Wolność-Równość-Braterstwo-

Bezpieczeństwo .....................str. 3

Czwarta kolumna

zamiast piątej? .......................str. 5

Dżihad i my .............................str. 7

XIV Konwent

„Le Droit Humain”................str. 9

Jubileusz 15-lecia

Prometei ...............................str. 11

Brat Filip Wielkim

Mistrzem WWP ...................str. 15

25 lat loży Nadzieja ............ str. 15

Władysław Misiuna

skończył 90 lat ......................str. 16

Wolnomularstwo

i stopnie wyższe ...................str. 20

Nowy podręcznik

wolnomularstwa ................. str. 23

Profesorowie i masoni ........str. 29

Bracia i siostry

w Klerykowie........................str. 33

ASZE w Busku

o Judymie z Górki .............. str. 36

Król Staś i jego

wolnomularskie ogrody ....str. 40

Zima 2015/16

ISSN 1231-0115

cena: 20 zł

(w tym 5% VAT)

Rele, Adam i Ewa

W o l n o m u l a r z P o l s k i z i m a 2 0 1 5 / 1 6 • n u m e r 6 5

WF podkrelił, e zamach terrorystyczny był atakiem na cały

model europejskiej cywilizacji, której republikaska Francja jest

dziedzicem. „Masoneria, jak w najczarniejszych godzinach naszej

historii, musi sta na czele walki o wolno i godno człowieka” – czytamy na

zakoczenie specjalnego Owiadczenia. WLF z kolei wyraziła solidarno

z rodzinami oar, podzielajc ich ból. Potwierdziła, e wraz z wszystkimi

demokratami i humanistami bdzie broni wartoci republiki: Wolnoci, Rów-

noci, Braterstwa. Wielki Mistrz Wielkiej Loy Kultur i Duchowoci (GLCS)

Marcel Laurent, w imieniu Rady Zakonu i wszystkich członków obediencji,

podkrelił, e wolnomularze „nie pozwol si zastraszy sprawcom tej ohydnej

zbrodni i ich wspólnikom. Nadszedł czas, by bez wahania, sił i zdecydowanie

wykorzeni ródła terroryzmu. Trzeba podj wszelkie moliwe działania na

płaszczynie pastwowej i midzynarodowej, by broni naszych wartoci

przeciwko siłom obskurantyzmu”.

Jeden z naszych Czytelników zadał pytanie, czy w obecnej sytuacji nie

zmieni si stanowisko wolnomularzy w sprawie uchodców. Mylelimy

o tym, patrzc z przeraeniem na rozgrywajc si tragedi. Sdzimy, e nigdy

nie stanie si tak, e przestaniemy myle o ludzkiej godnoci uchodców

i solidarnoci z nimi, równie jednak wana jest ludzka godno i solidarno

z nami, Europejczykami. Nie moe zapewni bezpieczestwa kto, kto sam

nie czuje si bezpieczny.

Art. 1 Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka stanowi, e wszyscy ludzie

rodz si wolni i równi co do swych praw, jednak art. 3 dodaje, e kady z nas

ma prawo do ycia, wolnoci i b e z p i e c z e  s t w a swej osoby.

Tak, nie zmieni si nigdy nasze wolnomularskie hasła: Wolno-Równo-

Braterstwo, jednak do tej republikaskiej „witej trójcy” naley dzi dołoy

czwarty człon: Bezpieczestwo.

Adam Witold Wysocki, Mirosława Dołęgowska-Wysocka

















n a s z e p r y n c y p i a i ś w i a t

Wolność

RóWność

BRateRstWo

BezpieczeństWo

P i s m o P r z y j a c i ó ł s z t u k i k r ó l e W s k i e j

4n a s z e p r y n c y p i a i ś w i a t

masońskie

ideały

B r ... M a r c i n B o g u s ł a w s k i

czywiste było dla mnie, e wolno, równo

i braterstwo maj dla mnie olbrzymi wag. S

wartociami upragnionymi i ideałami wskazuj-

cymi drog. Powtarzam je czsto, zawsze wypowiadajc

jednym tchem. To powoduje, e współbrzmi w moich

uszach i jako razem współgraj w sercu. I włanie to

współbrzmienie, współgranie jest tak naturalne, e nie

zwraca si na nie uwagi. Dotarło do mnie, e powinno by

odwrotnie – trzeba nad tym współbrzmieniem zastanowi

si szczególnie mocno.

owiedzmy to sobie uczciwie – wolno i równo nie

s wartociami, które łatwo si dopełniaj. By moe

wicej prawdy jest w stwierdzeniu, e s to wartoci opo-

zycyjne. Im bardziej stawiamy na jednostkow wolno,

tym wicej otrzymujemy nierównoci: ekonomicznych,

edukacyjnych, zwizanych z moliwociami dostpu do

kultury, słuby zdrowia etc. Startujemy do ycia z nierów-

nych pozycji – rodzimy si w innym rodowisku, inaczej

uposaeni biologicznie, inaczej wybieramy. Im bardziej

stawiamy na równo, tym bardziej godzimy si z ogra-

niczeniami naszej wolnoci. Nie bol nas mechanizmy

wspierania osób upoledzonych ekonomicznie, społecznie

czy kulturowo. Nie fetyszyzujemy własnej wolnoci słowa.

la „wolnociowców” satysfakcjonujca jest równo

rozumiana jako wolno negatywna, czyli wolno od

ingerencji w ycie prywatne czy nadmiernego obcienia

ze strony władzy. Dla „równociowców” satysfakcjonujca

jest równo jako połczenie równoci statusu społeczne-

go, (wzgldnej) równoci ekonomicznej i „wolnoci do”

– udziału w polityce, zgromadzeniach, reprezentowania,

czyli faktycznego sprawowania władzy. Jeli „wolnociow-

cy” maj skłonno do elitaryzmu, to „równociowcy” do

twardego egalitaryzmu. Pierwszych nie bol hierarchie,

niekiedy sztywne. Drudzy postrzegaj hierarchiczn klaso-

wo jako zjawisko negatywne, przesłaniajce fundamen-

taln równo wszystkich ludzi. Pierwsi pojm braterstwo

jako wizi łczce ludzi okrelonego stanu. Drudzy bd

uwaa, e braterstwo moe istnie tylko w perspektywie

globalnej, jako zobowizanie ludzi wzgldem siebie.

olnomularska dewiza Wolno – Równo – Brater-

stwo kieruje si szczególn logik. Tak jak j czuj,

nie ma tu mowy o tym, by wolno była waniejsza od

równoci lub równo waniejsza od wolnoci. Musz one

współistnie po to, by wytworzyło si prawdziwe brater-

stwo. Masoska szkoła ociosywania kamienia posługuje si

tedy paradoksami. Wolnomularz przechodzi hierarchiczn

drog inicjacyjn, cho od pocztku wszyscy bracia i siostry

s równi. Masoneria jest zakonem elitarnym, ale słuy war-

tociom egalitarnym, doskonalc społeczestwo poprzez

prac nad sob kadego z wolnych mularzy. Wolnomularz

wie, e braterstwo to łacuch złoony ze skoczonej liczby

ogniw, ale pracuje nad tym, by wydłua go w nieskoczo-

no. Ale wie take, e łacuch bdzie słaby, jeli nie bdzie

dbał o siebie jako ogniwo braterskiego łacucha. Mason

ma by wolny, ale z tego powodu nie powinien czu si

lepszy. Jego wolno to zadanie – widziane w perspektywie

wiata jako loy.

Polsk targaj obecnie niepokoje. Zmiana, jaka doko-

nywała si w naszym kraju po 1989 roku, prowadzona

była w opozycji do zasad rzdzcych „realnym socjalizmem”,

czyli zasadniczo w przekonaniu, e waniejsza jest wol-

no ni równo, a jednostka waniejsza ni masa. Tak

sformułował program liberalizmu Dariusz Filar i w takim

kierunku – inspirowanym Friedrichem von Hayekiem,

Ronaldem Reaganem i Margaret atcher – toczyły si

losy polskiej transformacji. Szybko obnayło to nierów-

noci, których eskalacja powoduje poczucie krzywdy,

bezsilnoci, zagubienia.







Jak budować i nieść braterstwo w świecie,

w którym braterstwo obito i okaleczono,

wprowadzając w naszą codzienność agresję,

poróżnienie i wojną kulturową.

W o l n o m u l a r z P o l s k i z i m a 2 0 1 5 / 1 6 • n u m e r 6 5

n a s z e p r y n c y p i a i ś w i a t

czWaRta

kolUmna

zamiast

piĄteJ?

B r ... w i t o l d s o k a ł a

Jak form remedium na te niepokoje jest masoska

dewiza, podług której buduje si braterstwo poprzez

szukanie konsensu midzy wolnoci a równoci. Myl,

e w toku dziejów róne prdy masoskie ulegały pokusie

stawiania na elitarno lub egalitarno, hierarchiczno

bd równo, „wolnociowo” bd „równociowo”.

By moe czas spojrze na nasz dewiz z innej perspekty-

wy, zada sobie pytania o to, na czym dzi polega w yciu

wolnomularza współistnienie wolnoci i równoci. A wic

jak budowa i nie braterstwo w wiecie, w którym

braterstwo obito i okaleczono, wprowadzajc w nasz

codzienno agresj, porónienie i wojn kulturow.

* * *

lacRimosa dies illa

Nie spodziewałem si, e moje reeksje na temat bra-

terstwa i ycia masoskiego poza lo w przecigu kilku

godzin nabior dodatkowych znacze. Zamachy terrory-

styczne w Paryu napełniły mnie bólem, ale przy okazji

postawiły pod znakiem zapytania moj idealistyczn

wiar w braterstwo. Czy to, co pisz, myl, jak staram

si y, ma jakikolwiek sens?

Płynie czas, wraz z którym przepływaj informacje.

Poród nich sporo głosów radykalnych, nawizujcych

do kryzysu Europy, walki cywilizacyjnej, zagroenia wy-

nikajcego z haseł tolerancji. Dzieje si – oby na chwil,

oby w nieduej skali – co, co napawa mnie obaw. Reakcja

na fanatyzm staje si radykalna. Odpowied na fanatyzm

moe sta si fanatyczna.

Na pewno potrzeba nam czytelnych, mdrych i stanow-

czych działa. Ale nie wolno zapomnie nam o brater-

stwie. To wielka warto w yciu jednostek i w yciu spo-

łeczestw, ale warto zagroona, krucha. To nieustanne

wyzwanie, które warto realizowa. Jeli z fanatyzmem

walczy bdziemy za pomoc fanatyzmu, wiat, w którym

yjemy, skoczy si. Jeli fanatyzmowi przeciwstawimy

mdr stanowczo w słubie braterstwa, mamy szan-

s pokona fanatyzm. Wiem, brzmi to abstrakcyjnie

i nieyciowo; w najgorszym sensie tych słów – jest to

lozoczne mdrkowanie. Wierz jednak, e praca na

rzecz wolnoci, równoci braterstwa, pokoju, tolerancji

to słuszna droga. Na pewno jest ona wymagajca, choby

dlatego e nie pozwala w kadym innym widzie wroga.

Take dlatego e jej stawk jest budowanie, a nie nisz-

czenie (skutkiem obrony czsto bywa włanie to). Plan

budowania musi by precyzyjny, ale budowniczowie

winni by elastyczni. Błdy w konstrukcji gmachu za

powinny by wskazywane precyzyjnie. Nie ma bowiem

sensu okopywa budynku, jeli chce si go odnowi. Nie

ma te sensu go burzy.

Br... Marcin Bogusławski

Sz... L... Loża Kultura na Wsch... Warszawy

ako wolnomularz – ale jednoczenie człowiek od

ponad wierwiecza zwizany profesjonalnie ze sfer

bezpieczestwa narodowego i midzynarodowego

– z niepokojem obserwuj skrajne reakcje towarzyszce

zachodzcym wydarzeniom. Z jednej strony mamy do

czynienia z potnie wzbierajc fal ksenofobii, z drugiej

za – z piknoduchowskim lekcewaeniem realiów. Jedni

domagaj si zycznego odwetu ju nie tylko na mieszka-

jcych w Europie muzułmanach, ale wrcz na wszystkich

„obcych”, niepasujcych do stereotypowego wizerunku

konserwatywnego Europejczyka. Drudzy, niejako na

zło tym pierwszym, acz w imi najszczytniejszych ide-

ałów, wzywaj do brnicia w samobójcz polityk pełnej

otwartoci, bezwarunkowego przyjmowania kadego,

kto zechce na Stary Kontynent przyby. Niestety, jedni

i drudzy zazwyczaj nie zdaj sobie sprawy, e s obiektem

manipulacji potnych sił wewntrznych i zewntrznych,

niekoniecznie dobrze yczcych Europie.

Zacznijmy od fundamentów. Kryzys migracyjny jedy-

nie w niewielkim stopniu jest spowodowany eskalacj

koniktów zbrojnych, stanowicych skutki tzw. Arabskiej

Wiosny. Przede wszystkim – wynika z fatalnej sytuacji

demogracznej i ekonomicznej wikszoci krajów Bli-

skiego i rodkowego Wschodu oraz Afryki Północnej

i subsaharyjskiej, ta za wie si nie tylko z czynnikami

endogennymi, ale równie ze skrajnie protekcjonistyczn

polityk handlow Unii Europejskiej. Nie zmieni tego

stanu ani ochłapy w postaci „rodków pomocowych”, za-

zwyczaj tylko konserwujcych niewydoln i skorumpowan

struktur gospodarek i administracji w tych krajach, ani

wysiłki w celu uszczelniania granic zewntrznych Unii.

Fala imigrantów nie zostanie zahamowana, dopóki „tam”

jest ndza i brak perspektyw, za „tu” łatwy i obty socjal.













P i s m o P r z y j a c i ó ł s z t u k i k r ó l e W s k i e j

6n a s z e p r y n c y p i a i ś w i a t

Co istotne, ludzie ci zazwyczaj nie przyjedaj, by tutaj

pracowa i płaci podatki – lecz by y z zasiłków lub zasila

nieformalne struktury majne. Obecna imigracja do Europy

fundamentalnie róni si od tej, która niegdy zbudowała

potg Stanów Zjednoczonych czy I Rzeczypospolitej. Nie

bdzie si integrowa, nie rozwie naszych problemów

z rynkiem pracy ani z systemami emerytalnymi, na co liczy

wielu polityków i komentatorów.

Tymczasem wród europejskiej elity mylenie yczeniowe

oraz pomysły leczenia objawów, a nie przyczyn choroby,

wci zdecydowanie dominuj. To zadufanie liderów Unii,

Francji i Niemiec jako ywo przypomina mi pewnych

polskich polityków, którzy do koca wierzyli, e „przecie

nie maj z kim przegra”, a piekła nie ma, wic nie trzeba

si stara i wszystko im wolno, nawet drwi z inteligencji

wyborców.

Oczywicie nie jest prawd, e to kryzys migracyjny

bezporednio spowodował ataki terrorystyczne w Paryu.

Ale w krgach fachowych bodaj nikt nie ma wtpliwoci,

e istotnie je ułatwił. Głównie – dziki „rozcigniciu

sieci” zastawianej przez francuskie (i inne europejskie)

słuby specjalne na potencjalnych zamachowców, dcych

poprzez masowe mordy do destabilizacji naszych krajów

i ustanowienia Kalifatu. Krótkowzroczna polityka wielu

rzdów, przede wszystkim niemieckiego, wymaga wic

pilnej korekty; w przeciwnym razie bdziemy wiadkami

zwikszania wpływu zarówno ekstremistów salackich,

poszerzajcych sw baz werbunkow w Europie, jak

i ekstremistów skrajnie prawicowych, budujcych sw

pozycj na zrozumiałym skdind lku Europejczyków

przed agresj zyczn (terroryzm, przestpczo pospolita)

i kulturow („poprawno polityczna”, nakazujca władzom

rónego szczebla, w imi doranych interesów, stawia

obce obyczaje ponad naszymi, np. usuwa z przestrzeni

publicznej ju nawet choinki lub zakazywa kobietom

krótkich spódniczek, by „nie drani muzułmanów”).

Jako wolnomularz i politolog nie ycz ani Europie,

ani Polsce, ani sobie, spełnienia si planów ekstremi-

stów. Nie chc „Kalifatu Europa”, ale nie chc równie

– znacznie bardziej prawdopodobnego – porzucenia

idei integracji europejskiej oraz zmarginalizowania

w Europie politycznego centrum. Nie chc kontynentu,

na którym karty znów rozdaje Kreml, ju dawno nie

„czerwony” lecz raczej „brunatny”, sponsorujcy na po-

tg niemal wszystkie ruchy i organizacje ksenofobiczne

w Europie oraz bdcy dla Zachodu niezbdnym (acz

skrajnie nielojalnym) sojusznikiem w walce z Pastwem

Islamskim. Przy okazji zapewniajcy sobie coraz lepsz

pozycj na europejskim rynku energetycznym, co daje

rosyjskiemu budetowi rodki na agresywn polityk, za

rosyjskim generałom, urzdnikom i oligarchom rodki

na utrzymanie swych pałaców, jachtów i luksusowych

kochanek. Kosztem, niestety, „Wolnoci, Równoci

i Braterstwa” w Europie.

Mam wci nadziej, acz niestety słabnc, e włanie

w imi tych ideałów Europ sta na prowadzenie racjo-

nalnej polityki, odrzucajcej ekstrema. Rozwizujcej

problemy w swoim otoczeniu z poszanowaniem własnych,

fundamentalnych interesów bezpieczestwa. Tolerancyjnej

i otwartej, ale szanujcej własn tradycj i obyczaj. A przede

wszystkim – coraz efektywniejsz i bardziej innowacyjn,

take w dziedzinie gospodarki, edukacji i rozwiza insty-

tucjonalnych, bo dzi dramatycznie przegrywamy wycig

w tych obszarach. Potrzeba nam dumy z europejskoci

i przywrócenia wiary w nasze wartoci.

Nie musz chyba przekonywa, e Wolnomularstwo ma

w tym zakresie ogromn, potencjaln rol do odegrania...? #



W o l n o m u l a r z P o l s k i z i m a 2 0 1 5 / 1 6 • n u m e r 6 5

n a s z e p r y n c y p i a i ś w i a t

dŻiHad i my

t e o d o r a c i e M i e n g a - M a ć c z a k













iały ekran edytora, migajcy

kursor i islam za bram. Realne

dwa pierwsze, trzeci odległy.

Od kiedy oddzieliłam grub kresk

islamizm od islamu, ideologi od re-

ligii, uspokoiłam si. Zainteresowa-

nia religiami nauczyły mnie spokoju,

grzebania w starych ksigach, szukania

pierwotnych załoe. Nie inaczej było

z islamem. W obecnych – trudnych

czasach, signłam jeszcze raz do Ko-

ranu. Przeczytałam ponownie dwa

najpopularniejsze przekłady:

1) Jan Murza Tarak Buczacki, wy-

dany nakładem Aleksandra No-

woleckiego, 1858 r. Jak twierdzi

Wikipedia, ten przekład Koranu

oparty był na tzw. tłumaczeniu

lomackim dokonanym w latach

20. i 30. XIX wieku.

2) Józef Bielawski 1986 r.

O pierwszym przekładzie mówi si

„poetycki”, o drugim – „lologiczny”.

slam jest niejednorodny, podzie-

lony na liczne odłamy, podobnie

jak pozostałe religie monoteistyczne.

Brak wspólnego orodka decyzyj-

nego, odpowiednika katolickiego

papiea, szkół kształccych duchow-

nych równowanych katolickim se-

minariom, rozmaito pism i inter-

pretacji, wpływy kulturowe (e nie

powiem plemienne), walka o władz

spowodowały mas rónic, z któ-

rych pierwsze zarysowały si tu po

mierci Proroka. Nawet szariat jest

róny w rónych krajach. Jedno jest

pewne: islam zalicza si do jednej

z trzech religii abrahamicznych, wy-

wodzcych si ze wspólnego ródła.

Izmael, ojciec plemion arabskich –

dzieci pustyni, był synem Abraha-

ma i Egipcjanki Hagar. Wygnani na

pustyni przez Sar i jej małonka

wczeniej ochoczo korzystajcego

z przyzwolenia na spłodzenie syna...

rozmnoyli si i podzielili na wie-

le plemion (Nabadejczycy, póniej

Arabowie). Czciowo połczył ich

Muhammad now religi, trzecim

najmłodszym objawieniem. Od po-

dobiestw religijnych gsto; rónic

kulturowych duo.

asłem wzbudzajcym dreszcz

strachu jest dżihad, cho pier-

wotnie słowo to znaczyło tylko „podej-

mowanie wysiłku, dokładanie stara,

walk z grzechem, usiłowanie stawania

si lepszym na drodze religijnej/ycio-

wej”. Rdze arabski d-h-d znajduje

si take w słowie idtihad (tworzenie

prawa). Muzułmanie dziel dihad na

cztery kategorie:

P i s m o P r z y j a c i ó ł s z t u k i k r ó l e W s k i e j

8n a s z e p r y n c y p i a i ś w i a t

1) przeciwko sobie samemu,

2) Szatanowi,

3) hipokrytom i niewiernym (bez

rozlewu krwi!),

4) innowacjom religijnym.

Islam nie uywa pojcia „wojna spra-

wiedliwa”, okrelenia znanego od staro-

ytnoci (Cyceron), przypomnianego

przez w. Augustyna. „wita wojna”,

jak zwyklimy nazywa dihad, jest

okreleniem wymylonym przez chrze-

cijastwo w czasie wypraw krzyowych.

W islamie prowadzenie wojen reguluje

dziesi zasad. Np. nie wolno zabija

kobiet, dzieci, ludzi starych i chorych,

niszczy bez potrzeby budowli, drzew,

zwierzt, a nawet pszczół... Przy tym

religia przyznaje, e daleka jest od pacy-

zmu. e bdzie si broniła i walczyła,

jeli zajdzie taka potrzeba.

„Zwalczajcie na drodze Boga tych,

którzy was zwalczają, lecz nie bądźcie

najeźdźcami. Zaprawdę; Bóg nie miłuje

najeźdźców! I zabijajcie ich, gdziekolwiek

ich spotkacie, i wypędzajcie ich, skąd

oni was wypędzili – Prześladowanie jest

gorsze niż zabicie. – I nie zwalczajcie ich

przy Świętym Meczecie, dopóki oni nie

będą was tam zwalczać. Gdziekolwiek oni

będą walczyć przeciw wam, zabijajcie ich!

– Taka jest odpłata niewiernym! – Ale

jeśli oni się powstrzymają... – zaprawdę,

Bóg jest przebaczający, litościwy! I zwal-

czajcie ich, aż ustanie prześladowanie

i religia będzie należeć do Boga. A jeśli

oni się powstrzymają, to wyrzeknijcie

się wrogości, oprócz wrogości przeciw

niesprawiedliwym! Miesiąc święty za

miesiąc święty. Rzeczy święte podlegają

talionowi. A jeśli kto odnosi się wrogo do

was, to i wy odnoście się wrogo do niego,

podobnie jak on odnosi się wrogo do was.

I bójcie się Boga! I wiedzcie, że Bóg jest

z bogobojnymi!” (tłum J. Bielawskiego).

(Koran, 2:190-192)

o do przymusowego nawracania

na „wra” religi... Szahada –

trzykrotne wyznanie wiary: „Nie ma

boga prócz Boga, a Mahomet jest

jego Prorokiem” nie jest wane, jeli

wypowiedziane jest pod przymusem.

Nikogo nie wolno zmusza do przyj-

mowania religii.

ie staj w szeregach walczcych

z islamem i uchodcami. W tym

momencie jest mi bliszy Franciszek,

głowa Kocioła katolickiego i mniej

popularne oblicze chrzecijastwa.

Otwieram drzwi gocinnego domu...

zamiast budowa mury ze strachu,

ksenofobii i uprzedze. Bo mnie po-

moglicie i chc dary serca przekaza

innym potrzebujcym, bo rozumiem

bezdomno, brak moliwoci zaspo-

kojenia oczywistych potrzeb, ycie

spakowane w plecaku, zamarzajc

wod w kranie, zimowe gwiazdy za-

miast dachu.

Nie wszyscy muzułmanie s islami-

stami. Mówi si co najwyej o kilku

procentach. I w tym miejscu jest prob-

lem dla polityków i organizacji pomo-

cowych – pomoc dla uchodców, ale

nie terrorystów. Błdem jest załoenie,

e europejskie granice przekraczaj

wyłcznie terroryci, ale te trudno

powiedzie, e w tłumie ich nie ma.

dzie zapodziała si, znana

w redniowieczu i wczeniej,

polska tolerancja... take religijna.

Czsto powołujemy si na pami

i wito papiea Jana Pawła II. Nie

pamitamy porywajcego przemó-

wienia w Casablance, 1985 r. Wierzyć

w Boga:

„On od każdego człowieka żąda

szacunku dla każdego stworzenia

ludzkiego i kochania go jako przyja-

ciela, towarzysza i brata. On zachęca

do udzielania mu pomocy, kiedy jest

zraniony, opuszczony, głodny i sprag-

niony, a więc zawsze, kiedy nie wie, jak

znaleźć swoją drogę na szlakach życia.

(…) Dialog pomiędzy chrześcijanami

a muzułmanami jest dzisiaj więcej niż

kiedykolwiek potrzebny. Wywodzi się

on z naszej wierności wobec Boga i za-

kłada, że będziemy umieli rozpoznawać

Boga przez wiarę i świadczyć o Nim

słowem i uczynkami w świecie coraz

bardziej zsekularyzowanym, a nieraz

i ateistycznym”.

ie pamitamy „Deklaracji

o stosunku Kocioła do religii

niechrzecijaskich Nostra aetate”,

przyjtej przez Sobór Watykaski II.

Dom... własne miejsce na Ziemi.

Woda w kranie, ciepła i zimna

oddzielnie, kuchnia, łazienka, miejsce

na sen, prac i ycie. Oczywicie, e

nam si to naley; nie widzimy do-

brodziejstwa. Pracowalimy, starali-

my si... zdoby, dopieci gniazdko,

zbudowa je według potrzeb i uznania,

czasem dla zaimponowania ssiadom

i krewnym.

Uchodcy nie maj domów. Wy-

brali, nie zawsze z własnej woli,

tułaczk. Trudn drog do przeycia.

Czy uda im si zacz od nowa, pod

obcym niebem i w obcym wiecie,

zapomnie strach, stres, trudn prze-

praw, przesta tskni za wiatrem

pustyni? Czy naprawd naley ich

traktowa jak wrogów burzcych na-

sz mał stabilizacj? Pokazujcych,

e na wiecie istniej wojny, e sen

nie zawsze jest spokojny i e mona

obudzi si w innej rzeczywistoci, bez

dachu nad głow, bliskich, ssiadów,

rodziny...

A gdy ju uzyskaj pomoc (cho im

si nie naley!), wiksz lub mniej-

sz, powinni sta si niewolnikami

darczycy? Przyj panujc w go-

cinnym kraju religi, przekonania,

sposób ycia, podporzdkowa si

całkowicie i bez reszty... szanowanie

praw gocinnego kraju to za mało?

taram si nie pisa teorii spisko-

wych. Nie potra przewidzie

cigu dalszego i nastpstw exodusu;

co nie znaczy, e przestaj mówi

o solidarnoci midzyludzkiej. Stra-

szenie islamem-religi midzy bajki

kład. Przeraa mnie islamizm, jak

kady fanatyzm, ten nasz/polski, niby

oswojony te. Europejska kultura

zezwala nam na niezdawanie egza-

minu z człowieczestwa z powodu

lepszoci; Breivik był przypadkiem

jednostkowym. Myl jednak, e

oblalimy ten egzamin. Wszyscy. Ci

wystraszeni, niechccy obcych, jak

i ci koczcy na słowach i wzniosłych

apelach. #

Fot. hp://wiarawbiznesie.pl/swojska

-twarz-dzihadu/

W o l n o m u l a r z P o l s k i z i m a 2 0 1 5 / 1 6 • n u m e r 6 5

z ż y c i a l ó ż i o B e d i e n c j i

XiV konWent FedeRacJi polskieJ „le dRoit HUmain”

WolnomUlaRze

We Współczesnym śWiecie

prócz delegatów z ló witojaskich LDH i war-

sztatów wyszych stopni obecni byli: członkini

Rady Najwyszej Zakonu w Paryu, Wielki Ko-

mandor Alicja Dworak, a take członkowie koczcej sw

kadencj Rady Federacji. W ostatniej czci Konwentu

w charakterze goci uczestniczyła delegacja eskich ló

Prometea oraz Gaja Aeterna z Czcigodn Mistrzyni Klarą

Luną. Obrady poprowadził Jerzy Dworak, Honorowy

Prezydent Rady Federacji.

Po dyskusji delegaci udzielili votum zaufania ustpujcej

Radzie Federacji, a take pozostałym organom statutowym.

Wybrano nowe władze – ze Stanisławem Wyrożemskim

jako Prezydentem Rady, Pawłem Orkowskim jako Wice-

prezydentem, Jolant Chudzik jako Wielkim Skarbnikiem

i Witoldem Sokałą jako Wielkim Sekretarzem.

Jak zauwayła w swoim wystpieniu Wielki Komandor

Alicja Dworak – ogromne zaangaowanie wielu osób po-

zwala optymistycznie spoglda w przyszło, podobnie

jak intensykacja kontaktów zewntrznych. Podkreliła, e

mijajcy rok obtował w wiele interesujcych wydarze;

wymieniła w tym kontekcie m.in. liczne wizyty zagraniczne

i podjcie cisłej współpracy z innymi Federacjami – w tym

brytyjsk, francusk i belgijsk, a take obchody 20-lecia

odrodzenia Federacji Polskiej oraz uroczyst konsekracj

warszawskiej wityni z udziałem Wielkiego Mistrza

Zakonu, Yvee Ramon.

Federacja Polska LDH w dniu Konwentu liczyła sobie

105 aktywnych członków. Jak podkrelano w trakcie obrad,

stan osobowy struktur wykazuje wyran tendencj wzro-

stow – na rónych etapach ubiegania si o członkostwo

znajduje si kilkadziesit kolejnych osób obojga płci. Za-

powiedziano m.in. wznowienie w najbliszym czasie prac

loy Braterstwo pod Wawelem na Wschodzie Krakowa,

a take zapalenie wiateł nowego trójkta w Kielcach,

zwizanego z warszawsk lo Konstytucja 3 Maja.

Przypomnijmy, e Midzynarodowy Mieszany Zakon

Wolnomularski „Le Droit Humain” (Prawo Człowieka)

powstał we Francji w XIX wieku jako pierwsza obediencja

inicjujca na równych prawach kobiety i mczyzn; pracuje

w Rycie Szkockim Dawnym i Uznanym. W Polsce działa od

1924 roku; do najbardziej znanych jego członków w okresie

II Rzeczypospolitej naleeli teozoa Wanda Dynowska,

pedagog Janusz Korczak, a przede wszystkim generał

Michał Karaszewicz-Tokarzewski, który jesieni 1939

roku, w znacznym stopniu w oparciu o zaufane struktury

LDH, tworzył zrby Słuby Zwycistwu Polski (póniej

przekształconej w ZWZ/AK). Po długiej przerwie zakon

został w naszym kraju ponownie zorganizowany u progu lat

dziewidziesitych XX wieku, najpierw jako Jurysdykcja,

a nastpnie Federacja, z inicjatywy działajcych uprzednio

w wolnomularstwie francuskim Alicji i Jerzego Dworaków.

Konwent zatwierdził tzw. tematy roczne Federacji Polskiej

LDH, które s efektem prac poszczególnych warsztatów

i zostały zredagowane przez specjaln komisj. Pierwszym

z nich jest Płeć – między biologią a kulturą (opublikujemy

go w całoci w wiosennym wydaniu „Wolnomularza Pol-

skiego”). Drugim tematem były rozwaania, Czy Wolno-

mularstwo ma jeszcze coś do przekazania we współczesnym

świecie? Oto najwaniejsze konstatacje:

„W ocenie wszystkich Warsztatów odpowied na to

pytanie, cho rónie ujmowana, jest twierdzca. Jak si

wydaje włanie teraz, we współczesnym wiecie, rola

Wolnomularstwa powinna, dla dobra tego wiata, wzra-

sta. Włanie teraz, kiedy podwaane s podstawy tego

wiata, podstawy ładu moralnego, ładu społecznego i ładu

midzynarodowego. Kiedy mona odnie wraenie, e

– wskutek rozwoju indywidualizmu, konsumpcyjnego

stylu ycia, neoliberalizmu gospodarczego, kacego nam

konkurowa ze wszystkimi o wszystko – zanika szereg wizi

społecznych, które do tej pory scalały ludzi.

Jak podkrelono, Wolnomularstwo, a szczególnie obe-

diencje liberalne, dy do tego, aby rozwijał si zarówno











P i s m o P r z y j a c i ó ł s z t u k i k r ó l e W s k i e j

10 z ż y c i a l ó ż i o B e d i e n c j i

człowiek, jak i społeczestwo. Tak wic Wolnomularze,

pracujcy nad własnym doskonaleniem, nie mog jedno-

czenie odwróci si od społeczestwa, w którym funk-

cjonuj. Powinni oni stara si przekaza wolnomularskie

zasady do wiata profaskiego, biorc udział w wielkich

współczesnych debatach.

Bez wtpienia współczesno, przynajmniej w naszym

krgu cywilizacyjnym, przynosi take wiele elementów

postpowych, bliskich Wolnomularstwu, jak chociaby

uznanie wolnoci i równoci za standardy cywilizacyjne

(…). Niemniej współczesno prowadzi jednoczenie

do dewastacji zarówno punktów odniesienia, w relacji do

których jednostka mogłaby sama siebie okrela (wiat

wartoci został zachwiany przez relatywizm moralny), jak

i podstaw ycia zbiorowego. Prowadzi to do atomizacji

społeczestwa i zagubienia człowieka, do jego osamot-

nienia, do rozrywania wizi społecznych.

wiat mona postrzega jako rozdarty pomidzy indywi-

dualizmem a wspólnot etniczn. Indywidualizm głoszcy

niemal absolutn niezaleno jednostki prowadzi do izolacji,

samotnoci człowieka. Wspólnota etniczna, stanowica

swego rodzaju odpowied na indywidualizm, podporzd-

kowuje z kolei człowieka prawom wspólnoty etnicznej

i/lub religijnej. Masoneria moe sta si trzeci drog (…).

Wolnomularstwo, jako ruch majcy na celu duchowe

doskonalenie jednostki i braterstwo ludzi rónych religii,

narodowoci i pogldów, braterstwo ponad podziałami,

nic nie straciło ze swej aktualnoci. Nie tylko nie wida

jeszcze czwartej kolumny, ale ludzko zamiast si łczy,

zaczyna si dzieli. Pytajc wic samych siebie, «czy mamy

co jeszcze do przekazania we współczesnym wiecie?»,

moemy odpowiedzie, e oferujemy dzisiejszej ludz-

koci społeczno-lozoczny model lepszego moralnie

człowieka (…).

Wolnomularstwo kultywujce wartoci ponadczasowe,

uniwersalne, oferujce ład moralny, mogłoby pomóc współ-

czesnemu wiatu, człowiekowi, ludzkoci zatrzyma si

w pdzie codziennoci, zastanowi nad sensem istnienia

i lepiej zrozumie samego siebie. Metoda wolnomularska

umoliwia odnalezienie, w tyglu skrajnie zrelatywizowanej

i wieloznacznej współczesnoci, osi równowagi i harmonii,

pionu, który pozwala w miar bezpiecznie płyn midzy

wzburzonymi falami współczesnoci ku wyspom mdroci,

dobra i pikna. I ku lepszemu i bezpieczniejszemu wiatu.

W dalszym cigu dobrze si maj ksenofobia, dyskrymi-

nacja jednostek i grup społecznych ze wzgldu na płe,

przekonania, kolor skóry czy status majtkowy, a wiedza

i myl ludzka zastpowane s medialn kcj i szumem

informacyjnym. W tych warunkach gwarantem wolnoci

jest wiadomo. W czasach bezkrytycznej dominacji

mediów, pokazywanie drogi krytycyzmu, tolerancji, sa-

modzielnego obiektywnego mylenia, jest przywracaniem

człowiekowi wolnoci.

Wolnomularstwo ma do zaoferowania wiatu obecnie

dokładnie to samo, co miało wczeniej, tyle tylko, e obecnie

wiat zdaje si bardziej tego potrzebowa. Nadal aktualno

zachowuj głoszone przez nas ideały Wolnoci, Równoci

i Braterstwa. By moe coraz waniejsza staje si kwestia

wieckoci, pozwalajcej na ycie w przestrzeni publicznej

z dala od przynalenoci do grup wyznaniowych, ródła

podziałów i koniktów. Wane s równie idee solidarno-

ci, tolerancji, wolnoci wypowiedzi, prawa do ycia i do

godnoci. Zmianie moe ulega sposób przekazu, trzeba

te uwzgldnia, e zmieniaj si sami odbiorcy, niemniej

wartoci zasadnicze pozostaj te same. Musimy si dosto-

sowa do galopujcego postpu. Powinnimy dy do

udoskonalania wiata, do doskonalenia siebie i swojego

otoczenia. wiat potrzebuje praktycznego uznawania,

praktykowania, równoci wszystkich ludzi. Potrzebuje

walki z fanatyzmami i nacjonalizmami. Potrzebuje ro-

zumu. Potrzebuje odbudowy wizi midzy ludmi, a nie

ich atomizacji i zamykania si w indywidualizmie (…).

W wypowiedziach podkrelano te, e Wolnomularze

nie powinni zamyka si we własnym krgu, ale powinni

podejmowa próby docierania ze swoim przekazem do

społeczestw, w których funkcjonuj, poprzez otwart

promocj wyznawanych przez nich wartoci. Moe to

nastpowa w róny sposób, na przykład poprzez:

a) publikowanie w mediach krajowych i lokalnych, ale take

na stronach internetowych obediencji stanowisk, jakie

zajmuj w konkretnych społecznych sprawach (…),

b) organizowanie konferencji i kolokwiów,

c) uczestniczenie obediencji w manifestacjach publicznych

i podpisywanie petycji w istotnych sprawach,

d) organizowanie białych prac i operacji drzwi otwar-

te, pozwalajcych profanom odwiedza witynie

i zwiedza masoskie muzea;

e) akcje dobroczynne,

f) wydawanie ksiek i wydawnictw masoskich.

Powinnimy dy do upowszechnienia wiedzy o Wolno-

mularstwie, powinnimy prowadzi wspóln walk o nasze

wspólne ideały we współpracy z innymi obediencjami.

Tymczasem działamy „w podziemiu”, pracujemy głównie

dla siebie. O masonerii nic si nie słyszy, a jeeli ju, to

w wikszoci negatywnie.

(…) Wolnomularstwo poprzez swoje ideały humanistycz-

ne, które propaguje oraz wartoci uniwersalne, których

broni – jest uprawnione do wystpowania w obszarze

publicznym. Tym bardziej, e nad społeczestwami poja-

wiaj si zagroenia, które coraz bardziej si konkretyzuj,

skrywajc ciemnym całunem te wszystkie zdobycze, które

wywalczyli nasi poprzednicy”.

* * *

Na kolejny rok masoski wybrano do opracowania tematy:

Czy współczesna migracja jest szansą czy zagrożeniem dla

cywilizacji Zachodu? oraz Wolnomularstwo jako praktyka

bycia razem. opr. ws

W o l n o m u l a r z P o l s k i z i m a 2 0 1 5 / 1 6 • n u m e r 6 5

z ż y c i a l ó ż i o B e d i e n c j i

z pRzeszłości W pRzyszłość

M o w a s i o s t r y M ó w c z y n i p r o M e t e i









budowanie polskiej loy ko-

biecej stało si moliwe dziki

mieszkajcej w Paryu i ini-

cjowanej tam w 1987 roku w WLF

naszej siostry Ewy Jaśkowskiej. Aby

to zrealizowa, siostra Ewa wstpiła

do Róy Wiatrów, specycznej loy,

której misj jest wprowadzanie na

drog inicjacyjn kobiet w rónych

krajach wiata, gdzie nie istnieje wol-

nomularstwo eskie. Nasze istnienie

zawdziczamy wiernym wolnomu-

larskiej idei i całkowicie oddanym

sprawie siostrom z Róy Wiatrów.

W 1993 roku inicjowane były w Róy

Wiatrów w Paryu dwie pierwsze

siostry z Polski: Mirka i Agnieszka.

W nastpnych latach kolejne Pol-

ki wstpowały do wolnomularstwa

i grupa stawała si coraz liczniejsza.

Kolejnym krokiem było utworzenie

w 1998 roku Trójkta na Wschodzie

Warszawy.

To była trudna pionierska praca. Nie

chc wypomina młodszym siostrom,

e im jest łatwiej. Bo jest. Dopiero,

kiedy si przeglda archiwum naszej

loy, mona doceni wysiłek włoony

w jej budowanie. Nie było na miejscu

starszych sióstr, mogcych słuy po-

moc. Niemale nie było literatury

traktujcej o masonerii i jej symbolice,

z której mona by korzysta. Co za-

tem było? Determinacja, optymizm,

indywidualny wysiłek polskich sióstr

oraz sióstr z Róy Wiatrów z Ew na

czele. Ale one były w Paryu.

Std wielka ilo korespondencji

dotyczcej najrozmaitszych spraw.

Wszystkie prace pisane na podwyki

musiały by tłumaczone na francuski.

Na jzyk polski zostały przetłumaczo-

ne rytuały. W drugiej połowie lat dzie-

widziesitych, gdy grupa polskich

wolnomularek była liczniejsza, siostry

z Róy Wiatrów przyjedały do War-

szawy na inicjacje lub podwyki płac.

Z listów bije entuzjazm i wiara

w przyszło loy, a take masonerii

eskiej w Polsce. I to mimo rozma-

itych kłopotów, np. z lokalem czy

koniecznoci odbywania podróy

do Francji (co wówczas nie było tak

proste jak dzi). W kraju, w którym

dopiero co skoczył si tzw. komu-

nizm, a jednoczenie olbrzymi rol

odgrywał Kociół katolicki, wystpo-

wały najróniejsze przeszkody w pro-

pagowaniu myli wolnomularskiej,

co take przekładało si na trudnoci

z naborem. Wród sióstr zdarzały si

takie, które zniechcone odchodziły.

A przecie niezbdna była odpowied-

nia liczba mistrzy, aby utworzy lo.

Wytrwała praca przyniosła spodziewa-

ne rezultaty. Po przezwycieniu wielu

trudnoci i obaw nastpiło uroczyste

zapalenie wiateł.

Wymieni siostry załoycielki, dziki

którym powstała Prometea i które

nadal pozostaj z nami: Agnieszka,

Elżbieta, Małgorzata, Kamila oraz

Ewa i Magdalena (dwie ostatnie nie

mieszkaj w Polsce), a take siostry

aliowane z Francji: Małgorzata,

Magda, Halina i Eva.

JUBileUsz 15-lecia pRometei,

pieRWszeJ koBieceJ loŻy W polsce

sobot 7 listopada 2015 roku odbyły si jubileuszowe prace Prometei, zwizane z 15-leciem zapalenia

wiateł loy. Wan czci uroczystoci była ceremonia ló bliniaczych Prometei z francusk lo Ceres

z Chartres. Na Wschodzie zasiadła siostra Regina Tutin, zastpczyni Wielkiej Mistrzyni Wielkiej eskiej Loy

Francji do spraw midzynarodowych. Do Warszawy przyjechały take siostry z Rumunii, z loy Colonna Innita

na Wschodzie Bukaresztu, z Czcigodn Mistrzyni na czele, oraz Róy Wiatrów na Wschodzie Parya, loy macie-

rzystej pierwszych Prometejek. Obchody uwietnili take gocie z ló polskich: Gai Aeterny, loy-córki Prometei,

Wielkiego Wschodu Polski pod przewodnictwem Wielkiego Mistrza, Federacji Le Droit Humain oraz Wielkiej

Loży Kultur i Duchowości. Po pracach odbyła si wspólna agapa. Drukujemy poniej trzy materiały: loow desk

jubileuszow wygłoszon przez siostr mówczyni oraz mowy Czcigodnych Mistrzy Prometei i Ceres. #

P i s m o P r z y j a c i ó ł s z t u k i k r ó l e W s k i e j

12 z ż y c i a l ó ż i o B e d i e n c j i

Zapalenie wiateł Prometei było

wzruszajc ceremoni. Wszystko

odbyło si niezwykle uroczycie. Pa-

tent wrczała Wielka Mistrzyni Ma-

rie-France Picart, która przewodni-

czyła kilkuosobowej delegacji Rady

Federalnej WLF. Była obecna take

Cz...M...Róy Wiatrów, Cristina Bri-

ceno, oraz liczne siostry i bracia z Fran-

cji, Czech, Wgier, Niemiec, a take

gocie z polskich obediencji Le Droit

Humain i Wielkiego Wschodu Polski.

Przed czcigodnymi mistrzynia-

mi młodziutkiej loy stanły liczne

wyzwania. Podjły je kolejno: Ewa

Jaśkowska (2000-2002), Kamila B.

(2002-2004), Małgorzata M. (2004-

2008), Elżbieta BS. (2008-2010),

Mirosława DW. (2010-2013), Wanda

M. (od 2013 do dzi).

Co osignła Prometea? Przez

pierwszych pi lat krzepłymy, roz-

wijałymy swoj masosk wiedz,

powoli zwikszałymy nasze grono. Po

nastpnych piciu latach byłymy ju

na tyle mocne, miałymy tyle energii,

e mogłymy utworzy drug, e-

ska lo Gaja Aeterna na Wscho-

dzie Warszawy. 15 sióstr Prometei,

pracujc w obu loach równolegle,

pozwoliło Gai rozwin si i usamo-

dzielni. Minło kolejnych pi lat

i nasze pitnastolecie łczymy z za-

warciem zwizku bliniaczego, bliskiej

masoskiej współpracy braterstwa

i przyjani z lo Ceres z Chartres,

czego za chwil bdziemy wiadkami.

15 lat istnienia loy zaowocowały

bogatym zbiorem desek. Ich tema-

tyka jest niezwykle szeroka. Przede

wszystkim deski dotyczce symboliki

wolnomularskiej w trzech stopniach.

Deski lozoczne, niekiedy dotyka-

jce podstawowych zagadnie bytu

czy etyki, zapraszajce do przemyle

o pułapkach i wyzwaniach współczes-

nego wiata, wskazujce na dylematy,

przed którymi stoi ludzko, pokazu-

jce rónorodno rozwiza. Deski

historyczne, dostarczajce wiedzy na

temat przeszłoci lub przedstawia-

jce prac i dorobek naszych sióstr

i braci wolnomularzy i innych postaci

zajmujcych poczesne miejsce w na-

szym Panteonie Narodowym, a take

wybitnych postaci z innych krajów,

których cechy osobowociowe, dzia-

łalno, sposób patrzenia na wiat s

powodem, dla którego s nam bliscy.

Dyskusje, niekiedy burzliwe, wy-

miana pogldów prowadz do wypra-

cowania wspólnego lub podobnego

stanowiska, co dodatkowo wzmacnia

wi midzy nami.

Od samego pocztku swego istnie-

nia Prometea wyrobiła sobie uznanie

i szacunek sióstr i braci innych pol-

skich obediencji. Odwiedzamy si

wzajemnie, organizujemy wspólne

prace loowe i imprezy integracyjne.

W pierwszych latach naszego istnienia

pracowałymy w wityni Wielkiej

Loy Narodowej Polski. A kiedy bra-

cia odmówili nam dalszej moliwoci

korzystania z ich lokalu, stanłymy

przed wielkim wyznaniem. Dziki

cikiej pracy kilku sióstr, naszych

oszczdnoci i solidarnoci sióstr

z Francji udało nam si zorganizo-

wa siedzib naszej loy, w której si

obecnie znajdujemy. Dzielimy t wi-

tyni z Wielkim Wschodem Polski,

który przyłczył si do naszego projek-

tu, zapewniajc wyposaenie lokalu.

Kłopoty? Take i takie, które s

udziałem innych ló w kraju i za

granic – przede wszystkim kłopoty

z naborem. Zdarza si take, e sio-

stry z rónych powodów odchodz.

Obecna sytuacja polityczna w Pol-

sce, coraz wiksza popularno partii

prawicowych i ich cisła współpraca

z Kociołem katolickim moe przy-

sporzy kłopotów polskiej masonerii.

Ale nie narzekajmy zawczasu.

Dzisiaj rozpoczynamy nowy etap, de-

cydujc si pracowa wspólnie z Lo

Ceres. Pamitajc o naszej przeszłoci,

patrzymy w przyszło tak optymi-

stycznie, jak patrzyły nasze siostry

z Trójkta i w okresie pocztków loy.

Powiedziałam

Mówczyni Ewa L.

Warszawa 7 listopada 2015 r.



W o l n o m u l a r z P o l s k i z i m a 2 0 1 5 / 1 6 • n u m e r 6 5

z ż y c i a l ó ż i o B e d i e n c j i

dRogie siostRy, dRoga siostRo

Radna FedeRalna, czcigodni

mistRzoWie…

Mamy rón histori, chocia w historii czsto polskie drogi

krzyowały si z drogami Francji. Nasze korzenie i nasza

kultura róni si, nawet jeli nasze przeznaczenia czsto

spotykały si i wspólnie dzielilimy losy wybitnych kobiet

i mczyzn. Loe WLF te bywaj róne, kada loa jest

inna i wpisana w kultur, nie zawsze czerpic z tego samego

ródła. Ale kada wolnomularka i kady wolnomularz z Fran-

cji, z Polski czy z jakiegokolwiek innego kraju, jest przede

wszystkim wolnomularzem i obywatelem wiata i łcz ich

wspólne wartoci – wartoci ogólnoludzkie.

WLF w swojej Konstytucji podkrela te wartoci: Wol-

noci, Równoci i Braterstwa oraz denie do wspólnego

ideału, zobowizujc kad wolnomulark do pracy nad

cigłym polepszaniem doli ludzkoci. Skoro wolnomu-

larstwo stawia sobie za cel bezustanne i bezgraniczne

poszukiwanie Prawdy i Sprawiedliwoci, powinno działa

w naszych wityniach, powaajc kadego, przy całkowitej

wolnoci sumienia. Bo jeli wolnomularze rozpoznaj si

poprzez Słowa, Znaki i Dotyki, to przede wszystkim roz-

poznaj si poprzez serce i ducha… Ducha niezalenego!

To ten niepodwaalny zwizek, który dzisiaj z radoci

i emocj witujemy.

Siostry Prometei, siostry Ceres, jestemy dwiema cz-

ciami tego samego przeznaczenia, dwiema stronami tego

samego medalu, dwiema kolumnami wspierajcymi wspól-

ny ideał – Symbolum. Ceres, córka Ziemi, płodnoci i zbio-

rów, oraz Prometea, nawizujca do mitu prometejskiego,

nosicielka wiatła i witego ognia bogów.

Dzisiaj złczamy nasz histori, aby pracowa dla jed-

nego ideału. Dzisiaj, ze szczególn moc, ponawiamy

nasz przysig wiernoci. Dzisiaj silniej wpisujemy si

w wartoci braterstwa i uniwersalnoci. Wspólna praca –

to jest włanie nasz siła! Dzieli si naszym bogactwem

serca i ducha, pozwoli nam istnie, respektujc róni-

ce historyczne, kulturowe, lozoczne i symboliczne,

tak aby przenosi na zewntrz ogólnoludzkie wartoci

wolnomularskie oraz stawia czoła przeciwiestwom

niespokojnego wiata.

Stworzy jedno w wielorodnoci bdzie – mam na-

dziej – sił naszego bliniaczego zwizku!

Dzisiejszy dzie jest tak wany, gdy scalamy na zawsze

nasz bratersk przyja, niosc wiatło i nadziej. Ale

ten dzie jest jeszcze waniejszy, celebrujemy bowiem 15

lat historii, 15 lat Waszej historii. Pitnacie lat temu, przy

wsparciu Róy Wiatrów, zapalałycie wiatła pierwszej

eskiej loy w historii Polski. Dołczam si do sióstr z Ce-

res, aby w ten specjalny dzie wyrazi nasz szacunek dla

Waszej pracy, Waszej siły i odwagi, drogie siostry Prometei.

Odwaga i Nadzieja, Mdro, Siła i Pikno stanowi

poywienie dla ducha i serca wolnomularza, w tym take

– jestem przekonana – dla sióstr Prometei, którym y-

cz, w imieniu wszystkich sióstr loy Ceres, promiennej

i owocnej przyszłoci na drodze ku wiatłu i Wolnoci,

w Pokoju, Radoci i Miłoci.

Powiedziałam,

Cz... M... Sz... L... Ceres

na Wsch... Chartres

RozpoznaJemy się

popRzez seRce i dUcHa

M o w a c z c i g o d n e j M i s t r z y n i c e r e s

P i s m o P r z y j a c i ó ł s z t u k i k r ó l e W s k i e j

14 z ż y c i a l ó ż i o B e d i e n c j i

dRogie siostRy, dRodzy BRacia,

zastępczyni WielkieJ mistRzyni,

czcigodni mistRzoWie,

nasza dzisiejsza uroczysto dobiega koca. Pitnaste

urodziny Prometei to na pozór niewiele lat, w porównaniu

z dobiegajcym 50-leciem naszej bliniaczej Loy Ceres.

Jednake w warunkach Polski 15 lat to znaczcy wiek.

Dzisiaj swoje witowanie podkreliłymy nie tylko

wanymi wspomnieniami z naszej historii, ale konkretnym

działaniem, działaniem skierowanym ku przyszłoci, aktem

zwizku bliniaczego. Zwizku z lo, która ma odmienne

wolnomularskie zbiorowe dowiadczenie, wynikajce ze

swojego znacznie dłuszego istnienia, i to w warunkach

aktywnej francuskiej społecznoci wolnomularskiej.

Z kolei nasze polskie historyczne przeszkody, obecne

szczególne uwarunkowania, uparto w odradzaniu si

i trwaniu wolnomularstwa w Polsce, w tym naszej loy, to

jest nasze dowiadczenie, które niesiemy ze sob. Łczymy

dzisiaj, tu i teraz, mdro przeszłoci z zamierzeniami dla

przyszłoci. Razem bdziemy si stara, aby idee wolnomu-

larskie stały si nieodłczn czci naszego ycia, bowiem

tylko wtedy moemy przenosi te idee w wiat profaski.

Wolno, Równo, Braterstwo, Tolerancja, to wielkie

hasła. Bdziemy wspólnie – cigle od nowa – odkrywa

ich znaczenie, zastanawia si, jak pielgnowa wartoci,

które one nios. Bdziemy zadawa sobie wane pytanie

o kondycj naszego człowieczestwa.

Drogie siostry, drodzy bracia, dzisiejszym aktem zwizku

bliniaczego w symboliczny sposób łczymy si z cał mi-

dzynarodow społecznoci wolnomularsk. Wpisujemy si

w tradycje historyczne bogatych powiza midzy naszymi

narodami, Polsk i Francj. Poprzez nasz wolnomularsk

aktywno wpisujemy si take w trwajce poszukiwania

nadrzdnych wartoci dla Europy. Europy, pełnej tak

dramatycznych problemów.

Teraz obie nasze Loe, Prometea i Ceres, po dwuletniej

ju trwajcej współpracy, otwieraj drzwi dla wspólnej

przyszłoci. Wierz w to, e bdzie ona pogłbieniem

naszych wolnomularskich przey, bdzie wzbogaceniem

inicjacyjnych metod pracy naszych warsztatów. Przyniesie

osobiste przyjanie, pozwoli na poszerzenie wiedzy o na-

szych krajach i regionach.

Drogie siostry Ceres, przed Wami jubileusz 50-lecia

istnienia loy. Bdziemy razem z Wami przeywa to wi-

to. Bdzie to take okazja do jeszcze bliszego poznania

Waszej bogatej historii. Czekamy z radoci na wyjazd do

Chartres w maju przyszłego roku.

Drogie siostry obu ló, los naszego bliniaczego zwizku

zaley od nas i od sióstr przyszłych generacji. A kiedy spełni

si marzenie naszych polskich eskich ló i znajdziemy

si w dwóch rónych wielkich eskich loach, ten zwizek

nabierze szczególnego wymiaru.

Powiedziałam,

Cz... M... Sz... L... Prometea

Wanda Mał.

Warszawa 7 listopada 2015 r.

łĄczmy mĄdRość

pRzeszłości z zamieRzeniami

dla pRzyszłości

M o w a c z c i g o d n e j M i s t r z y n i

s z ... l ... p r o M e t e a



W o l n o m u l a r z P o l s k i z i m a 2 0 1 5 / 1 6 • n u m e r 6 5

z ż y c i a l ó ż i o B e d i e n c j i

becnie jest on członkiem

loy Wolno Przywró-

cona. Loa ta w kwietniu

przyszłego roku bdzie obchodzi

Jubileusz 25-lecia zapalenia wiateł.

Wielki Mistrz podzikował dotych-

czasowemu i Radzie Zakonu za prac

dla dobra WWP.

Na posiedzenie przybyli take gocie

z obediencji polskich i zagranicznych.

Na Wschodzie zasiadły Czcigodne Mi-

strzynie ló Prometea i Gaja Aeterna,

a take przedstawiciel ló Wielkiego

Wschodu Francji z Lille. Obecni byli

równie wysłannicy Wielkiej Symbo-

licznej Loży Hiszpanii, loy Moria

z Rygi oraz loy Gabriel Narutowicz

z Krakowa.

Na wniosek brata Zbyszka, Czci-

godnego Mistrza Loy Nadzieja,

Konwent uczcił pami ofiar zama-

chów terrorystycznych w Paryu

w dniu 13 listopada. Czcigodne

Mistrzynie polskich ló eskich

przypomniały, e siedziba ich obe-

diencji, Wielkiej eskiej Loy Fran-

cji, ley nieopodal ulicy Charonne,

gdzie w kawiarni terroryci zabili

kilkanacie osób. Bracia z Francji

ze wzruszeniem przyjli te słowa

i obiecali przekaza je w swoich

macierzystych loach. Po obradach

odbyła si tradycyjna agapa. #

rzypomnijmy, e postanowienie o powołaniu do ycia loy

Nadzieja zostało podjte 13 kwietnia 1990 roku w Lille

we Francji przez grup jedenastu braci: szeciu z samego

Lille, dwóch z Bithune, po jednym z Dunkierki, Arras i Villeneuve

d’Assey. Wikszo z nich stanowili Polonusi. 25 listopada tego

samego roku za zgod Wielkiego Wschodu Francji zapalono

wiatła loy Nadzieja Lille – Warszawa. Wród inicjowanych

wówczas jedenastu Polaków był take obecny Czcigodny Mistrz,

brat Zbigniew. Przeniesienie wiateł do Warszawy nastpiło rok

póniej – 11 listopada 1991 roku. Uroczysto odbyła si w licznej

asycie braci z Francji, głównie Lille, oraz braci z drugiej polskiej

loy liberalnej – Wolność Przywrócona. Obie loe naleały wów-

czas formalnie do Wielkiego Wschodu Francji; z obu powstały te

warsztaty, które w 1997 roku utworzyły Wielki Wschód Polski.

Na niedzielnej uroczystoci były obecne delegacje ló WWP:

Atanora, Galileusza, Witelona, Wolności Przywróconej oraz

dwóch ló kobiecych: Prometei i Gai Aeterny. Ta ostatnia dała

w prezencie trzykilogramowy nieociosany kamie z naklejon

rocznicow plakietk. Przybyli take dwaj bracia z Lille. Jeden

pamitał uroczystoci sprzed 25 lat, był wówczas uczniem ma-

soskim. Po okolicznociowych mowach, yczeniach i pozdro-

wieniach wszyscy spotkali si na agapie, na której królowała

wspaniała dziczyzna. Czcigodna Mistrzyni loy Witelon przyniosła

stary album, w którym mona było zobaczy masoskie zdjcia

nawet sprzed 20 lat z hakiem (najstarsze). #

BRat Filip noWym Wielkim mistRzem WWp









25 lat loŻy nadzieJa









P i s m o P r z y j a c i ó ł s z t u k i k r ó l e W s k i e j

16 j u B i l e u s z

rof. Władysław Misiuna, Sprawied-

liwy Wród Narodów wiata, na-

ukowiec, poeta, lozof i prawdziwy

Przyjaciel Sztuki Królewskiej, skoczył

w tym roku 90 lat. Jubilata fetowano w uro-

kliwym ogródku Pastwa Misiunów. Były

wspomnienia, wzruszenia, szampan i tort

w kształcie ksigi, których Władysław

w swym yciu napisał wiele. Redakcja

„Wolnomularza Polskiego” te tam była,

nawet Wielki Architekt dał z nieba znak,

rozptujc w niebiesiech burz nad bu-

rzami z piorunami-fajerwerkami na cze

Jubilata. yj nam Władku długo i szcz-

liwie, cieszc przyjaciół swoj mdroci,

przenikliwoci i swoistym poczuciem

humoru.

REDAKCJA

pRoF. WładysłaW misiUna

skończył 90 lat





W o l n o m u l a r z P o l s k i z i m a 2 0 1 5 / 1 6 • n u m e r 6 5

k o n t r o w e r s j e

a pocztku troch emocji po przeczytaniu tekstu.

Przede wszystkim bardzo współczuj wszystkim,

którzy w ten sposób odbieraj prac w swojej loy.

Gdyby w sposób opisywany przez autora funkcjonowało

wolnomularstwo spekulatywne, to by nie przetrwało.

Jego członkowie nie mieliby motywacji, siły wynikajcej

z przyjtego na siebie obowizku, mocy, jak stwarza

jedno i integracja.

Sama litera prawa nie wystarczy. W tym systemie poka-

zanym przez autora nie ma ducha, ducha korzeni, tradycji,

spucizny naszych poprzedników, przekazywanych poprzez

rytuał nadania – wolnomularskiego uznania.

Teraz spróbuj wyjani swoje emocje i sprzeciw wywo-

łany tym tekstem.

Autor zastanawia si nad pojciem regularnoci czy – jak

niektórzy mówi – doskonałoci loy.

Pisze: „Aby loża była regularna, trzeba, by tych siedmiu

członków (siedmiu założycieli nowej loży) było regular-

nymi masonami. Uważany jest za regularnego mason, który

został inicjowany według rytów w loży regularnej. Tych siedmiu

braci, ukonstytuowanych w loże, może inicjować profanów,

dokonywać podwyżek płac, wydawać dyplomy itd., Ale kto,

powiecie mi, będzie rejestrował te inicjacje, wydawał doku-

menty konstytuujące lożę, kto dokona jej instalacji? Nikt.

Protokół zebrania siedmiu Mistrzów pracujących w loży

wystarczy, aby poświadczyć jej regularność”.

I tu dochodzimy do zasadniczej rozbienoci zda z au-

torem. Pojcie regularnoci loy w tym wydaniu jest dla

wikszoci wolnomularzy po prostu nie do zaakceptowania.

Mistrz, eby stworzył regularn lo, musi by sam re-

gularnym wolnomularzem. Regularno wolnomularska

wymaga regularnej pracy w macierzystej loy. Nikt bez

zgody swojej loy nie moe bra udziału w zakładaniu in-

nej loy, adna loa nie pozwoli sobie, eby bez jej decyzji

kogokolwiek inicjowano. Tak wic demagogi jest pisanie,

e moe si efemerycznie spotka siedmiu Mistrzów i za-

łoy lo lub inicjowa profana. Oba te fakty dokonuj

si „w imieniu i pod auspicjami”, „na mocy przyznanej im

władzy” „w imieniu…” organizacji – grupy, Zakonu, który

przekazuje tradycj, stwarza uznanie loy lub profana za

cz wolnomularstwa.

ie mona BY masonem. Trzeba by uznanym przez

innych masonów za takiego. Nie mona zosta ma-

sonem poprzez studia masoskich tekstów i własn prac.

Trzeba przey, dowiadczy i uporzdkowa te dowiad-

czenia pod kierunkiem Mistrza. O tym mówi jedne

z najstarszych elementów rozpoznania, czyli przekazywanie

słowa. Dopiero wzajemna relacja Ucze–Mistrz moe

stworzy prawdziwego masona. Pierwszym elementem

tej relacji jest inicjacja. Bez inicjacji nie ma wolnomularza.

Opowieci o wolnomularzach bez fartuszka wynikaj

z nieznajomoci lub niezrozumienia podstaw wolnomu-

larskiej metody.

Ta metoda trwa od zamierzchłej historii. Nikt, kto nie

przeszedł terminowania u Mistrza, nie mógł pozna sposo-

bów rozpoznania. I nawet jeeli jego wiedza w dziedzinie

Sztuki była dua, nie był przyjtym budowniczym.

Nieprawd jest, e w przeszłoci loe były sobie wszyst-

kie równe. Ju w redniowieczu były loe, które miały

Ksig Praw, miały prawo zbiera pogłówne, miały prawo



















potRzeBa dUcHa,

koRzeni i tRWałości

B r ... s e l i M w a s y l k i e w i c z

P i s m o P r z y j a c i ó ł s z t u k i k r ó l e W s k i e j

18 k o n t r o w e r s j e

sdownicze, miały prawo studiowa Ksig a były takie,

które tym, które „posiadały Ksig” podlegały. Ksigi nie

mona było kupi, poyczy, zastawi, mona było j tylko

przenie na nowy plac budowy lub pogrzeba.

Cało wolnomularskiej tradycji opiera si na Sztuce,

czyli nauce geometrii. I cała struktura istnienia Maso-

nerii, przekazywania Metody została oparta na Geometrii

Euklidesowej. Istota metody aksjomatycznej polega w skró-

cie na tym, e fakty matematyczne, tj. twierdzenia, wypro-

wadza si z prostszych twierdze, te z jeszcze prostszych

itd. Przyjmujemy pewn niewielk liczb poj, których

nie deniujemy, s to tak zwane pojcia pierwotne danej

teorii. W geometrii moe by to pojcie punktu, prostej,

itp. W teorii zbiorów moe to by pojcie zbioru, elementu

zbioru, naleenia elementu do zbioru. W masonerii jest

to Konstytucja Andersona i elementy Old Charges, czyli

starych reguł.

Przyjmujemy pewn, te zazwyczaj niewielk, liczb

własnoci, które musz spełnia pojcia pierwotne. Nazy-

wamy je aksjomatami danej teorii. W geometrii mona na

przykład przyj jako aksjomat, e kada prosta zawiera

co najmniej dwa punkty, e dwie róne proste mog mie

co najwyej jeden punkt wspólny, itp. W masonerii s to

landmarki, lub w dzisiejszych czasach zapisy Konstytucji

i Regulaminów Ogólnych. Inaczej zbiór poj, co do

których istnieje zgoda.

Przy doborze poj pierwotnych i aksjomatów staramy

si, by były one oczywiste. Ta sama teoria moe mie

róne układy poj pierwotnych i aksjomatów, moemy

przekona si o tym, na przykład przegldajc róne pod-

rczniki geometrii.

I w ten sposób deniujemy coraz bardziej złoone te-

orie, tak jak budujemy coraz bardziej złoone struktury

wolnomularstwa.

Siedmiu wolnomularzy stwarza regularn i doskonał lo

do pracy, do współdziałania, do działania wolnomularskiej

metody na wolnomularzy. Ale stwarza j na mocy danego

im prawa. Prawa wynikajcego z tradycji i cigłoci przeka-

zu metody. Prawa, którego si nie ma, tylko które dostaje

si od depozytariuszy tej tradycji, czyli Zakonów lub ló.

arto przeanalizowa sposób zorganizowania wolno-

mularstwa. Pierwszym punktem, o którym ju pisa-

łem, jest cigło przekazania tradycji. Drugim warunkiem

jest dobrowolno. Profan wstpujcy do wolnomularstwa

musi by wolny. W trakcie inicjacji składa cały szereg

zobowiza i deklaracji, które ten stan pełnej wolnoci

ograniczaj. Ale składa te zobowizania dobrowolnie. Jest

to jego obowizek wobec samego siebie. Wobec budowanej

W o l n o m u l a r z P o l s k i z i m a 2 0 1 5 / 1 6 • n u m e r 6 5

k o n t r o w e r s j e

w sobie wityni i swoich ideałów. Zakon moe apelowa

do niego, upomina, moe wymaga, apelujc do hono-

rowych zobowiza. Zarówno wolnomularze, którzy nie

czuj wewntrznej akceptacji tych obowizków i zobowi-

za, powinni zastanowi si nad opuszczeniem szeregów

Zakonu, jak i Zakon zastanowi si nad przynalenoci

wolnomularzy, którzy tych zobowiza nie przestrzegaj.

Wymagalno zobowiza polega na wiadomym podjciu

przez wolnomularza dobrowolnych obowizków i zasad.

Tak samo jest na poziomie wyszym, czyli loy. Kilka ló

działajcych w ramach tej samej lub innych struktur moe

podj decyzj o przyjciu na siebie wiadomie i dobro-

wolnie pewnych zobowiza. W ten sposób powstaje nowy

Zakon. Polegaj one na okreleniu pryncypiów, zbioru

zasad, co do których wszyscy s zgodni, akceptacji rónic

i podporzdkowaniu si wspólnej strukturze jako wspólne-

mu reprezentantowi. Podział na loe i uzurpatorów z Rady

Zakonu, Federacji czy innej formy obediencji jest demago-

gi. Te struktury s reprezentacj ló, wybieraln, poddan

kontroli i jest ta struktura wynikiem kompromisu wspólnych

zasad i wspólnych interesów. Skoro zostały podjte pewne

dobrowolne decyzje, ich respektowanie jest konieczne.

Kady ma wybór, moe do takiej struktury nalee lub nie.

oa jest miejscem, w którym wolnomularze zbieraj si

i pracuj, dlatego te zgromadzenie czy stowarzyszenie

wolnomularzy właciwie zorganizowane nazywane jest

lo. Kady brat musi koniecznie podlega takiej loy i by

posłuszny jej własnym statutom i regulaminom ogólnym.

Tak wic siedmiu mistrzów, stwarzajc lo, musi by

posłusznymi decyzjom swojej macierzystej, ju istniejcej

loy. W ten sposób cigło musi zosta zachowana.

Drugim wtpliwym stwierdzeniem autora jest: Loa nie

jest stowarzyszeniem. Loża jest zebraniem masonów regu-

larnych, pracujących z zachowaniem obrządku masońskiego.

Gdy tylko zamykają się prace, loża przestaje istnieć. Loża

trwa tylko od otwarcia prac do ich zamknięcia.

W historii dyskusja, czy loa to miejsce czy konkretna

grupa ludzi połczonych dobrowolnymi wizami wspólnej

pracy, trwa od wielu lat. Podobno pierwsze wzmianki na

ten temat pochodz z pocztku XIII wieku. Niewtpliwie

i jedno, i drugie jest prawd. Loa – witynia jest miej-

scem, gdzie odbywa si obrzdek. Loa to take ludzie,

którzy j tworz. Mog spotyka si w rónych miejscach

i loa bdzie trwa. Stwierdzenie autora jest albo skrótem

mylowym, którego nie rozumiem, albo nieporozumie-

niem. Jeeli kocz si prace to, co z tym wszystkim, co

jest pomidzy ludmi, członkami loy?

Moje pytanie brzmi: co z egregorem, t niepowtarzaln

wizi midzy wolnomularzami, która wytwarza si w czasie

wspólnej pracy rytualnej i kontaktów poza pracami? Co

z olbrzymi prac członków poza rytualn czci spotka,

któr musi wykona loa – grupa wolnomularzy, eby

prace w tej loy przygotowa, rozwija si, integrowa,

rozwizywa konikty, budowa poczucie wizi, brater-

stwa, tskni, wspólnie tworzy wolnomularsk rodzin?

Przedstawiony przez autora obraz wolnomularstwa jest

bardzo zuboony. Jedn z wartoci wolnomularstwa jest

rónorodno. Z niej czerpiemy poszerzanie horyzontów,

nauk tolerancji, umiejtno współdziałania. Uczymy si,

czym w praktyce jest Wolno, Równo i Braterstwo. Ta

rónorodno w loach jest take obecna w zakonach. A jed-

nak formuła uznania, przekazywania tradycji, historycznego

formalizmu musi by stosowana. Nawet w znanych mi

loach, które postanowiły pracowa samodzielnie, zasady

współdecydowania, działania w tym wypadku w imieniu

loy, nie zakonu s dalej obecne.

westionowanie działalnoci rad zakonu, federacji,

kolegium ocerskiego w duych loach czy innych gre-

miach, to kwestionowanie dobrowolnych decyzji i wspólnej

idei grupy ló lub wolnomularzy, którzy w imi wspólnych

interesów, woli wspólnej pracy i wspólnego rozwoju,

majc na wzgldzie połczenie sił dla wspólnego dobra,

tak struktur załoyli. W wolnomularstwie podstaw

jest glorykacja moliwoci jednostki, która zmieniajc

si, zmienia wiat, ale take pokazanie jednostce, e tylko

w grupie moliwa jest praca i rozwój. Dlatego wolnomularz

musi pracowa aktywnie w swojej loy, a jako jednostka

nie stanowi elementu podstawowego.

Bez loy nie mona by wolnomularzem regularnym.

Bez wolnomularzy regularnych nie ma loy.

To jak dyskusja o to, co było na pocztku: kura czy jajko.

Nie to jest istotne. Wane jest to, e bez kury i bez jajka

gatunek kurzy nie przetrwa. Tylko cigło nastpstwa

powstawania jajka z kury, wysiadywania i wykluwania si

nastpnego pokolenia gwarantuje, e ród kur moe trwa.

Br... Selim Wasylkiewicz

od RedakcJi

*Publikujc teksty w „Wolnomularzu Polskim”, bardzo rzadko komentujemy je, zakładajc, jak to powszechnie

w prasie jest przyjte, e za teksty odpowiadaj ich autorzy i e s one wyrazem ich osobistych pogldów. Nie inaczej

było z fragmentem przedwojennej ksiki francuskiego brata Edmunda Glotona (był Mówc w jednej z ló Wielkiego

Wschodu Francji), która doczekała si te wyda powojennych, rozszerzona o nauki nie tylko dla uczniów, ale take dla

czeladników i mistrzów. Swoj drog, gdyby ewolucja masonerii odbywała si zgodnie z wszystkimi piknymi regułami

opisanymi przez brata Selima, istniałby obecnie jeden, ogólnowiatowy zakon wolnomularski, nieprzyjmujcy kobiet

ani ateistów. Nikt bowiem nie miałby ruszy poza Konstytucje Andersona. #

P i s m o P r z y j a c i ó ł s z t u k i k r ó l e W s k i e j

20 s e k r e t y B u d o w y

WolnomUlaRstWo

istopnie WyŻsze

B r ... H e n r y k w i e r n i e w s k i















„W

ysze Stopnie” zaczto

praktykowa w Anglii

do póno, mimo e

sformalizowane wolnomularstwo spe-

kulatywne powstało tam w 1717 r.

Zostały one stworzone i rozprzestrze-

nione szczególnie we Francji i w in-

nych krajach Europy kontynentalnej

dopiero w połowie XVIII wieku.

Wolnomularstwo jako instytucja

charakteryzuje si fundamentaln za-

sad, której najwaniejsz cech jest

zdolno do adaptowania si w bardzo

rónych rodowiskach społecznych

i politycznych. Na pocztku w Anglii –

w Londynie – a nastpnie stopniowo

w Bristolu i w innych wanych miastach

loe gromadziły członków buruazji,

kupców, handlowców i rzemielników.

Loe tego okresu działaj w miastach

i uczestnicz w jego yciu. Podstawo-

w motywacj jest wzajemna pomoc,

zwłaszcza w społeczestwie, w którym

nie istnieje ani ubezpieczenie społeczne

w razie choroby lub wypadku, ani renta,

a długi prowadz od razu do wizienia.

Ta wzajemna pomoc ujawnia si we-

wntrz tych grup, w tym ló maso-

skich, partycypacj wszystkich członków

w Funduszu Solidarnoci, zarezerwowa-

nego tylko dla członków opłacajcych

składki. Struktura wewntrzna ló jest

kopi licznych instytucji protestanckich,

które przez ponad wiek wypracowały

procedury zarzdzania wewntrznego,

stosowania zasad solidarnoci i popie-

rania własnych członków.

ocztki były bardzo róne, na

przykład u hugenotów – oar

odwołania Edyktu Nantejskiego,

w Kociołach kalwiskich z Walonii,

u oar przeladowa hiszpaskich

w Niderlandach, tzw. Kongregacjach

purytaskich, lecz wszystkie przesik-

nite były w rónym stopniu poczu-

ciem równoci lecej u ródeł kalwi-

nizmu. Stworzenie przez pierwsze loe

procedur wewntrznych, przyjcie

i wprowadzenie okrele oraz legend

starotestamentowych powizanych

z praktykami społecznymi stosowa-

nymi w danym kraju, ukonstytuowały

w dwóch pierwszych dekadach XVIII

wieku strukturalne bazy swoistych

rytuałów masoskich.

Pocztkow podstaw jest dobrze

wykonana praca, obowizujca zawsze

moralno kalwiska i solidarno

uczestniczcych, przy jednoczesnym

respektowaniu porzdku społeczne-

go. Powołanie si na Stary Testament

w celu oceny, czy praca została do-

brze wykonana, wydaje si oczywiste

w kraju, gdzie znajomo Biblii jest

powszechna. Oczywistym jest take

uczynienie króla Salomona Mistrzem

wityni Duchowej. Natomiast nawi-

zanie do narzdzi uywanych sym-

bolicznie w sensie moralizujcym,

potwierdza ich zwizki – wymylone

i legendarne – z dawnym i szanowa-

nym zawodem budowniczych. W tym

kontekcie zwrócono uwag na ma-

nuskrypty angielskie nazywane e

Old Charges.

Słowo charges znaczy w cigle uywa-

nym jzyku wolnomularskim instruk-

cje, dokumenty procedur umoliwia-

jcych przyjmowanie wolnomularzy.

Te Dawne instrukcje deniuj prawa

i obowizki masonów operatywnych lub

robotników w przeciwiestwie do wol-

nomularzy, którzy s spekulatywnymi

i byli członkami ló przed 1717 rokiem,

Fundamentem wolnomularstwa angielskiego nie była reeksja symboliczna,

ale moralizująca i opierająca swoje podejście intelektualne na analogiach biblijnych.

W o l n o m u l a r z P o l s k i z i m a 2 0 1 5 / 1 6 • n u m e r 6 5

albo pochodzcymi bezporednio lub

porednio z pierwszej Wielkiej Loy

Anglii po 1717 roku. Słowo anc-mason

znajdujemy w tekstach sprzed daty 1717.

Okrelaj one zawsze osob, a nigdy

instytucj, gdy ta jako taka nigdy nie

istniała. Te Dawne instrukcje gwarantuj

kandydatom i asystujcym, e przyjcie

było zgodne z dawnymi zwyczajami.

Nie pochodz one, jak wiemy dzisiaj,

od istniejcych ocjalnie gildii lub in-

nych organizacji zawodowych. Obecnie

znamy ponad sto kopii tych Dawnych

instrukcji, które nie s bynajmniej pierw-

szymi czy prymitywnymi formami ry-

tuałów wolnomularskich. Jest wane,

bymy zwracali uwag na wyraenie

angielskie making a mason, co znaczy

„zrobi [stworzy] masona”, natomiast

słowo inicjacja pojawi si duo póniej.

Tak wyglda struktura wolnomular-

stwa w Anglii u swoich pocztków. Po

1723 roku, czyli od publikacji pierwszej

Księgi Konstytucji, w cigu pierwszych

dwudziestu piciu lat wolnomular-

stwa zorganizowanego mona odnie

wraenie, e rytuał wolnomularski si

ustabilizował. W Anglii nie znajduje-

my adnych ladów wyszych stopni

przed rokiem 1770. Fundamentem

wolnomularstwa angielskiego nie jest

reeksja symboliczna, ale moralizujca

i opierajca swoje podejcie intelektu-

alne na analogiach biblijnych. To Wil-

liam Preston (1742-1818) wprowadził

w ostatnim kwartale XVIIIw. podejcie

symboliczne, które miało wpływ na całe

wolnomularstwo angielsko-saksoskie.

latach 1725-1735 wolnomular-

stwo zostało „wyeksportowa-

ne” do Francji, skd rozprzestrzeniło

si po całej Europie. Masoneria zaczy-

na si przekształca w kontakcie ze

społeczestwami, których struktury

socjalne s zupełnie inne ni w Anglii.

Angielska Księga Konstytucji de-

niuje i ujednolica relacje pomidzy

wolnomularzami i ich lo, same loe

z Wielka Lo, traktuje o ich upra-

wieniach i obowizkach wzajemnych.

Lecz jeeli chodzi o sam rytuał, to

Księga Konstytucji o nim milczy. Je-

dynie w Regulaminach Generalnych

zaleca si, aby rytuały były podobne,

co mona osign dziki dwustron-

nym wizytom członków rónych ló.

Otó w czasie przejcia do Francji

i innych krajów aden tekst pisany

rytuału nie został przekazany. Wiel-

ka Loa uwaała, e przekazywanie

ustne, które jest reguł w Anglii, jest

znane i stosowane take we wszyst-

kich innych krajach. Jednake kiedy

były instalowane pierwsze loe we

Francji, posługiwano si jedynie teks-

tami zapamitanymi ze wszystkimi

moliwociami pomyłek w czasie bez-

poredniego tłumaczenia. Ponadto

z powodu braku Księgi Konstytucji od-

noszcej si do zwizków pomidzy

wolnomularzami, loami i Wielkimi

Loami, musiały by one stworzone

od nowa i zaadaptowane do potrzeb

w rónych krajach. Społeczestwu

francuskiemu czy polskiemu obce

były wszystkie formy równoci ró-

nych sfer. Na tym gruncie trudno

byłoby sobie wyobrazi akceptacj

dla instytucji proponujcej stawanie

si – na czas prac loowych – robotni-

kami budowlanymi nawet doskonale

wykwalikowanymi i pracujcymi

pod egid samego króla Salomona!

III

roweniencja „robotnicza” (cho

lepiej rzec: rzemielnicza) pro-

klamowana i praktykowana przez

Anglików, nie mogła w adnym stop-

niu zaspokoi aspiracji wolnomu-

larzy francuskich i z innych krajów

Kontynentu. Społeczestwo XVIII

wieku było zasklepione w swoich sta-

nach, które naturalnie si spotykały,

ale nie mieszały, dlatego włanie

wolnomularstwu kontynentalnemu

było potrzebne zaadaptowanie si

do struktur socjalnych tych krajów.

I znalazło si rozwizanie. Było nim

dołoenie do trzech stopni „przyby-

łych” z Anglii serii stopni z tytuła-

mi odzwierciedlajcymi społeczn

pozycj członków ló. Ten proces

ukazuje tylko jedn z licznych trud-

noci, na jakie napotykała instalacja

wolnomularstwa w Europie konty-

nentalnej.

W latach trzydziestych XVIII wie-

ku w Anglii nie ma cenzury prasy,

druków, a stowarzyszenia mona

zakłada swobodnie. Panuje tole-

rancja religijna, za wyjtkiem kil-

ku przypadków – przeladowa

religijnych nie ma od koca XVII

wieku, kiedy zrozumiano, e ró-

norodno religijna nie jest grona

dla bezpieczestwa pastwa. Tak

wic spotkania wolnomularzy lub

innych stowarzysze nie wymagaj

adnych pozwole i nie ma nad nimi

adnych kontroli. Tak zwany „sekret”

wolnomularski jest szanowany i nikt

nie podejrzewa nawet tak godnego

stowarzyszenia o spisek lub działal-

no wywrotow.

s e k r e t y B u d o w y

 

P i s m o P r z y j a c i ó ł s z t u k i k r ó l e W s k i e j

22 s e k r e t y B u d o w y

Wyobramy sobie jednak, jak licz-

b problemów musieli rozwizywa

pierwsi organizatorzy ló we Fran-

cji lub w Polsce. W krajach zdomi-

nowanych przez Kociół katolicki

najwaniejszym problemem był

włanie sekret masoski. Z powodu

wysokiej pozycji społecznej pierw-

szych członków ló nikt nie mylał

o adnej działalnoci wywrotowej,

lecz – pomimo zaprzecze – podej-

rzenia cigle istniały. Sekret spotka

wolnomularskich musiał obejmo-

wa elementy nieakceptowane przez

Kociół katolicki. Zostało to bardzo

szybko potwierdzone przez antyma-

sosk Bullę Papieską Klemensa XII

z 28 kwietnia 1738 roku1, co jednak

nie zostało zatwierdzone przez Par-

lament paryski i nie było stosowane

we Francji. Jednak w innych krajach

tak, np. w Turcji sułtan posłuchał

papiea i zakazał działania loom

wolnomularskim.

tym samym czasie Andrew

Michel Ramsay (1686-1743),

katolicki ortodoks, kawaler orde-

ru Saint-Lazare, wymylił całkiem

nowe pochodzenie wolnomularstwa;

stwierdził, e zostało one sprowadzo-

ne z Ziemi witej na Zachód przez

Templariuszy. Tym samym droga do

rozwoju masonerii została szeroko

otwarta. Wolnomularstwo nie jest

ju instytucj „robotników”, gdy

ma szlachetnych przodków. Pierwsze

„wysokie stopnie” były wzorowane na

społeczestwie cywilnym, z cał swo-

j drabin stopni podporzdkowania.

Istniała jednake jedna, zasadnicza

rónica. W wolnomularstwie pozycja,

stopie i funkcja były przyznawa-

ne ocjalnie, według zasług, a nie

tylko za urodzenie. Co za honor!

dla Mistrza Stolarza, który zostaje

mianowany na przykład Rycerzem

Wschodu i Zachodu i to tylko dziki

swojej pracy. Dlatego te wolnomu-

larstwo stało si zwizkiem, w którym

spełniały si sny o znaczeniu i pot-

dze. Po co „wysze stopnie”? Mona

odpowiedzie, e jest to naturalne

i bezporednie przedłuenie trzech

pierwszych stopni wolnomularstwa

niebieskiego, koczcego si na mi-

strzu.

Wielki francuski znawca wolno-

mularstwa Claude Guérillot nazwał

prawdziw „herezj inicjacyjn” obec-

ny rozdział pomidzy tzw. loami

niebieskimi i wyszymi stopniami.

Jego zdaniem ten, kto zatrzymuje

si na trzecim stopniu wtajemnicze-

nia, moe wprawdzie twierdzi, e

dostpił całociowej inicjacji wol-

nomularskiej, jednak tak naprawd

pozostaje nadal ignorantem w stosun-

ku do prawdziwego Mistrza Hirama,

w którym si symbolicznie odrodził,

zostajc mistrzem masoskim. I ni-

gdy nie bdzie wiedział, co oznaczaj

„słowa zastpione”, i zostanie niestety

„inicjowanym w niepełnym wymia-

rze”. #

Żródła

1. Irene Mainguy, Symbolique des Gra-

des de Perfection et des Ordres de

Sagesse, „Dévry”, Paris 2003.

2. Wykład z cyklu „Prestonian

Lectures” prowadzonych przez

Sz...L...Quatuor Coronati Lodge

Nr 2076, wygłoszony przez

Cz...M...Michela L. Brodsky’ego

i zatytułowany A European View of

Masonic Growth, dostpny: hp://

internet.lodge.org.uk/compo-

nent/edocman/?task=document.

viewdoc&id=62 (24.11.2015).

3. Paul Nodon, Les Origines de la Franc

-Maçonnerie. Le sacré et le métier,

„Dévry”, Paris 1998, s. 230nn.

4. Zakaz masonerii w Gdasku.

5. José Antonio Ferrer Benimeli, Les

Archives secrètes du Vatican et de

la anc-maçonnerie. Histoire d'une

condamnation ponticale, „Dévry”,

Paris 1989.

dRoga siostRo RedaktoRko,

w moim artykule opublikowanym pod tytułem Konwer-

sja i inicjacja w „Wolnomularzu Polskim” (nr 63/2015)

znalazło si zdanie, które odnosiło si do konwersji reli-

gijnej: „Zaczynamy patrze na siebie samych i otaczajcy

nas wiat w inny, nowy, głbszy, cho nadal ezoteryczny

sposób”. Zdanie to zawiera błd i powinno brzmie:

„Zaczynamy patrze na siebie samych i otaczajcy nas

wiat w inny, nowy, głbszy, cho nadal egzoteryczny

sposób”. Chodziło mi tu rzecz jasna o uwidocznienie

podziału na to co ezoteryczne i egzoteryczne. I tak wszel-

kie kulty inicjacyjne, jak wolnomularstwo, prowadz

do poznania ezoterycznego, za wszelkie kulty (religie

i zwizki wyznaniowe) niemisteryjne i nieinicjacyjne

do poznania egzoterycznego.

Z potrójną akoladą

– Br... Dawid Steinkeller.

z r e d a k c y j n e j p o c z t y

1 Dwa lata wczeniej działalno ló została zakazana w Neapolu, Hiszpanii, Wiedniu, Louvain, Bawarii, Sardynii i Monako, a nawet w krajach czy miastach

protestanckich: Holandii, Genewie, Hamburgu, Bernie, Hanowerze, Szwecji, Gdasku i Prusach.

W o l n o m u l a r z P o l s k i z i m a 2 0 1 5 / 1 6 • n u m e r 6 5

s e k r e t y B u d o w y

u samo to stanowi wystarczaj-

c rekomendacj, by sign po t

pozycj z przekonaniem, e czas

powicony na lektur nie bdzie czasem

straconym. A jeli dodamy do tego fakt,

e jest to ósmy tom wydawanej od 2007

z powodzeniem serii podrczników „Brill

Handbooks on Contemporary Religion”,

to mamy rekomendacj podwójn. Na

cało liczcego blisko 700 stron dzieła

składaj si wywaone wprowadzenie

redaktorów oraz 30 artykułów pogru-

powanych w piciu obszernych blokach

tematycznych:

I Perspektywy historyczne,

II Wolnomularstwo i religia,

III Rytuał, organizacja i przenikanie,

IV Wolnomularstwo, społeczestwo

i polityka,

V Masoneria i kultura.

Nie sposób omówi tu wszystkich tych artykułów, ale

warto choby krótko zasygnalizowa podejmowan w nich

problematyk.

• W pierwszej części znajdziemy wprowadzenie do zasad-

niczych tematów w historii wolnomularstwa, szereg intere-

sujcych odniesie do takich kwestii, jak jego pochodzenie

czy wczesne losy. Po wprowadzeniu, pióra redaktorów

tomu, zamieszczone tam zostały teksty powicone Sta-

rym Obowizkom, pocztkom wolnomularskim w Szkocji

i w Anglii, zwizkom wolnomularstwa z templaryzmem,

kwestiom owieceniowym i wreszcie koczcy ten blok

tekst powicony wolnomularskiej historiograi.

• Część druga powicona została relacjom pomidzy

masoneri a rozmaitymi tradycjami religijnymi, przy

czym warto podkreli, e autorzy nie ograniczyli si do

wtków znanych szerzej, lecz sigaj równie tam, gdzie

do tej pory brakło kompetentnych opra-

cowa. Powoduje to, e w mojej ocenie

blok ten moe uchodzi bodaj za najcen-

niejsz cz tej publikacji. Po tekcie

przybliajcym historyczne relacje po-

midzy wolnomularstwem a Kociołem

katolickim, omówione zostały stosunki

midzy wolnomularstwem a prawosła-

wiem i protestantyzmem, relacje midzy

masoneri a dwoma innymi religiami

monoteistycznymi – judaizmem i isla-

mem, kwestia relacji miedzy wolnomu-

larstwem a religiami Wschodu, tekst na

temat wolnomularstwa i zachodniego

ezoteryzmu oraz zamykajcy ten blok

artykuł powicony masonerii i nowym

ruchom religijnym.

• W trzeciej części poruszone zostały

takie tematy organizacyjne jak stosowanie rytuałów, prze-

gld rónych masoskich rytuałów, systemów i wyszych

stopni, relacje midzy Wielkimi Loami, a take kwestia

dotyczca kontaktów midzy wolnomularstwem a innymi,

tak licznymi w krgach kultury anglosaskiej stowarzysze-

niami braterskimi.

• Czwarta sekcja dotyczy zagadnie zwizanych z funk-

cjonowaniem wolnomularstwa, społeczestwa i polityki

– kwestia kobiet, Murzynów, kolonializmu, nacjonalizmu

i problemu wojny.

• Wreszcie piąta i ostatnia cz omawianego tomu po-

wicona została stykowi masonerii i kultury, w tym mu-

zyki, literatury, sztuki nowoczesnej, architektury i kultury

materialnej.

Handbook of Freemasonry, red. Henrik Bogdan, Jan A. M.

Snoek, Wyd. Brill, Leiden [2014], 689 stron, ISBN 978-

90-04-21822-8.









noWy podRęcznik

WolnomUlaRstWa

d r n o r B e r t w ó j t o w i c z

P i s m o P r z y j a c i ó ł s z t u k i k r ó l e W s k i e j

24 M i t y i s y M B o l e

adam i eWa

od amBaRasU z mitem

do mini galeRii

B r ... r y s z a r d r a d w i ł o w i c z













nany szwajcarski psychiatra

i psychoanalityk Carl Gustav

Jung włcza mity w zakres

szerszego pojcia archetypów. S to

według niego pierwotne obrazy – sym-

bole, pradawne przewodnie noniki

zbiorowej niewiadomoci. Tworz

one zasadnicz struktur ludzkiej

psychiki, stanowic od pradziejów

dominant zbiorowej niewiadomoci

czy raczej podwiadomoci.

Takie jungowskie rozumienie prze-

monej i wci obecnej roli archety-

pów towarzyszyło mojej onie i mnie

od lat siedemdziesitych ubiegłego

wieku, od kiedy to zaczlimy zbiera

wszelakie prace plastyczne ukazujce

pierwsz ludzk par. Nic wic dziw-

nego, e ju na pocztku poznawania

twórczoci samego mistrza i jego szko-

ły zaintrygował nas fakt, i Adam i Ewa

nie znaleli si wród jungowskich

archetypów. Umylny głbszy sonda

literaturowy potwierdził wstpn kon-

statacj, e nasi mityczni prarodzice

nie zyskali w systemie Junga statusu

samoistnego archetypu, to jest pozycji

równorzdnej z postaciami Matki,

Ojca, Syna czy Maga. Pojawiło si

wic pytanie: Dlaczego?

olno przypuszcza, e zapewne

po czci z tej racji, i w przeci-

W o l n o m u l a r z P o l s k i z i m a 2 0 1 5 / 1 6 • n u m e r 6 5

M i t y i s y M B o l e

wiestwie do Freuda, z którym Jung

si rozstał, i dla którego libido ozna-

czało podanie płciowe – Jung uywał

tego terminu na okrelenie ogólnej

energii yciowej. Ale czy tylko z tego

powodu? A moe take dlatego, e

byłaby to jedyna autentyczna para

ludzka poród herosów pojedynczych.

Wszake z drugiej strony impliko-

wałaby ona dwoisto, czyli raczej

akcentowan przez Junga jedno i gr

przeciwiestw.

W tekstach jungowskich i okołojun-

gowskich mona wprawdzie napotka

pewne wzmianki bliskie Adamowi

i Ewie. Jednak s one tylko ladowe

i rozproszone. Moe brak Adama i Ewy

w publikacjach szkoły jungowskiej

objania si bardziej prozaicznie. Po

prostu tak w czasie jej narodzin, jak

zwłaszcza obecnie o tym uniku zde-

cydowała obawa przed naruszeniem

autorytetu Biblii?

wiedzajc przed wielu laty II Targi

Sztuki Współczesnej w Warsza-

wie, sporód wielu obiektów, które

nam si spodobały, skupilimy uwa-

g na trzech duych witraach Marii

Powalisz-Bardoskiej z Poznania. Były

to „Kwiaty”, „Ryby” i „Raj”. Zdecydo-

walimy si, by moe z podszeptów

podwiadomoci, na Adama i Ew.

Wszak to oni włanie, podobnie jak

Prometeusz, uosabiaj odwieczne

ludzkie denie do przekroczenia

zaczarowanego koła najszerzej poj-

tej niemonoci dyktowanej Natur

i Losem.

Nasza unikalna, obecnie ju za-

sobna (250 eksponatów!) kolekcja

plastyczna pod nazw „A plus E”

(inaczej „Adam i Ewa”) autorstwa

współczesnych twórców, głównie

profesjonalnych, lecz take ludo-

wych, w wikszoci polskich, lecz

równie zagranicznych, zwłaszcza

litewskich i niemieckich, składa si

z dzieł rónych wymiarów, wykona-

nych z rónych materiałów i róny-

mi technikami. S to obrazy, rzeby,

płaskorzeby, wyroby snycerskie,

ceramiczne i metalo-plastyczne, go-

beliny, witrae i plakaty, a take spora

liczba reprodukcji, powikszonych

z pocztówek i albumów. W skład ko-

lekcji wchodzi równie archiwum oraz

biblioteczka, zawierajca kilkadziesit

ksiek i albumów. Wszystko to wypeł-

nia szczelnie, ale bezkoniktowo całe

kilkuizbowe prywatne mieszkanie.

Nie powtarzajc tego, co ju powie-

dziano, przejdmy do przekrojowej

charakterystyki zbiorów przez wskaza-

nie na inne istotne cechy tej całej, pod-

krelmy, monotematycznej ekspozycji.

Ju pierwszy ogld ogólny pozwala

stwierdzi niejednakow czstotli-

wo rónych wtków treciowych.

Przede wszystkim kuszenie, w dru-

P i s m o P r z y j a c i ó ł s z t u k i k r ó l e W s k i e j

26 M i t y i s y M B o l e

giej kolejnoci wygnanie, w trzeciej

zakaz i kara, a nastpnie rozproszone

pozostałe motywy.

W aspekcie znaczeniowo-symbolicz-

nym daj si wyróni dwie główne

warstwy na kształt geologicznych:

• Warstwa naiwnej dosłowności. To

biblijna legendarno sprzed zale-

dwie kilku tysicleci, łcznie z mitem

grzechu jako złamaniem zakazu sek-

su, uznawanego za nieczysty.

• Warstwa metaforyczna z dwoma

pokładami: z religijno-moralnym,

heteronomicznym tabu dla sa-

modzielnego sigania po wiedz

dobrego i złego oraz z jedynie

społeczno-moralnym, jednostko-

wo autonomicznym niebezpiecze-

stwem przekraczania tego, co nie-

znane i grone, łcznie z zakusem na

tak zwane drzewo niemiertelnoci.

Tu człowiek staje w obliczu potgi

zewntrznej i presji własnej natury.

Do tych głbokich warstw i pokła-

dów sztuki pikne sigaj skutecznie

stosunkowo rzadko. Dawniej udało

si to Dürerowi, Jordaensowi, Rem-

brandtowi, Michałowi Aniołowi, a ze

współczesnych z naszej galerii Wła-

dysławowi Hasiorowi – i o dziwo

autorowi małego obrazka podpisane-

go Rele, kupionego na warszawskim

Starym Miecie. Ukazuje on dwoje

ludzi stojcych przed domem w sa-

dzie owocowym, ale zarazem w sa-

dzie bdcym Ziemi, któr otacza

metalowa klatka.

Kada analiza, majca na celu ocen

czego, wymaga uycia okrelonych

kryteriów. Tote i my (ona i ja) – bio-

rc pod uwag wielk rónorodno

nasuwajcych si znacze mitu Adama

i Ewy – staralimy si ustali róne,

odpowiadajce im punkty widzenia,

moliwie wszystkie te, które by po-

zwoliły scharakteryzowa wybrane

utwory pod ktem kluczowego pyta-

nia: Czy i na ile przedstawiona w nich

para Adama i Ewy posiada znamiona

archetypu?

Najpierw prawie intuicyjnie, ale

póniej ju całkiem wiadomie zbu-

dowalimy wieloaspektow list

dwunastu kryteriów-aspektów, ale

tu ju nie miejsce na szersze dywaga-

cje. Z przyjemnością podzielę się

całą swoją wiedzą z potencjalnym

amatorem – nabywcą, osobą, któ-

ra podjęłaby się kontynuacji dzieła

założycieli kolekcji – zauroczonych

archetypem „A plus E”. #

W o l n o m u l a r z P o l s k i z i m a 2 0 1 5 / 1 6 • n u m e r 6 5

M i t y i s y M B o l e

łoce jest symbolem archetypowym, za-

tem charakteryzuje si ambiwalentn

i dwoist natur. Z jednej strony

jest bowiem dawc ycia, ródłem

wiatła i ciepła na ziemi, z drugiej

za moe sta si sił niszczy-

cielsk, zabi i przynie susz.

W mitologii negatywn istot

słoca obrazuje mit o Faeto-

nie. Symbol Słoca słuył ju

w zamierzchłych czasach jako

znak magiczny przy rytuałach

religijnych. Słoce w pierw-

szych pocztkach obrazowano

w postaci dysku lub tarczy, czyli

podobnie do tego jak ukazuje si

ono oku ludzkiemu1. Przemierzajce

niebo słoce w wielu dawnych reli-

giach uwaano za Boga lub jego epifani.

Jako najbardziej rozbudowane wyobraenie

bóstwa solarnego pojawiło si w Egipcie, w postaci

Re. Lista bogów utosamianych ze słocem jest długa. Znaj-

duj si na niej babiloski Szamasz, grecki Helios, rzymski

Sol czy słowiaski Swaroyc.

Egipcjanie np. czcili nie samo słoce,

lecz fetowali je jako ródło wszelkiego

ycia. Podobn ewolucj moe-

my zaobserwowa w staroyt-

nej Persji. Zaratustra widział

w słocu jedynie obraz do-

brego boga Ahura Mazdy.

Jednake zarówno przed,

jak i po nim, ulegajc

wpływom magów, Ira-

czycy dopatrywali si

w słocu samego Mazdy.

Czcili zatem dosłownie

wietlist kul. Podobna

ewolucja miała miejsce

w wedyjskich Indiach. Po-

cztkowo czczono tam słoce

jako wyobraenie ducha, póniej

jednak uznano sam gwiazd za Boga

i nadano jej imi Surja. Niestety nawet

wród najbardziej inteligentnych narodów wik-

szo stanowi zawsze ludzie niezdolni do wzniesienia si

ponad znak, niezdolni do przekroczenia granicy symbolu

i dotarcia do prawdy, któr ów symbol przedstawia.













Helios, mazda, mitRa, Re, sol, sURJa, sWaRoŻyc, szamasz

symBolika słońca

d r z B i g n i e w ł a g o s z

1 Zobacz: M. Baistini, Symbole i alegorie, Warszawa 2005, s. 192.

Przysięgę na południu Słowiańszczyzny chłopi składali na słońce,

w zwyczaju szlacheckim było nawet wyciąganie ku niemu palców (Gie, 133).

Boski świadek stawał się tym samym gwarantem trwałości podjętych zobowiązań

P i s m o P r z y j a c i ó ł s z t u k i k r ó l e W s k i e j

28 M i t y i s y M B o l e

Symbol słoca, który został przyjty przez chrzecijastwo

ze staroytnoci, zyskał w tekstach pisarzy chrzecijaskich

i redniowiecznych głboki sens teologiczny. Jego podbu-

dow stanowi teksty biblijne. Symbolika słoca w rednio-

wieczu zakorzeniona jest w lozoczno-teologicznej oraz

estetycznej myli o wiecie. W łaciskiej poezji liturgicznej

symbol słoca wystpuje w odniesieniu do Chrystusa,

Marii oraz witych. Został on równie wykorzystany dla

przyblienia i zobrazowania tajemnic wiary chrzecijaskiej

zwłaszcza za zmartwychwstania. „Jako emblemat Chrystusa

«nowego Słoca» sprawiedliwoci i prawdy, ma dwanacie

promieni, odpowiadajcych dwunastu apostołom”2.

Podług Leksykonu symboli chrześcijańskich Chrystus jest

słocem boskiej sprawiedliwoci, Słowem wcielonym,

które opromienia wiat swymi dobrami. To zapewne wynik

rywalizacji w pocztkowej fazie chrzecijastwa z bogiem

Mitr (słocem niezwycionym). Motyw ten podejmuje

równie tradycja apokryczna: według rumuskiego

przekazu słoce i ksiyc powstały, gdy małemu Jezusowi

darowano dwa jabłka, by uciszy jego płacz, a on rzucił je

w niebo (Vul, 37-38).

„Z deikacj słoca zwizana jest znana z ludowych

tradycji jego antropomorzacja. W ywych jeszcze do dzi

wyobraeniach przedstawia si je (podobnie jak ksiyc)

jako ludzi, którzy maj rodziców, dom i gospodarstwo”3.

Podług wierze słowiaskich ani gwiazd, ani słoca nie

wolno pokazywa palcem, poniewa zniewaa to Boga,

którego słoce jest okiem. Mówi si, e byłoby to jedno-

znaczne z wtykaniem palca w jego oko. Nasze rodzime

zwyczaje nakazywały, by koszc zboe, nie stawa nigdy

do słoca plecami, gdy były one zwizane z mroczn

stron istnienia. Grzechem było równie obnaanie si

przed słocem czy jedzenie na słocu4.

Numerologia tradycji zachodniej deniuje słoce liczb1.

Symbolizuje ona prapocztek, stwórc, indywidualno.

Wyraa doskonało boskiego stworzenia i otwiera przed

nami bramy wszystkich tajemnic, jakie przynosi ze sob

słoce kadego dnia. Jedynka to magiczna liczba wiatła,

poniewa stanowi jedno sam w sobie, tak jak i słoce,

którego jest wyrazem. Jeli tak pokrótce jawi nam si

denicja słoca, nic dziwnego, i jego symbol pojawi si

nieomal we wszystkich kulturach wiata.

W wielu religiach drzwi wityni lub ołtarz musz by

skierowane w stron wschodu słoca. Nie tylko w polskiej

tradycji znale mona przykłady modłów zanoszonych do

słoca lub za jego porednictwem do Boga. Wschodzce

słoce witano obnaon głow (Gie, 132), a niekiedy nawet

przyklkniciem. W obliczu wschodzcego słoca górale

kładli si dawniej krzyem na ziemi, z twarz zwrócon

ku dołowi, a głow do wschodu (Mo2, 438). Wtedy te

dzikowano mu za dobroczynne wiatło: „Słuneszko,

jak ty nas ogrzewasz i owiecasz twoj łask!”. Przysig

na południu Słowiaszczyzny chłopi składali na słoce,

w zwyczaju szlacheckim było nawet wyciganie ku niemu

palców (Gie, 133). Boski wiadek stawał si tym samym

gwarantem trwałoci podjtych zobowiza. Jeli w Wigili

słoce zawieciło wczenie rano, trzeba było w tym widzie

wskazówk, e ziemniaki powinno si sadzi wczeniej ni

zazwyczaj; gdy za wieciło dłuej, sadzenie mona było

odłoy (Ki, 271). Z pokazujcego si w Dniu Matki

Boskiej Gromnicznej (2 lutego) słoca przepowiadano

mokry rok lub prorokowano, e „zima jeszcze długo trwa

bdzie” (BiWe, 425). Zamienie słoca zawsze traktowano

jako zaburzenie w funkcjonowaniu kosmosu i odbierano

jako co złowróbnego.

W niektórych mitologiach pojawia si obraz czarnego

słoca, które nieobecne na dziennym niebie, wdruje przez

krain podziemn. U Hetytów czarne słoce było bogini

otwierajc wiat podziemny i go strzegc. W alchemii

czarne słoce to symbol ukrytego duchowego potencjału,

ale równie emblemat składajcy si z trzech swastyk, któ-

rych granice s odziane w okrg formujcy obraz słoca.

Symbol czarnego słoca mona znale jako ornament

podłogi zamku Wewelsburg w Niemczech, centrum wiata

Himmlera, gdzie odbywały si zloty i przyjcia nazistow-

skich partii centrali SS.

A czyme jest słoce dla wolnomularza? Podług ksiki

Wolnomularstwo – Sekrety i symbole masonów, ich historia

i znaczenie W. MacNulty’ego – słoce i ksiyc to symbole

dualizmu. Dualizm to dwie strony, dwie natury czło-

wieka – dobro i zło. Słoce to zatem denie do dobra,

która to cecha winna by bliska dla wolnomularza. Blask

słoca – wiatło – dostaje profan w momencie rytualnego

przejcia w wiat masonerii. W buddyzmie owiecenie to

urzeczywistnienie prawdziwej natury umysłu.

Słoce posiada t sam symbolik co złoto, serce, krew czy

lew. Podobnie jak one, oznacza chwał, promieniowanie,

zmagazynowan energi, syntez, hojno, kosmiczny ład,

porzdek boski. Jak uczy tradycja, jest ono pozytywne,

gorce, suche, mskie. W rodzinie w tradycji słowiaskiej

symbolizuje małonka. W społeczestwie chrzecijaskim

za króla, wodza. Czy nie te włanie atrybuty winien po-

siada wolnomularz? Czy to nie wolnomularstwo poprzez

słoce wiedzy niesie ład i porzdek? Czy hojno to nie

podstawa działa wolnomularza? Czy nie do chwały on

dy? Nie moe dziwi zatem, i słoce jako symbol goci

w naszych loach. #

2 Tame.

3 P. Kowalski, Kultura magiczna, omen, przesąd, znaczenie, PWN, Warszawa 2007, s. 517.

4 Tame.

W o l n o m u l a r z P o l s k i z i m a 2 0 1 5 / 1 6 • n u m e r 6 5

l u d z i e i c z a s y

1 Maria Cegielska, Podróż do Brazylii. Wspomnienia córki galicyjskiego naowca, oprac. Piotr Cegielski, Kraków 2009, s. 65-66.

pRoFesoRoWie

imasoni

p i o t r c e g i e l s k i















aria Cegielska o tej rzekomej

przynalenoci wuja do loy

pisze w swoich wspomnie-

niach tak: „Jako w pierwszej połowie

lat trzydziestych stosunki naszej ro-

dziny z plebani uległy ochłodzeniu,

poniewa proboszcz w nieznanych

mi okolicznociach wypowiedział si

publicznie na temat mojego wuja Ta-

deusza, e jest masonem. Wuj, który

był gorliwym katolikiem, ogromnie

si tym posdzeniem przejł, a ja dzi

domylam si, z czego narodziła si

owa plotka. Otó pewnego lata gociła

w Szymbarku, zachcona przez wujo-

stwo do spdzenia tu urlopu, pisarka

Maria Dbrowska, obracajca si w kr-

gach wolnomularskich. A moe dotarły

w te okolice słuchy o takich nielubia-

nych przez prawdziwych Polaków

nazwiskach jak wspomniany ju Bartel

czy Retinger, których posiadacze zali-

czali si do przyjaciół wuja Tadeusza.

wiat dorosłych był skomplikowany

i ciekawy, ale ja nie byłam nim wtedy

absolutnie zainteresowana, czego dzi-

siaj poniewczasie ałuj”1.

Tadeusz Grodyński (1888-1958). Absolwent wydziału

prawa Uniwersytetu Jagielloskiego, doktorat w 1911r.,

w latach 1912-1913 studia w zakresie prawa i nauk

politycznych w Paryu, habilitacja na UJ w 1932 r. Od

1934 r. profesor nadzwyczajny w Katedrze Skarbowoci

Warszawskiej Szkoły Głównej Handlowej oraz od 1936r.

profesor zwyczajny Uniwersytetu Warszawskiego. Od

1911 r. urzdnik skarbowy we Lwowie i Wiedniu, od

1918 r. w Ministerstwie Skarbu w Warszawie. W latach

1919-1926 dyrektor Departamentu Finansów Minister-

stwa Skarbu, w latach 1926-1927 dyrektor Departamen-

tu Budetowego. W okresie 1927-1931 podsekretarz

stanu w Ministerstwie Skarbu, 1935-1939 wiceminister

skarbu. Od 8 marca do 13 kwietnia 1929 r., po dymisji

Gabriela Czechowicza, kierownik ministerstwa skarbu

w gabinecie Kazimierza Bartla. Autor monograczne-

go opracowania systemu skarbowoci „Polskie prawo

budetowe” (1925) oraz wielu innych pionierskich

publikacji z tego zakresu. W opinii historyka

gospodarki prof. Zbigniewa Landaua Grodyski

był najwybitniejszym polskim znawc zagadnie

skarbowych w okresie II Rzeczypospolitej. Po 1939r.

przebywał na emigracji w Rumunii, Francji i Wielkiej

Brytanii, gdzie pełnił m.in. funkcj z-cy Prezesa Naj-

wyszej Izby Kontroli Pastwa. Pozostajc na etacie

NIK, kierował te Działem Ogólnym Prezydium Rady

Ministrów. Póniej aktywny w yciu społecznym i na-

ukowym wychodstwa. Prezes Stowarzyszenia Ekono-

mistów Polskich w Wielkiej Brytanii, prof. Uniwersytetu

Oxfordzkiego, dziekan Wydziału Ekonomicznego oraz

członek Senatu Polskiego Uniwersytetu na Obczynie

w Londynie.

Poniszy tekst jest przeredagowanym fragmentem

rozdziału z najnowszej ksiki Piotra Cegielskiego Ga-

licyjskie portrety, czyli mój kolaż rodzinny, Ksigarnia

Akademicka, Kraków 2015. #

P i s m o P r z y j a c i ó ł s z t u k i k r ó l e W s k i e j

30 l u d z i e i c z a s y

k w tym, e naprawd gorliwy

katolik nie szukałby przyjaciół

w takim gronie. Kociół, jak wiadomo,

potpiał ruch wolnomularski i zabraniał

swym wiernym wstpowania do ló.

Jedenastoletnia wówczas panna rzeczy-

wicie raczej nie znała mechanizmów

wielkiej polityki, a take mogła nie

rozumie, i owa rodzinna religijno

bywała silniej demonstrowana – zwłasz-

cza w małomiasteczkowym otoczeniu

w Gorlicach i wiejskim w Szymbarku

– ni naprawd przeywana. Co wicej,

istniej liczne przesłanki, by uzna, i

w pewnym okresie swego ycia Tadeusz

Grodyski jednak otarł si o lo.

zatem, jak ju wspomniano, Tade-

usz Grodyski i jego ona Antoni-

na, zwana Tol, byli blisko zaprzyja-

nieni ze Stanisławem Stempowskim,

byłym Wielkim Mistrzem Wielkiej

Loy Narodowej Polski i jego partnerk

Mari Dbrowsk. To włanie za ich

namow pisarka przyjechała latem roku

1933 do Szymbarku, do pensjonatu

przyjaciela rodziny, właciciela miej-

scowego zamku, Zbigniewa Skiewicza,

by pracowa nad kolejnymi tomami

Nocy i dni. Zamek i pensjonat leały

w najbliszym ssiedztwie szymbar-

skiej kopalni ropy naowej „lsk”,

nalecej do mojego dziadka – std

ta znajomo z Skiewiczem. Pobyt

ten pisarka wspominała dwukrotnie

w swoich Dziennikach.

Co wane, Grodyski nigdy nie miał

adnych słubowych relacji ze Stemp-

owskim, tak wic ich przyja musiała

powsta w Warszawie na zupełnie in-

nym gruncie. Stempowski zajmował

wtedy skromne stanowisko kierownika

Referatu Bibliotecznego Ministerstwa

Rolnictwa i Reform Rolnych, równo-

czenie jednak był, zwłaszcza od upie-

nia si w 1929 r. Andrzeja Struga, po-

staci numer jeden polskiej masonerii.

Inny wolnomularz, premier Kazimierz

Bartel2, był nie tylko szefem Grody-

skiego, ich przyja trwała równie

w latach 30. XX wieku, kiedy Bartel

nie piastował ju adnych stanowisk

rzdowych.

czywicie kwestia ewentualnej

loowej inicjacji Tadeusza Gro-

dyskiego nie jest, jak w wielu podob-

nych przypadkach, jednoznaczna. Nie

wymienia jego nazwiska adna z re-

ferencyjnych publikacji dotyczcych

polskiego wolnomularstwa Ludwika

Hassa czy Leona Chajna, ani aden

z historycznych przyczynków do dzie-

jów naszej masonerii. Co oczywicie

dowodem adnym nie jest, osobicie

znam wolnomularzy, których nazwi-

ska powinny np. znale si w pracach

Ludwika Hassa Masoneria polska XX

wieku3 oraz Wolnomularze polscy w kraju

i na świecie 1821-19994, ale ich tam

nie ma.

O przynalenoci Grodyskiego do

loy ma wiadczy jeden jedyny, ale

do wany dokument z 11 padzier-

nika 1941 r., przechowywany w archi-

wum Instytutu Polskiego i Muzeum im.

gen. Sikorskiego w Londynie w zbiorze

osobistych akt (teczka: „Róne sprawy

polityczne. Z działalnoci osób b. re-

ymu”) emigracyjnego prezesa Rady

Ministrów5. Czytamy w nim: „Ma-

soneria polska w Londynie. Skład

loży: do londyńskiej «Wielkiej Loży

Narodowej» należą: Tomaszewski,

Nagórski, Grodyński, Neuman, Fi-

lipowicz, Pragier, Ciołkosz, Szerer,

Kuncewicz, Wszelaki, Tarnowski.

Należał ś.p. Graliński. Autorytetami

głównymi są: Zaleski i Łukasiewicz”.

roblem w tym, i wszystko wskazu-

je na to, e taka loa w ogóle w tym

momencie w Londynie nie istniała!

Prawd jest, i w lutym 1940 r. w Pa-

ryu ukonstytuowała si nawizujca

do warszawskiego Kopernika loa o tej

samej nazwie, a jej przewodniczcym

został adwokat Tadeusz Tomaszewski,

od grudnia 1939 r. szef emigracyjnej

Najwyszej Izby Kontroli. Znajdowała

si ona pod zwierzchnictwem Wielkiej

Loy Francji (Grande Loge de France).

Po kapitulacji Parya w czerwcu 1940r.

wikszo jej członków wyjechała

do Wielkiej Brytanii i loa przestała

działa. W Londynie, z uwagi na fakt,

i Wielka Loa Anglii nie uznawała

Wielkiej Loy Narodowej Polski, nie

udało si prac Kopernika reaktywowa.

en, kto przygotowywał notatk dla

premiera Władysława Sikorskiego,

nie był jednak dyletantem, cho nie był

te z pewnoci masonem. Dlatego

mógł nie wiedzie, i działalnoci loy

nie wznowiono, równoczenie jednak

2 Kazimierz Bartel (1882-1941) – wybitny uczony i polityk II Rzeczpospolitej, wolnomularz. Członek jednej z ló Wielkiej Loy Narodowej ju przed

1926 r. W latach 1926-1938 członek lwowskiego kółka warszawskiej loy Kopernik. Po przewrocie majowym mianowany na stanowisko premiera, funkcj

t pełnił piciokrotnie w latach 1926-1930, był te wicepremierem w rzdzie Piłsudskiego (1926-1928). W 1930 r. na znak protestu przeciwko przemocy

zastosowanej przez piłsudczyków wobec przywódców Centrolewu zrezygnował z mandatu poselskiego i powrócił do pracy naukowej na Politechnice

Lwowskiej. W tym samym roku został jej rektorem. Członek Polskiej Akademii Umiejtnoci. Od 1938 r. senator. We wrzeniu 1939 r. w czasie obrony

Lwowa stanł na czele Komitetu Obywatelskiego. Po wkroczeniu Niemców do Lwowa aresztowany przez Gestapo i na rozkaz Himmlera rozstrzelany.

3 Ludwik Hass, Masoneria polska XX wieku. Losy, loże, ludzie, Warszawa 1996.

4 Ludwik Hass, Wolnomularze polscy w kraju i na świecie 1821-1999. Słownik biograczny, Warszawa 1999.

5 Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego, Prezydium Rady Ministrów, Teczka 59B, Niepodpisana notatka (kopia maszynopisu) „Masoneria polska

w Londynie”.