Życzenia raz na 300 lat ��s� 3

Śmierć śmierci ��s� 4

Nowe loże

masonerii mieszanej ��s� 6

Trójkąt na Wschodzie Kielc ��s� 8

Wolnomularstwo

nie jest sektą ��s� 9

Masoneria jest

rodzaju żeńskiego �� s� 13

Feministki,

poganki, masonki ��s� 17

Akademia Mistrza Hirama �� s� 21

Wolnomularstwo a polskie

wartości kulturowe �� s� 22

Na marginesie myśli

Andrzeja Nowickiego �� s� 31

Pamięci Piotra Kuncewicza �� s� 34

Wolnomularz wobec śmierci �� s� 36

Poemat Królewski �� s� 40

Spod znaku

cyrkla i węgielnicy �� s� 42

120 lat Leo Taxila �� s� 45

Lato 2017

cena: 20 zł

(w tym 5% VAT)

ISSN 1231-0115

–

W O L N O M U L A R Z P O L S K I L A T O 2 0 1 7 • N U M E R 7 1

J U B I L E U S Z

1. Wolności wobec ciemności i wolności wobec światła. Tego, byśmy obumierali z naszych

stereotypów, wyzwalali się z ignorancji, podążali za Prawdą, ale jednocześnie pamiętali,

że obsesyjne poszukiwanie światła prowadzi do złudy: odarcia z intymności i odebrania

tajemnicy jako części naszego życia i naszego świata.

2. Wiary, że piekło jest puste, o ile – jak ja za ks. Wacławem Hryniewiczem – sądzi się,

że innego piekła poza naszą codziennością nie będzie. Wiara w puste piekło będzie

tedy wiarą w świat pozbawiony niesprawiedliwości, świat ludzi równych, solidarnych,

współdziałających, współodczuwających ze sobą i z tym(i), co (którzy) poza-ludzkie.

3. Działania wynikającego z tej wiary, które – nawet jeśli nie w pełni nam ze wszystkim

po drodze – liczy się z wykluczeniem i dąży do jego zniesienia.

4. Odwagi, by pozwalać na obumieranie. Wtedy, gdy prawda obliguje, by umarło w nas

coś fałszywego i wtedy, gdy prawda obliguje, by obumarły relacje, w których pojawia

się fundamentalne zaprzeczenie prawdzie. A do tego rozsądku, krytycznego myślenia,

opierania na rzetelnych danych, a nie tylko emocji, które przebierają się w argument,

choć słusznie mogą towarzyszyć argumentom.

5. Pamięci o tym, co dobre, a zwłaszcza o tych, którzy nas kochali. Bo umiera się dopiero

wtedy, gdy „czyjeś imię jest wypowiedziane na świecie po raz ostatni”.

6. Przyjaciół i odwagi w budowaniu przyjaźni – nie ma dla mnie nic cenniejszego na

tym świecie.

Chrześcijanom zaś, patrzącym w krzyż, życzę, by pamiętali, że jest on boską przestrogą

przed zadawaniem innym cierpienia i tym wszystkim, co w imię narodu, tożsamości,

rzekomej natury ludzkiej etc. „wyklucza, niszczy i rani” (niedokładnie cytując księdza

Hryniewicza).

BR... MARCIN BOGUSŁAWSKI

ŻYCZENIA

RAZ NA 300 LAT

Tuż przed Świętami Wielkanocnymi ukazały się na Proﬁlu FB

naszego brata Marcina Bogusławskiego życzenia dla sióstr i braci

masonów. Według „Wolnomularza Polskiego” mają one uniwersalny

i ponadczasowy charakter. Pasują „jak ulał” także na nasz masoński

Jubileusz (1717–2017).

P I S M O P R Z Y J A C I Ó Ł S Z T U K I K R Ó L E W S K I E J

4W Y Z W A N I A

Dr Laurent Alexandre jest lekarzem urologiem, absolwentem Insty-

tutu Nauk Politycznych, wyższych studiów handlowych i Państwowej

Szkoły Administracji Publicznej (. École Nationale d’Administration).

Jest specjalistą w dziedzinie integracji i synergii czterech technologii

NBIC (Nano-Bio-Info-Cogno, czyli nanotechnologii, biotechnologii,

technologii informatycznych i nauk kognitywnych), wykładowcą

i autorem wielu artykułów. W swoich pracach wypowiada się na

temat rozwoju naukowo-technicznego i wykorzystania go dla do-

bra ludzkości. Jest autorem głośnej publikacji La mort de la mort

(Śmierć śmierci) wydanej przez wydawnictwo JC Laès, a także

twórcą Doctissimo.fr, najpopularniejszego we Francji medyczne-

go portalu internetowego. Prowadzi rmę DNAVision, zajmującą

się badaniem sekwencji genów w celu wykrywania skłonności do

rzadkich i przewlekłych chorób oraz zapadalności na nowotwory.

o przedstawieniu podstaw i kie-

runków transhumanizmu oraz

tematów budzących szczególne

kontrowersje omówił problemy już

pojawiające się w społeczeństwie,

w tym zmiany w systemie wartości

i hierarchii potrzeb, zachodzące wsku-

tek tworzenia „nowego”, ulepszonego

człowieka. Mówca skupił się nie tyle

na możliwościach osiągnięcia nie-

śmiertelności, co na różnych efek-

tach znacznego przedłużenia czasu

życia. Postęp naukowo-techniczny

niewątpliwie pomaga ludziom w prze-

zwyciężeniu niepełnosprawności i ka-

lectwa. Przynosi znaczące korzyści

pod względami medycznymi, ekono-

micznymi, społecznymi, moralnymi

i politycznymi.

odkreślił, że człowiek jest podat-

ny na wpływy, jakie wywiera na

niego nauka, kultura, sztuka i piękno.

Jakkolwiek w ramach transhumanizmu

można napotkać wiele sprzecznych

założeń i niepotwierdzonych hipotez,

należy pamiętać, że człowiek ze swo-

imi zdolnościami odczuwania i czy-

nienia dobra pozostaje tu czynnikiem

decydującym.

oktor L. Alexandre mówił

o możliwościach, jakie może

„ulepszonemu człowiekowi” dać ro-

botyka. Obecnie realizuje ona zało

żenia sztucznej inteligencji (Articial

Inteligence, AI) w tzw. wersji słabej

(możliwe jest naśladowanie tylko

niektórych czynności umysłu), ale

w perspektywie 2035 roku będą mogły

powstać formy sztucznej inteligencji

w wersji silnej (Strong AI), czyli ma-

szyny posiadające wszystkie właści-

wości umysłu ludzkiego.

rzedstawił również wizję przy

szłości rozwoju naszego społe-

czeństwa, na którego gospodarkę

wywiera przemożny wpływ grupa

gigantów technologicznych: GAFA

(Google, Apple, Facebook i Amazon)

a w Chinach – BATX (serwis Baidu,

sieć handlowa Alibaba, twórca sieci

społecznościowych Tencent i piąty

na świecie co do wielkości wytwórca

urządzeń elektronicznych Xiaomi).

Zdaniem mówcy ich przewaga sta-

nowi zagrożenie dla rządów państw

ŚMIERĆ ŚMIERCI

CZY TRANSHUMANIZM

PROWADZI DO ZAGŁADY?







W O L N O M U L A R Z P O L S K I L A T O 2 0 1 7 • N U M E R 7 1

W Y Z W A N I A

europejskich. Ze względu na problem

bezrobocia powinno się podjąć rady-

kalne zmiany w kwestiach edukacji

i przygotowania do pracy młodego

pokolenia.

ozwiązania wielu obecnych prob-

lemów może przynieść postęp

technologii, zwłaszcza badania nad

sztuczną inteligencją i rozwój ICT

(Information and Communication

Technologies), czyli technologii sieci

i urządzeń do zapisywania i przesyłania

informacji. Na przykładzie medycyny

widać, że posiadamy już ogromne zbio-

ry danych, a dzięki ich przetworzeniu

możemy uzyskać dużo większą wiedzę

o poszczególnych chorobach. Dlate-

go współczesna medycyna powinna

korzystać z tych narzędzi jako umoż-

liwiających lepszą diagnostykę pacjen-

tów. Na przykład sekwencjonowanie

genów, czyli odczytywanie kolejności

elementarnych podjednostek cząste-

czek DNA, może być wykorzystywane

przy leczeniu raka.

ednakże ludzie, czy to jako użyt-

kownicy urządzeń technicznych,

czy jako obywatele lub pacjenci, wi-

dzą pewne zagrożenie w tym, że takie

same technologie „ulepszania” zosta-

ną zastosowane do wszystkich ludzi,

a przez to wyeliminowane zostaną

mutacje genetyczne. Tymczasem

mutacje te mogą być konieczne dla

przetrwania ludzkości, gdyż zapew-

niają zróżnicowanie gatunku ludz-

kiego, umożliwiające dostosowanie

do różnych środowisk. O przydatno-

ści tych mutacji być może powinny

decydować naturalne mechanizmy

opisywane przez darwinowską teorię

doboru naturalnego. Z drugiej strony

nie można też odrzucać koncepcji, że

człowiek sam może kierować swoją

ewolucją. Laurent Alexandre nie zajął

w tej sprawie stanowiska.

ówca nakreślił następnie per-

spektywy rozwoju rynku tech-

nologii związanych z przetwarzaniem

dużych zbiorów danych, tzw. Big Data

(dane, których analiza jest trudna ze

względu na ich ogrom, lecz może pro-

wadzić do zdobycia nowej wiedzy).

Mówił o rosnącej wartości tego rynku

i przejmowaniu przez niego kompe-

tencji ośrodków władzy. Poruszył kwe-

stie etyczne oraz ostrzegał, że społe-

czeństwo zachodnie, a w szczególności

europejskie, będzie musiało ponieść

odpowiedzialność ekonomiczną i po-

lityczną za swoje decyzje. Wspomniał

także o pewnych rzadko omawianych

przyczynach pojawienia się zachod-

nich ruchów populistycznych.

koniec poruszył kwestie

związane ze sferą duchową

jednostki i obywateli, podkreślając, że

wszelkie religie i wierzenia powinny po-

zostać otwarte i wolne od jakiejkolwiek

ideologii, w tym transhumanistycznej

i anty-transhumanistycznej. Oświad-

czył, że troska o właściwe rozumienie

różnych aspektów transhumanizmu

spoczywa na szkole i nauczycielach oraz

na ludziach, którzy kształtują posta-

wy światopoglądowe i życie duchowe

innych. My zaś, masoni, oczywiście

odwołujemy się do naszej odpowie-

dzialności, wiedzy, świadomości i mo-

ralności i dlatego jako „ludzie wolni

i dobrych obyczajów” nawołujemy, by

na drodze postępu nauki i technologii

zawsze znajdowało się miejsce dla czło-

wieka, jego wrażliwości, duchowości

i poezji. #

Deska dra Laurenta Alexandre'a zo-

stała wygłoszona na pracach loży GLCS

w dniu 24 stycznia 2017 r., przetłuma-

czona przez s∴ Marzenę S., zredagowa-

na przez br∴ Andrzeja Kazanowskie-

go. Zdjęcie: Wikipedia.

P I S M O P R Z Y J A C I Ó Ł S Z T U K I K R Ó L E W S K I E J

6Z  Y C I A L Ó  I O B E D I E N C J I

iędzynarodowy Mieszany

Zakon Wolnomularski Le

Droit Humain, założony

w marcu 1884 roku we Francji przez

Br∴ Georges’a Martina i S∴ Marię De-

raismes jako Wielka Loża Symboliczna

Szkocka i Mieszana – Prawa Człowieka,

istnieje obecnie w ponad 70 krajach.

W Polsce ma też piękną historię.

Oto już w 1925 roku przystąpiono

do organizowania pierwszej komórki

tego rytu, a w 1926 roku utworzo-

no pierwszą Lożę MMZW Prawa

Człowieka – Orzeł Biały z Wandą

Dynowską jako przewodniczącą. Ma-

jąc osobiste kontakty z Marszałkiem

Józefem Piłsudskim, sprawiła, iż był

życzliwy dla wolnomularstwa mie-

szanego, gdzie na równych prawach

inicjowane i przyjmowane są kobiety,

a merytoryczne zasady humanitar-

nej filozofii człowieka z akcentami

doświadczeń teozoficznych budziły zaufanie i uznanie.

Zaczęły więc w Polsce szybko powstawać nowe loże: m.in.

Święty Graal z Najczcigodniejszym Bratem „Torwidem” –

gen. Michałem Tokarzewskim-Karaszewiczem – i tylko

dekret Prezydenta II RP Ignacego Mościckiego z 1938

roku o rozwiązaniu wolnomularstwa w Polsce przerwał

działalność tej sprawnie już funkcjonującej Polskiej Fe-

deracji Zakonu Mieszanego Le Droit Humain.

SZ∴L∴ MICHAŁ TOKARZEWSKI-KARASZEWICZ NA WSCH∴ KIELC

I ŚWIETLISTY KRĄG NA WSCH∴ KATOWIC

NOWE LOŻE

MASONERII MIESZANEJ

B R ... J Ó Z E F  E L A  K I E W I C Z























ATALIER BIELEC hps://www.facebook.com/atelier.bielecka

W O L N O M U L A R Z P O L S K I L A T O 2 0 1 7 • N U M E R 7 1

Z  Y C I A L Ó  I O B E D I E N C J I

ehenna II wojny światowej i czasy komunizmu nie

pozwalały oczywiście na żadną wolną, obywatelską

działalność, ale w pierwszych latach niepodległości, bo już

w 1993 roku Mieszany Zakon Wolnomularski Le Droit

Humain powrócił do Polski, a jego druga Federacja, roz-

wijając się bez przerwy, zapaliła swe światła w 2001 roku.

Właśnie byliśmy świadkami i czynnie asystowaliśmy

przy zapaleniu świateł dwóch nowych warsztatów: Loży

Błękitnej w Kielcach i Loży Doskonałości w Katowicach.

W poprzednim numerze „Wolnomularza Polskiego” była

już zapowiedź tego wydarzenia, gdyż ze wszech miar jest

ono godne uwagi.

Oto współtwórca Polskiego Państwa Podziemnego,

gen.Michał Tokarzewski-Karaszewicz, wybitny wolnomu-

larz, główny animator międzywojennego Le Droit Humain

w Polsce – już jako pierwszy Komendant Służby Zwycię-

stwu Polski udaje się w połowie października 1939 roku

na południe kraju, by organizować podziemne struktury

– przybywa do Kielc i tutaj mianuje wojewódzkie władze

SZP. Czy może być piękniejsza, bardziej wiarygodna postać

patrona nowej, kieleckiej loży Le Droit Humain?

A wolnomularze Ziemi Świętokrzyskiej to nie tylko

następcy braci, którzy w 1820 roku chcieli założyć w Kiel-

cach lożę Gwiazda Nadziei. Obecnie są nimi działacze

gospodarczy, publicyści, pracownicy naukowi, lekarze,

a nawet weterani oddziałów partyzanckich AK.

Toteż dzień 8 kwietnia b.r., dzień zapalenia świateł

Sz∴L∴Michał Tokarzewski-Karaszewicz na Wschodzie

Kielc, wywołał ogromne zainteresowanie polskich wolno-

mularzy. Wśród gości byli nie tylko przedstawiciele wszyst-

kich dziewięciu lóż Federacji Polskiej Le Droit Humain,

ale także lóż Gaja Aeterna i Prometea z Wielkiej Żeńskiej

Loży Francji, lóż Atanor i Witelon z Wielkiego Wschodu

Polski, lóż Gwiazda Morza i Kultura z Wielkiego Wschodu

Rzeczypospolitej Polskiej oraz loży Gabriel Narutowicz

z Wielkiego Wschodu Francji. Cztery obediencje i 12 róż-

nych lóż – chyba pierwsze takie uroczyste, ekumeniczne

spotkanie polskiego wolnomularstwa.

eremonia zapalenia świateł przebiegała oczywiście zgod-

nie z rytuałem. Jego uroczysty charakter podkreślała

osoba reprezentanta Rady Najwyższej Międzynarodowego

Mieszanego Zakonu Wolnomularskiego Le Droit Humain

W∴ D∴ S∴ Alicji Dworak, która kierując pracami, przy-

wdziała szarfę 33. Stopnia z Polskim Orłem oraz insygniami.

Nosił ją gen. W∴D∴B∴ Michał Tokarzewski-Karaszewicz,

a po jego śmierci otrzymała ją W∴D∴S∴ Inka Nowotna,

która z kolei przekazała ją W∴D∴S∴ Alicji Dworak.

Główny element ceremonii, jej istota, to umieszczenie kre-

ującego certykatu, czyli Chartii Loży na Ołtarzu Przysiąg

i po zapaleniu dla niej Światła Wieczystego – trzykrotne

wzniesienie Sakralnego Płomienia. Uczyniła to Wielki

Komandor W∴D∴S∴ Alicja Dworak w asyście Czcigod-

nego Mistrza (wtedy jeszcze tymczasowego) br∴Witolda

Sokały. Po ceremonialnym zapaleniu pochodni na stolikach

Czcigodnego Mistrza i Dozorców – trzy uderzenia młot-

kiem przez reprezentanta Rady Najwyższej, powtórzone

przez pozostałych Instalatorów – ostatecznie otworzyły

pierwsze prace Sz∴L∴ Michał Tokarzewski-Karaszewicz

oraz potwierdziły jej prawa do inicjowania i celebrowania

na Wschodzie Kielc wszelkich ceremonii Rytu Szkockiego

Dawnego i Uznanego zgodnie z Konstytucją i Regulami-

nami Zakonu Le Droit Humain.

astąpiła instalacja wyznaczonych ocerów warsztatu,

a przede wszystkim nowego, pierwszego Czcigodnego

Mistrza Loży, br∴ Witolda Sokały.

Liczne wystąpienia, jakie wygłosili w końcowej części

uroczystości jej uczestnicy, pogłębiły nastrój serdecznej

przyjaźni i egregor zebrania, a nawet wywarły ogólne

wzruszenie. To uczucie wywołały słowa s∴ Mirosławy

Dołęgowskiej-Wysockiej, przedstawicielki polskich lóż

żeńskich, która, przywołując fragmenty osobistych przeżyć

na Kielecczyźnie, osobistych planów i nadziei, dotyczących

wolnomularstwa, uznała za wyjątkowo radosny fakt doko-

naną właśnie uroczystość zapalenia świateł nowej i pierw-

szej na Wschodzie Kielc mieszanej loży wolnomularskiej.

my też ogarnięci jesteśmy tym nastrojem. Cieszymy się,

że błysnął światłem braterstwa i płonie nadal mocno

na Ziemi Świętokrzyskiej nowy, piękny masoński war-

sztat wolnomularstwa mieszanego – Sz∴ Loża Michał

Tokarzewski-Karaszewicz.



P I S M O P R Z Y J A C I Ó Ł S Z T U K I K R Ó L E W S K I E J

8Z  Y C I A L Ó  I O B E D I E N C J I

* * *

owa, Błękitna Loża na Wschodzie Kielc – to nie jest

jedyne źródło satysfakcji dla wolnomularzy z Fede-

racji Polskiej Le Droit Humain.

Jak już wspomnieliśmy na wstępie, dzięki wieloletnim

trudom braci i sióstr zamieszkałych na południu Polski,

po 20 latach aktywności Sz∴L∴ Doskonałości Spirala,

z jej korzeni i współdziałania narodziła się na Wschodzie

Katowic nowa, druga loża doskonałości, która przyjęła

miano Świetlisty Krąg.

Na ceremonię zapalenia jej świateł 11 marca 2017 roku

przybyli z Francji przedstawiciele Rady Najwyższej w oso-

bach Wielkiego Mistrza Zakonu Le Droit Humain W∴D∴S∴

Yvee Ramon, Wielkiego Skarbnika W∴D∴B∴ Alaina Sede,

Członka Rady Najwyższej W∴D∴B∴ Erica van Odenber-

gha oraz goście z Sz∴Loży z Paryża, z Sz∴L∴ Doskonałości

Spirali oraz lóż wyższych stopni Federacji Polskiej LDH.

Już na wstępie pięknej ceremonii ukonstytuowania Sz∴L∴

Świetlisty Krąg, którą prowadziła osobiście W∴D∴S∴

Yvee Ramon, Wielki Mistrz Zakonu – poinformowała

ona obecnych o dekrecie Rady Najwyższej, przyznającej

Chartię Konstytucyjną Sz∴L∴ Doskonałości Świetlisty

Krąg na Wschodzie Katowic oraz odczytała tekst tej Chartii.

Następnie w towarzystwie Inspektorów Instalujących

przeprowadziła pełny, bogaty w symbole rytuał utworzenia

nowego masońskiego warsztatu doskonałości. Przy pomocy

pięknego symbolu wskazała D∴ S∴ Ewę jako przyszłego

Po Trzykroć Potężnego Mistrza. Następnie przekazała

młotek Reprezentantowi Rady Najwyższej W∴D∴S∴

Alicji Dworak w celu zainstalowania Kolegium Ocerów.

Liczne wystąpienia uczestników i gości miały nie tylko

okolicznościowy charakter. Mówiono, że zachowując nasze

zasady, winniśmy dostosowywać się do zmieniającej się

rzeczywistości. Dążąc do tego, aby Ludzkość była lepsza

i światlejsza, tworzymy braterski krąg ludzi pracujących

nad sobą, nad swoim doskonaleniem intelektualnym

i duchowym. Krąg ten nas spaja i łączy.

Wielki Mistrz Rady Najwyższej Zakonu Le Droit Humain

W∴D∴S∴ Yvee Ramon, przypominając o znaczeniu i wadze

ciągłości inicjacyjnej od 1 do 33 stopnia w naszym rycie,

podkreśliła, jak dogodnym, nowym narzędziem, nowym

światłem wolnomularskiego rozwoju jest loża doskonałości.

Symboliczny Klucz nie tylko otwiera i rozwija, ale odkrywa

to, co jest zakryte.

Bez żadnej przesady wypada więc stwierdzić, że kolejna,

dziewiąta już loża w Polskiej Federacji Le Droit Humain

jest krokiem milowym w rozwoju wolnomularstwa mie-

szanego w naszym kraju.

Br∴ Józef Żelaśkiewicz

Z B L O G A A S Z E R A ,  O N A P A N A B O G A

STEFAN ŻEROMSKI

MASOŃSKI TRÓJKĄT NA WSCH∴ KIELC

le radość! Dowiedziałam się, że 22 maja Rada

Zakonu Wielkiego Wschodu Polski prze-

głosowała powstanie masońskiego Trójkąta

o nazwie Stefan Żeromski na Wschodzie

Kielc. Nie ma postaci na Kielecczyźnie

bardziej z nią związanej, niż autor Ludzi

Bezdomnych i Syzyfowych Prac. Najsłyn-

niejszy bohater literacki Żeromskiego,

doktor Judym, u swych narodzin miał

prawdziwego wolnomularza – dr Radzi-

wiłłowicza, u zarania II Rzeczpospolitej

Wielkiego Mistrza Wielkiej Narodowej

Loży Polski. Najsłynniejsza scena inicja-

cji masońskiej w polskim lmie pochodzi

z Popiołów Żeromskiego. W roli inicjowanego

Rafała Olbromskiego niezapomniany Daniel

Olbrychski, i niezapomniany reżyser Andrzej

Wajda. Radość w mym domu wielka. Przypomnę, że

niedawno byłam na zapaleniu świateł pierwszej loży

kieleckiej – Michał Tokarzewski-Karaszewicz,

loży należącej do Droit Humain. Prawie 200

lat minęło od nieudanej próby stworzenia

loży w Kielcach (1819), aż tu taki wysyp!

* * *

Stefan Żeromski urodził się 14 paź-

dziernika 1864 r. w Strawczynie koło

Kielc. Wychowywał się u stóp Gór

Świętokrzyskich. Pochodził ze szlache-

ckiej, ale biednej rodziny. Jego ojciec

Wincenty był dzierżawcą, człowiekiem

towarzyskim, romantykiem i patriotą.

Matka, Józefa z Katerlów, była kobietą

bardzo wrażliwą, oczytaną, kochała poezję.

Rodziców pisarz stracił bardzo wcześnie

(matka zmarła w 1879 r., ojciec w 1883r.).

W 1874 r. Żeromski rozpoczął naukę

w gimnazjum kieleckim. Na swoje utrzymanie zarabiał

udzielaniem korepetycji. #



W O L N O M U L A R Z P O L S K I L A T O 2 0 1 7 • N U M E R 7 1

Z  Y C I A L Ó  I O B E D I E N C J I

W KIELCACH POWSTAŁA LOŻA MASOŃSKA

WOLNOMULARSTWO

NIE JEST SEKTĄ













Piotr Rogoziński (Onet): Czuje

się pan członkiem sekty, która

w tajemniczy sposób rządzi

światem?

Witold Sokała: - Jasne, że nie. Prze-

de wszystkim wolnomularstwo nie

jest sektą. Nie ma tutaj guru, który

mówi, jak żyć, ani świętych ksiąg,

które należy przyjmować bezkry-

tycznie. Przeciwnie, fundamentem

masońskiej metody jest otwartość

na odmienne poglądy, kwestionowa-

nie autorytetów i dyskusja. Mistrz

-wolnomularz nie mówi uczniowi

„idź za mną”, lecz „pójdę obok ciebie

i będę ci pomagał, ale to ty wybie-

rasz drogę, krok i tempo”. Co do

rządzenia światem, pewnie gdyby

faktycznie władali nim adepci Ars

Regia, to byłby ten nasz padół choć

odrobinę lepszy. Przynajmniej tak

jak Stany Zjednoczone, wymyślone

w XVIII wieku przez masońskich Oj-

ców Założycieli, były pod wieloma

względami lepsze od ówczesnych

monarchii. Ale, niestety…

Skąd w ogóle wziął się ten strach

przed masonerią?

- Zacznijmy od tego, że ten „strach”

to zjawisko lokalne. Zupełnie inaczej

wygląda to w większości krajów an-

glosaskich czy romańskich. Tam loże

działają właściwie jawnie i nie budzą

żadnej sensacji. Jednak im dalej na

wschód Europy, tym gorzej. To skutek

splotu różnych czynników kulturowych

i historycznych, ale główną przyczyną

lęków jest, w moim przekonaniu, brak

rzetelnej wiedzy. Przeciętny Polak, jeśli



P I S M O P R Z Y J A C I Ó Ł S Z T U K I K R Ó L E W S K I E J

10 Z  Y C I A L Ó  I O B E D I E N C J I

już coś o masonerii słyszał, to zazwyczaj

jakieś sensacyjne bzdury o orgiach i Lu-

cyferze, wymyślane dla pieniędzy przez

cynicznych kombinatorów w rodzaju

słynnego Leo Taxila i powtarzane po-

tem masowo, w dobrej lub złej wierze.

I dlatego wraz z gronem wolnomularzy,

ale również „świeckich” badaczy zja-

wiska postanowiliśmy jakiś czas temu

powołać Instytut Sztuka Królewska

w Polsce, który pod kierownictwem

prof. Tadeusza Cegielskiego z Uni-

wersytetu Warszawskiego gromadzi

oraz popularyzuje naukową wiedzę

o fenomenie wolnomularstwa.

Czym więc tak naprawdę jest loża

masońska?

- Warsztatem, w którym ludzie „wolni

i dobrych obyczajów” spotykają się,

by pomagać sobie wzajemnie w sym-

bolicznym „ciosaniu swojego kamie-

nia”. Czyli, po prostu, w stawaniu się

lepszymi, z nadzieją, że samodosko-

nalenie jednostki pośrednio wpłynie

pozytywnie także na jej otoczenie.

Polega to na pogłębianiu swej wie-

dzy o świecie i o naszej w nim roli,

o historii, lozoi i kulturze, ale też

na rozwijaniu duchowości, samody-

scypliny, empatii, na praktycznym

ćwiczeniu braterstwa ponad różnicami

etnicznymi, światopoglądowymi czy

politycznymi. Ważnym elementem

tej pracy są specyczne zasady orga-

nizacyjne i rytuał. Ten z kolei, przez

niektórych krytykowany za nadmierną

teatralność i pompatyczność, służy

lepszej koncentracji na sprawach waż-

nych, skuteczniejszemu odcięciu się

od stresów zaganianej codzienności,

od pogoni za dobrami doczesnymi.

Warto tutaj podkreślić, że loże posia

dają duży zakres samodzielności, ale

zazwyczaj zrzeszają się w tzw. obe-

diencje, czyli narodowe lub ponad-

narodowe struktury organizacyjne.

Niektórzy widzą w Was

zagrożenie, a jeszcze inni mówią,

że po prostu jesteście mało

znaczącym towarzystwem

wzajemnej adoracji.

- W tej „wzajemnej adoracji” jest nieco

prawdy. Między ludźmi inicjowanymi

naprawdę zawiązuje się specyczna,

pozytywna relacja, która sprawia, że

nawet jeśli się spieramy czy krytyku-

jemy, to czynimy to w sposób inny niż

w świecie profańskim. Natomiast co

do zagrożeń z naszej strony, owszem,

zagrożeni mogą czuć się wszyscy ci,

którzy swe funkcjonowanie opierają

na dogmatach, manipulacji i ślepym

posłuszeństwie mas. Dla nich Ars

Regia zawsze była, jest i będzie przy-

najmniej niewygodna. Dlatego tak

bezwzględnie zwalczali ją hierarcho-

wie niektórych kościołów, przywódcy

sekt, część monarchów absolutnych

i niemal wszyscy świeccy tyrani, z Hit-

lerem i Stalinem na czele.

Jak to jest ze stosunkiem

członków loży do kościoła

i religii? Tu też pojawiają się

różne mity i oskarżenia.

- Są wśród nas chrześcijanie różnych

denominacji, w tym zaangażowani

katolicy, są wyznawcy islamu i judai-

zmu, buddyści i rodzimowiercy, są też

deiści, agnostycy i ateiści. I nie mamy

z tym problemu. Przeciwnie, szanuje-

my indywidualne wybory i cieszymy

się, bo tak różne punkty widzenia

wzbogacają nasze dyskusje. Także te

o Wielkim Architekcie Wszechświata,

który dla niektórych z nas jest Bogiem

osobowym, objawiającym Ludzkości

swą potęgę na różne sposoby, a dla

innych np. uniwersalną siłą sprawczą

czy wyższą inteligencją. Nie walczymy

z żadną religią, w większości jesteśmy

natomiast przeciwnikami fanatyzmu

i przymusowej indoktrynacji religijnej,

dewocji i klerykalizmu. Także cynicz-

nego wykorzystywania religii do celów

politycznych albo biznesowych, bo to

kalanie rzeczy pięknych i szlachetnych.

A jak to wygląda z drugiej strony,

czyli jak odnoszą się do was

instytucje religijne?

- Jeśli chodzi o Kościoły chrześcijańskie,

to większość denominacji protestan-

ckich nie ma nic przeciwko masonerii.

Ba, wielu pastorów zapisało się złotymi

zgłoskami w dziejach tego ruchu. Dy-

stans zachowuje wobec nas Kościół

katolicki, choć warto przypomnieć,

że „pramasoneria” jakobicka w XVII

i XVIII wieku cieszyła się mocnym

poparciem Watykanu, a członkami lóż

bywali nawet prymasi Polski. Ostatnio

zresztą coś tu wydaje zmieniać się na

lepsze. Z kodeksu prawa kanonicznego

zniknął bezwzględny zakaz przynależ-

ności katolików do wolnomularstwa,

a przewodniczący papieskiej Rady ds.

Kultury, kardynał Gianfranco Ravasi,

opublikował niedawno artykuł pod

znaczącym tytułem „Drodzy bracia

masoni”*. Nie dziwi mnie to, we współ-

czesnym świecie Kościół i masoneria

mają wiele wspólnych idei i celów.

Przede wszystkim: skłonienie ludzi,

by nie koncentrowali się wyłącznie na

gromadzeniu dóbr materialnych, by za-

interesowali się sprawami i potrzebami

duchowymi, moralnością, by zauważyli

cierpiących i potrzebujących wokół sie-

bie, i wreszcie, by byli choć trochę lepsi

dla bliźnich. A reszta, to już była i jest

tylko polityka. Nie walczymy z żadną

religią, owszem w większości jesteśmy

natomiast przeciwnikami fanatyzmu

i przymusowej indoktrynacji religijnej,

dewocji i klerykalizmu.

Wydaje się, że polityka odgrywa

w waszym przypadku kluczową

rolę.

- Żadna z poważnych organizacji

masońskich nigdy nie stawiała sobie

celów stricte politycznych. Natomiast,

owszem, trochę mimochodem wol-

nomularstwo wpływało na politykę

w świecie zachodnim, zazwyczaj zresz-

tą pozytywnie. To lożowe braterstwo

przynajmniej ułatwiło pojednanie

brytyjskich elit protestanckich i ka-

tolickich w XVIII wieku po krwawej

wojnie domowej, pomogło załagodzić

relacje amerykańsko-brytyjskie po

secesji zbuntowanych kolonii Korony,

a potem przyczyniło się do zawarcia

francusko-brytyjskiego entente cor-

diale. Z przykładów nam bliższych,

kanały wolnomularskie wykorzysta

no dla wsparcia polskiego lobbingu

w Waszyngtonie, gdy ważyły się losy

naszego członkostwa w NATO. Ale

zdarzają się i patologie, na przykład

wykorzystywanie przez niektórych

zachodnioeuropejskich masonów

W O L N O M U L A R Z P O L S K I L A T O 2 0 1 7 • N U M E R 7 1

Z  Y C I A L Ó  I O B E D I E N C J I

autorytetu ruchu w działalności par-

tyjnej czy wręcz używanie lożowego

szyldu jako przykrywki dla działalno-

ści szpiegowskiej (w czym swojego

czasu celowało GRU) lub majnej

(jak w przypadku niesławnej wło-

skiej loży P-2). Ale, podkreślam, to

jest margines zwalczany przez tych,

którzy wolnomularskie idee traktują

serio i uważają za cenne dla ludzkości.

Mimo wszystko pewne rytuały,

zasady i symbole są tajemnicze.

- Tajemnica wolnomularska obejmuje

dwie kwestie: szczegóły rytuału oraz

personalia żyjących członków lóż, z wy-

jątkiem tych, którzy, tak jak ja, sami

postanowili się ujawnić. Co do rytuału,

ma to głęboki sens: nie sposób tego

zrozumieć „na wyrywki”, w przypad-

kowej kolejności i bez wewnętrznego

przeżycia emocjonalnego związanego

z uczestnictwem. Cała reszta jest jawna,

na portalach internetowych poszcze-

gólnych obediencji i w publikacjach

naukowych można przeczytać wiele

o zasadach organizacyjnych, struktu-

rach, a także o interpretacji symboli.

Teraz loża wolnomularska po raz

pierwszy powstaje w Kielcach.

- Nie udało się w latach dwudziestych

XIX wieku. Wtedy na przeszkodzie sta-

nął dekret carski, rozwiązujący bractwa

masońskie na terenie Imperium Rosyj-

skiego. 200 lat później zapalamy światła

loży Michał Tokarzewski-Karaszewicz.

Należy ona do Międzynarodowego Mie-

szanego Zakonu Wolnomularskiego Le

Droit Humain, czyli Prawo Człowieka,

jednej z najpotężniejszych globalnych

organizacji masońskich, wyróżniającej

się tym, że jako pierwsza, u schyłku

XIX wieku, zaczęła na równych pra-

wach z mężczyznami inicjować również

kobiety. To szósty warsztat tego zako-

nu w Polsce i 2055. na świecie. Będzie

pracować w Rycie Szkockim Dawnym

i Uznanym, „na chwałę Wielkiego Ar-

chitekta Wszechświata i dla postępu

Ludzkości”, jak głosi nasza dewiza.

Symboliczna jest tu osoba patrona:

legionisty, bohatera wojny polsko-ra-

dzieckiej, generała IIRP, twórcy Służby

Zwycięstwu Polski (przekształconej

później w ZWZ/AK), a jednocześnie

masona 33. stopnia, współorganizatora

Federacji Polskiej Le Droit Humain

w okresie międzywojennym, człowieka

o niezwykle ciekawej duchowości i bar-

wnej osobowości. Notabene, o czym

mało kto wie, to właśnie na siostrach

i braciach z Zakonu gen. Tokarzewski

oparł w 1939 roku pierwsze struktury

konspiracyjne. Osoba brata Michała po-

niekąd wyznacza kierunek i styl naszych

prac. Chcemy łączyć wątki zaangażowa-

nia społecznego i nowoczesnego patrio-

tyzmu oraz otwartości na przemiany

cywilizacyjno-kulturowe i tolerancji

z głębią poszukiwań lozocznych i inte-

lektualnych, a przy tym z dobrą zabawą.

Bo wolnomularstwo nie jest sztywne

i smutne. Po pełnych powagi pracach

rytualnych następuje radosna agapa.

Rozczaruję pewnie niektórych, wbrew

czarnej legendzie, z napojów ponad krew

niemowląt zdecydowanie przedkładamy

dobre wino, a i pogłoski o seksualnych

orgiach są mocno przesadzone.

Co powstanie loży w Kielcach

będzie, teraz lub w przyszłości,

oznaczać dla regionu?

- Szczerze mówiąc, pojęcia nie mam.

Nie przeceniałbym naszego wpływu.

Może w przyszłości pewne kontakty

międzynarodowe zaowocują jakimiś

wymiernymi korzyściami. Bardzo bym

tego chciał. Ale już sam fakt, że w takim

mieście jak Kielce możliwe okazało się

to, co nie udało się dotychczas w licz-

nych większych metropoliach, ma zna-

czenie symboliczne. Mam nadzieję, że

nasze istnienie tutaj i nasz rozwój będzie

z jednej strony stanowić motywację

do wytężonej pracy organizacyjnej dla

innych wolnomularzy w kraju. Z drugiej

zaś da pewną otuchę tym mieszkańcom

naszego regionu, którzy nie godzą się na

bylejakość, na zacofanie intelektualne

i moralne, na zaściankowość.

Każdy może wejść do tego

bractwa? Jak to w ogóle zrobić?

- Jak mawiał nieodżałowanej pamięci

Piotr Kuncewicz, wybitny literat i wol-

nomularz: „drzwi są szeroko otwarte,

ale progi wysokie”. I coś w tym jest,

bo wedle innej formuły „wolnomu-

larstwo jest dla wszystkich, ale nie dla

każdego”. Aplikować w dzisiejszych

czasach jest łatwo, o ile jest się osobą

pełnoletnią i niekaraną sądownie, wy-

starczy wypełnić formularz na stronie

internetowej wybranej obediencji lub

loży, ewentualnie „dać się zaprosić” ja-

kiemuś znanemu masonowi. Ale potem

zaczynają się schody, czyli staranny

proces sprawdzania, różnymi metodami

i poddawanie pewnym próbom. Pro-

cedura ma dać odpowiedź na pytanie,

czy kandydat jest „wolny i dobrych

obyczajów”, a więc czy jego obecność

w braterskim łańcuchu będzie dla war-

sztatu właściwa, dobra i bezpieczna.

Podkreślam, tu nie chodzi o formalny

cenzus i status, wykształcenie, zasob-

ność materialną, zawód czy pełnione

stanowiska. Także nie o poglądy, bo

cieszy nas różnorodność, wykluczamy

tylko ciasnych doktrynerów i fanaty-

ków. Najkrócej mówiąc, szukamy ludzi

dobrych, aby pomóc im stać się jeszcze

lepszymi. I tu dotykamy ważnej kwe-

stii. Inicjacja, ubranie uczniowskiego

fartuszka, to dopiero pierwszy krok

na pięknej, ale trudnej drodze. Potem,

zanim przyjdą pierwsze efekty, trzeba

się mierzyć z własnymi słabościami, ze

zwykłym lenistwem, brakiem pokory,

skłonnością do mamiących błyskotek,

gniewem, nietolerancją, etc. Bywa też,

że ludziom po prostu zmieniają się

priorytety lub nie znajdują w loży tego,

czego szukali. Wielu się wykrusza. Ale,

znów wbrew temu, co się nam nie-

kiedy przypisuje, nie podrzynamy im

gardeł i nie wmurowujemy ich zwłok

w fundamenty kościołów. Zazwyczaj

rozstajemy się w przyjaźni, ciesząc się,

że inni podążają dalej po ścieżce inicja-

cyjnej, przenosząc w przyszłość, dla

kolejnych pokoleń, prastare tradycje

i wartości naszej cywilizacji.

Rozmawiał Piotr Rogoziński

Dziennikarz Onetu

* Na temat wspomnianego artykułu

kardynała Ravasiego ukazał się ma-

teriał s∴ Mirosławy Dołęgowskiej

-Wysockiej pt. Dialog – tak. Eks-

komunika i antyklerykalizm – nie!

w „Wolnomularzu Polskim” nr 67 (lato

2016). REDAKCJA

P I S M O P R Z Y J A C I Ó Ł S Z T U K I K R Ó L E W S K I E J

12 Z  Y C I A L Ó  I O B E D I E N C J I

marca 2017roku delegaci wszystkich lóż

oraz władze Rady ZakonuWWRPspotkali

się na kolejnym nadzwyczajnym konwencie,

w trakcie którego uzgodniono m. in. tekst Deklaracji ideowej

nowej obediencji, opublikowanej przez portal Rzeczpo-

spolita Wolnomularska.

W Deklaracji podkreślono,że wolnomularstwo jest

wspólną wartością humanistyczną, opartą na tradycji

związanej z Konstytucjami Andersona i odwołującą

się do najszczytniejszych idei tolerancji oraz godności

Człowieka, wyrażonej dewiząWolność – Równość –

Braterstwo. Uznano następnie, żeidee wolnomularskie

mogą być realizowane jedynie w środowisku, w którym

fundamentalną zasadą jest Braterstwo, wyrażające się

w między innymi w poszanowaniu pełnej autonomii

sumienia oraz suwerenności lóż, przy zachowaniu prawo-

rządności, legalności i uczciwości. W związku z tym loże

zdecydowały sięna powołanie nowej obediencji, w której

wartości te będą wdrażane i praktykowane w atmosferze

braterskiego, wzajemnego zaufania wobec Wolnomularzy

i ich Warsztatów.

WWRP zamierza kultywować i podtrzymywać najszla-

chetniejsze tradycje polskiego wolnomularstwa, sięga-

jące blisko 250 lat w przeszłość i związane z najbardziej

wzniosłymi chwilami w dziejach – takimi jak uchwalenie

Konstytucji 3 Maja.

Zaakcentowano, że loże w pełni podpisują się pod treś-

cią Apelu Strasburskiego z 1961 roku, w którym zapisano,

że „należywspólnie poszukiwać warunków, w których

wolnomularze dobrej woli, należący do wszelkich tradycji,

rytów, symboli i wierzeń mogą pracować we wzajemnym

szacunku i absolutnej wolności sumienia”. Wyrażono nie-

złomną wolęprzyjaznych i braterskich relacji ze wszystkimi

wolnomularzami pracującymi w ramach wszystkich Potęg

Symbolicznych na całym świecie, uważając jednocześnie,

że prawidłowo rozumiane zasady Sztuki Królewskiej są

w stanie przezwyciężyć wszelkie przeszkody na drodze

do budowyBraterstwa Uniwersalnego.

20 maja 2017 roku w Warszawie odbył się Kon-

wentWWRP. W wyniku wyborów urząd Wielkiego

Mistrza objąłbr∴ Zbigniew Grabowski, zastępując ustę-

pującego br∴ Andrzeja Kaźmierczaka. – Podstawą wolno-

mularstwa jest wolność, równość i braterstwo – powiedział

Wielki Mistrz. – Głęboko wierzę, że Wielki Wschód Rze-

czypospolitej Polskiej, w ramach którego pracują najstarsze

polskie loże liberalne, będzie ostoją tych wartości i miejscem

ich twórczego rozwijania. Tworzymy wspólnotę suwerennych

lóż, w której panuje atmosfera współpracy i swoboda pracy na

rzecz Ludzkości. Loże WWRP są zróżnicowane – niektóre

mają rys bardziej społeczny, inne lozoczny, a jeszcze inne –

ezoteryczny. Ta różnorodność jest jednocześnie naszą wielką

siłą, bowiem buduje klimat otwartości i wzajemnego szacunku.

Dzięki temu możemy patrzeć w przyszłość z ufnością, a każdy,

komu bliskie są wolnomularskie wartości, jest mile widzianym

gościem podczas naszych prac.

W podobnym duchu wypowiedział się ustępujący Wielki

Mistrz:- Myślę, że za mojej kadencji udało się nam zachować

wartości najcenniejsze – przyjaźń i tradycje najstarszych

polskich lóż romańskich. Przekazując Młotek Wielkiego

Mistrza w tak godne i zasłużone dłonie, jestem pewien, że

polskie wolnomularstwo liberalne będzie dobrze i stabilnie

rozwijać się w oparciu o solidny fundament doświadczenia

brata Zbigniewa.

Prof. Zbigniew Grabowskijest zasłużonym polskim

naukowcem, byłym rektorem Politechniki Warszawskiej,

członkiem wielu szanowanych instytucji naukowych.

Pełnił także funkcję ministra i kierownika Urzędu Postę-

pu Naukowo-Technicznego. Inicjowany na początku lat

dziewięćdziesiątych do wolnomularstwa w ramachWiel-

kiego Wschodu Francji, jest jednym z twórców polskiej

masonerii. Jest członkiem, a także wieloletnim Czcigod-

nym Mistrzemjednej z dwóch najstarszych polskich lóż

liberalnych Nadzieja(drugą jest Wolność Przywrócona,

WWP) na Wschodzie Warszawy, powstałej w 1990 roku

w Lille, a następnie przeniesionej do Polski.

Opr. Wys. Źródło: portal Rzeczpospolita Wolnomularska.

DEKLARACJA

IDEOWA WWRP



WIELKIEGO WSCHODU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

NADZIEJAKULTURATRZECH BRACIEUROPA I GWIAZDA MORZA



W O L N O M U L A R Z P O L S K I L A T O 2 0 1 7 • N U M E R 7 1

Z  Y C I A L Ó  I O B E D I E N C J I

Jan Szostak: Wolnomularstwo

deniowane jest na wiele

sposobów. Ciekawi mnie jednak,

którą z denicji przyjęłaby Pani

jako tę sobie najbliższą?

Mirosława Dołęgowska-Wysocka: -

Ja się teoretyzowaniem nie zajmuję.

Znam te denicje, dla mnie najważ-

niejszy jest inicjacyjny charakter orga-

nizacji, co oznacza, że aby wstąpić do

niej, trzeba spełnić określone warunki

i przejść przez określone, stare rytu-

ały. Masoneria to zatem organizacja

inicjacyjna o charakterze etyczno-

-lozocznym, dodałabym jeszcze

– towarzyskim. Stare denicje podkre-

ślają jej lantropijność, ale wydaje mi

się, że to już jest pobocze, tzn. inaczej

sprawa wygląda w Stanach Zjednoczo-

nych, gdzie wielkie organizacje masoń-

skie ciągle fundują budowę choćby

szpitali, natomiast specyka Europy

Środkowo-Wschodniej, o której pisał

wnikliwie prof. Ludwik Hass, jest inna.

Loże są to stosunkowo nieliczne grupy,

obecnie w Polsce w sumie kilkaset

osób, pochodzących głównie z in-

teligencji. Te warstwy społeczne nie

należą do najzamożniejszych, w związ-

ku z tym problemem może być nie-

kiedy utrzymanie całej infrastruktury

obediencyjnej. Oczywiście, działamy

także lantropijne. Jako przykład po-

dam inicjatywy mojej córki Oli, która

jest obecnie zastępczynią Wielkiego

Mistrza Wielkiego Wschodu Polski.

Przeprowadziła kilka takich lantro-

pijnych ogólnoobediencyjnych akcji

(ciepła odzież dla uchodźców, środki

higieniczne dla bezdomnych kobiet),

ale mimo wszystko to jest poboczne.

Była Pani jedną z pierwszych

dwóch kobiet inicjowanych

w paryskiej loży Róża Wiatrów.

Dlaczego wybrała Pani akurat

Wielką Żeńską Lożę Francji, a nie

inną obediencję?

- Wiele w życiu zależy od przypadku,

choć tutaj to nie był do końca przypa-

dek. Mój mąż był inicjowany wcześ-

niej (w 1992 roku) w loży Wolność

Przywrócona, wtedy ta loża należała

do Wielkiego Wschodu Francji. Jedna

z Polek, siostra Ewa Jaśkowska, która

mieszkała przez wiele lat w Paryżu,

przeniosła ideę masonerii żeńskiej nad

Wisłę. Właśnie za sprawą tych kontak-

tów francuskich dostałam propozycję

wstąpienia do masonerii. Prawie rów-

nolegle, (być może była to różnica mie-

siąca) spotkaliśmy się wraz z Adamem

[mąż dr Mirosławy Dołęgowskiej-Wy-

sockiej, przyp. aut.] z organizatorami

Le Droit Humain w Polsce, którym

zależało na tym, abyśmy jako mał-

żeństwo do tej obediencji przystąpili.

W tym czasie mój mąż miał już sto-

pień czeladnika w WWF, a ja byłam po

pierwszym spotkaniu z Ewą Jaśkowską

i złożyłam w Paryżu niezbędne do-

R O Z M O W A Z S ... M I R O S Ł A W  D O Ł  G O W S K   W Y S O C K 

MASONERIA JEST

RODZAJU ŻEŃSKIEGO

∴∴

P I S M O P R Z Y J A C I Ó Ł S Z T U K I K R Ó L E W S K I E J

14 Z  Y C I A L Ó  I O B E D I E N C J I

kumenty. Nie byłam wtedy

jeszcze inicjowana. Wspólnie

z mężem postanowiliśmy nie

opuszczać jednak swoich lóż,

mimo że w liberalnej części

masonerii takie przejścia

nie należały i nie należą do

rzadkości. Być może jest to

zjawisko nieuchronne po

długich historycznych prze-

rwach, kiedy to masoneria

nie była obecna na naszych

ziemiach (zakaz działalności

lóż po 1821 roku, okresie

IIwojny światowej czy Pol-

ski Ludowej). Można by

tę sytuacje porównać do

„płynnej nowoczesności”

prof. Zygmunta Baumanna.

Przejścia te powodują wiele

tarć, aczkolwiek w lożach ko-

biecych jest inaczej. Z nich

nikt nigdy nie przeszedł do

innej obediencji

Rozumiem, że to

migracje między

tymi liberalnymi

obediencjami.

- Tak. Sytuacji w lożach „narodowych”

nie znam z autopsji. Te migracje są

oczywiście dozwolone. Jednakże czę-

sto wynikają z tego, co my nazywamy

w masonerii „metalami”, czyli z ambicji

albo niemożności porozumienia się czy

też widzenia spraw funkcjonowania

loży w sposób odmienny. Zatem co

jakiś czas następują przejścia nieraz ca-

łych grup, nieraz poszczególnych sióstr

i braci z jednej struktury do drugiej.

Rozumiem, że nie można

utrzymywać kontaktów

rytualnych z lożami, do których

odeszli ci masoni?

- Nie. Jeśli chodzi o zasady rytualności,

to jako członków poszczególnych lóż

obowiązują nas konkretne zasady. Po-

służmy się przykładem Wielkiej Żeń-

skiej Loży Francji. Z lożą, która nie jest

częścią obediencji uznanej przez naszą

obediencję, ocjalna współpraca jest

niemożliwa. Nie wyklucza to przyjaźni

i działań na neutralnym gruncie, np.

u nas w Instytucie Sztuka Królewska

w Polsce. Nie jestem pewna, czy te

kategoryczne zasady nie są „spadkiem”

po starych czasach, czy nie są prze-

żytkiem w płynnej ponowoczesności.

Rodzą one wiele problemów, no, ale

gdzie ich nie ma?

Czy mogłaby Pani opisać początki

powstawania lóż żeńskich

w Polsce?

- Jak wspomniałam, pierwsze ini-

cjacje odbyły się w Paryżu w 1993

roku, w specycznej, bo rozsiewającej

idee masonerii kobiecej po świecie,

loży Róża Wiatrów. Po pięciu latach,

w 1998 roku, zawiązałyśmy Trójkąt na

Wschodzie Warszawy, którego byłam

przewodniczącą. Następnie w listo-

padzie 2000 roku powstała pierwsza

kobieca loża w Polsce – Prometea. Po

dziesięciu latach, w listopadzie 2010

roku, 15 mistrzyń Prometei utworzyło

drugą lożę o nazwie Gaja Aeterna.

Byłam wśród nich.

Jak wyglądała sytuacja

z pozyskaniem członkiń do

nowopowstałej loży?

Czy były już wcześniej

inicjowane zagranicą?

- Tak, wszak nie można stwo-

rzyć loży z niczego, tzn. nie

można jej stworzyć z samych

profanów. Na to nie pozwa-

lają nasze wielowiekowe tra-

dycje. Z siostrą Agnieszką

byłyśmy inicjowane pierw-

sze; po nas do Paryża wyjeż-

dżały kolejne kobiety. Żeby

powstał trójkąt, w 1998 roku

przyjechały do Warszawy

siostry z Francji. Podczas

regularnych prac loży Róża

Wiatrów zostałyśmy we dwie

podniesione do stopnia mi-

strzyni, natomiast trzy inne

siostry na czeladniczki. Mam

zdjęcie z tego jakże ważnego

dla nas dnia. Są na nim dwie

mistrzynie, trzy czeladnicz-

ki i trzy uczennice, w sumie

osiem kobiet.

Jak wyglądały

w ówczesnym czasie

kontakty z Paryżem?

- Do 1998 roku, a więc przez 5 lat od-

było się kilka podróży inicjacyjnych,

cały czas korespondowałyśmy (faks był

szczytem nowoczesności!) i pisałyśmy

nasze prace symboliczne i lozoczne.

W naszej loży panują bardzo rygory-

styczne zasady, o wiele ostrzejsze niż

w lożach męskich, ponieważ tam zda-

rzały się bardzo szybkie „podwyżki

płac” (czyli awanse na kolejne stopnie).

Przyspieszano uzyskiwanie kolejnych

stopni i działo się tak pewnie we wszyst-

kich obediencjach. U nas nigdy! Być

może właśnie dlatego jesteśmy nielicz-

ne, gdyż siostry z Paryża od nas bardzo

wiele wymagały, a my, kobiety nigdy

nie zaniedbujemy tych powinności.

Żebym mogła zostać czeladniczką,

musiały upłynąć dwa lata, następne

trzy, by zostać mistrzynią. Napisałam

wiele wymaganych prac symbolicznych

i lozocznych, które tłumaczono na

język francuski (przekładały je Polki

mieszkające we Francji, głównie siostra

Ewa, ale i siostra Magda, profesorka ję-

zykoznawstwa na Sorbonie), a następ-

W O L N O M U L A R Z P O L S K I L A T O 2 0 1 7 • N U M E R 7 1

Z  Y C I A L Ó  I O B E D I E N C J I

nie przegłosowywano przez lożę Róża

Wiatrów. Dopiero po tym nadawano

wyższy stopień. Ten nasz pionierski

okres był żmudny i na zewnątrz mało

efektowny. Myślę, że także na skutek

tych rygorów sporo kobiet odeszło

z naszej organizacji, ale rzecz jasna nie

tylko dlatego. Droga wolnomularska

nie jest po prostu dla wszystkich. Nieraz

siostry i bracia przekonują się o tym

dopiero po jakimś czasie. To normalne

zjawisko.

Rozumiem, że przez te lata grono

członkiń poszerzyło się do liczby

wymaganej dla loży?

- W roku 2000 liczba mistrzyń maso-

nek z Polski była ciągle niewystarczają-

ca do utworzenia loży, a raczej było nas

„na styk”. Właśnie dlatego członkinia-

mi-założycielkami Prometei były także

wszystkie Polki mistrzynie z Paryża.

Tworzenie loży jest procesem długim

i skomplikowanym. „Przeskakiwanie”

czy przyspieszanie etapów, zwłaszcza

kształcenia, nabywania podstawowych

umiejętności, nauki symboli, może

okazać się zgubne dla przyszłości loży

i jej stabilności w długim okresie czasu.

Ile członkiń łącznie skupiają loże

Prometea i Gaja Aeterna?

- Obecnie około 40, natomiast prze-

winęło się przez nie mniej więcej 60

kobiet. W całej naszej obediencji jest

obecnie ponad 14 tysięcy kobiet, sku-

pionych w 450 lożach.

Ciekawi mnie, jakie grupy

zawodowe wyróżniają się

w lożach żeńskich?

- W naszych lożach działają głównie

inteligentki i kobiety pracujące w tak

zwanych „wolnych zawodach”.

Jakie według Pani są najczęstsze

powody rezygnacji członkiń?

- Czasami jest to zawód intelektual-

ny, lecz najczęściej chodzi o sprawy

osobiste, zwłaszcza rodzinne, w tym

choroby.

Jak wygląda funkcjonowanie łóż

oraz stosunki międzynarodowe

wewnątrz WŻLF?

- Powiem o bliskim nam rejonie. W Eu-

ropie Środkowo-Wschodniej istnieją

loże w Czechach, Rumunii, Bułgarii,

Rumuni, Serbii i na Węgrzech. W tym

pierwszym państwie loża uśpiła się

z powodu kwestii wewnętrznych,

ale jest obecnie odbudowywana. Na

Węgrzech obecne rządy nie sprzyjają

rozwojowi masonerii. Bardzo inten-

sywnie rozwija się natomiast masoneria

w Rumunii, Bułgarii i Serbii. Bezpo-

średnie kontakty najczęściej nawiązu-

jemy w Paryżu, chociaż były wizyty np.

sióstr z Rumunii u nas na obchodach

jubileuszowych 15-lecia Prometei.

Czy rytuał loży żeńskiej znacząco

różni się od pozostałych?

- Pracujemy, jak wiele lóż męskich,

w Rycie Szkockim Dawnym i Uzna-

nym. Jest on bardzo bogaty oraz trak

towany z pietyzmem. Wszystko jest

eleganckie i uduchowione. Nosimy

długie, czarne suknie, a także medale

lożowe. Szczególnym zainteresowa-

niem sióstr i braci z innych warsztatów

cieszą się rytuały św. Jana letniego i zi-

mowego. Odwiedza nas wtedy wielu

gości z Wielkiego Wschodu Polski, Le

Droit Humain, Wielkiej Loży Kultur

i Duchowości.

Wcześniej, żeby wstąpić do

loży, trzeba było otrzymać

zaproszenie, dzisiaj można złożyć

wniosek przez Internet. Czy

dzieje się tak za sprawą rozwoju

technologicznego, czy istnieje ku

temu może inny powód?

- Czasy się zmieniają. Internet jest

teraz środkiem komunikacji tak po

tężnym, że i my nie możemy być na to

obojętne. Obie loże mają swoje strony

www i prole na FB, tam są podane

adresy mailowe, za pomocą których

można skontaktować się z lożą. Moje

doświadczenie mówi, że nawet przyj-

mując kogoś z polecenia, do końca nie

możemy być pewni, kogo przyjmuje-

my. Oczywiście pierwsze członkinie

należały mniej więcej do tego samego

kręgu. Sama jestem odpowiedzialna

za kilka pierwszych poleceń. Z cza-

sem krąg znajomych się rozszerzał do

„znajomych znajomych”, zwłaszcza

z kręgów masońskich. Myślę, że taki

charakter organizacji nie ulegnie zbyt

szybko zmianie, mimo internetowych

„pokus”.

Jak wygląda proces przyjęcia

kandydatki?

- Droga jest dość skomplikowana.

Kiedy jakaś pani wyraża chęć przy

stąpienia do masonerii, w pierwszej

kolejności spotyka się z Czcigodną

Mistrzynią loży, która następnie czyta

jej podanie wobec całej loży. Musi

to zostać przegłosowane. Może po-

przedzić to dyskusja na temat kandy-

datki. Bywały takie sytuacje, że loża

wypowiedziała się na „nie”. Jednak

nie należy to do częstych zdarzeń,

ponieważ jeśli profanka okazuje się

„niepewna”, to do takich głosowań

zazwyczaj w ogóle nie dochodzi. Po

przegłosowaniu wyznacza się tzw. trzy

ankieterki, czyli trzy doświadczone

mistrzynie. Każda z nich niezależnie

rozmawia z kandydatką, często godzi-

nę lub dwie, spisując przy tym spra-

wozdanie z tej rozmowy, które zostaje

z kolei odczytane loży. Po kolejnym

głosowaniu następuje przesłuchanie

„pod opaską”. Cały proces trwa od

kilku miesięcy, nawet do roku. Wbrew

wszelkim mitom trudniej jest w nasze

szeregi wstąpić, aniżeli wystąpić.

Przyjęło się, że do masonerii

można być zaproszonym

tylko raz. Czy można ponowić

wcześniej odrzucony wniosek

o przyjęcie?

- Tak, zdarzyła się u nas taka sytu-

acja. Oczywiście nie będę szczegó-

łowo o tym opowiadać. Wiem, że

w innych lożach czasami podchodzi

się do procedur w sposób bardziej

elastyczny. Natomiast zasada trzech

ankiet i tajnego głosowania przed

inicjacją obowiązuje we wszystkich

obediencjach. W zależności od sytua-

cji oraz kandydata procedurę przyjęcia

można w znaczny sposób wydłużyć

lub skrócić. W lożach kobiecych nie

było i nie ma drogi na skróty.

Dlaczego w Polsce masoneria nie

funkcjonuje tak jak na przykład

P I S M O P R Z Y J A C I Ó Ł S Z T U K I K R Ó L E W S K I E J

16 Z  Y C I A L Ó  I O B E D I E N C J I

we Francji, Wielkiej Brytanii czy

USA? W tych państwach adresy

lóż są jawne. Można „z ulicy

wejść” do środka i zwiedzić

budynek czy muzeum, jak

w siedzibie Wielkiego Wschodu

Francji w Paryżu?

- To jest temat bardzo szeroki. Głów

nie przyczyną są nasze doświadcze-

nia historyczne. W Polsce nie wy-

kształciło się nigdy mieszczaństwo

w takim charakterze jak we Francji,

które doprowadziło do wybuchu re-

wolucji. Wtedy interesy mieszczań-

stwa i masonerii zlały się w jedno.

U nas mieszczaństwo w znacznej

mierze było obce narodowo: nie-

mieckie, żydowskie. Inną przyczyną

jest stereotyp Polak-katolik, czego

źródłem były głównie zabory. Teraz

ten stereotyp także święci tryumfy.

Niestety, jednym z jego elementów

jest antysemityzm i antymasonizm.

Obecnie Żydów w Polsce jest nie-

wielu, co nie przeszkadza, że istnieje

u nas antysemityzm, podobnie jest

z masonami – jest ich jak na lekar-

stwo, a antymasonizm funkcjonuje

znakomicie (popularne jest wszak po-

wiedzenie, że wszystkiemu są winni

Żydzi, masoni i cykliści). Zapomina

się, że polska masoneria z a w s z e

była patriotyczna. Niewiele osób wie,

że twórca słów do hymnu Polski, Jó-

zef Wybicki, a także jego bohater

– generał Henryk Dąbrowski – byli

masonami. Z drugiej strony szczerze

powiem, że nigdy mnie osobiście nie

spotkała przykrość z powodu należe-

nia do masonerii, a jesteśmy z mężem

„ujawnieni” od 24 lat, tj. od momentu

zarejestrowania „Wolnomularza Pol-

skiego”, którego jesteśmy wydawcami.

W tym roku przypada 300-letnia

rocznica powstania masonerii.

Czy związku z tym wydarzeniem

planowane są jakieś wydarzenia,

które upamiętnią tę rocznicę?

- Dzisiaj w Polsce panuje taki klimat,

że podobne przedsięwzięcie jak wiel-

ka wystawa „Masoneria pro publico

bono” w Muzeum Narodowym sprzed

dwóch lat nie ma szans na realizację.

Odbędzie się natomiast cykl wykła-

dów zatytułowany „Akademia Mistrza

Hirama”. Oczywiście będą okolicz-

nościowe artykuły w „Wolnomula-

rzu Polskim”, a zaczniemy publikacje

w wydaniu wiosennym (WP nr 70)

relacją z pierwszego wykładu brata-

-profesora Tadeusza Cegielskiego pt.

Masoneria u progu czwartego stulecia.

Mój wykład o historii masonerii ko-

biecej będę miała w maju.

Nie należy się zatem spodziewać,

że rocznica ta będzie obchodzona

hucznie?

- U nas skromnie, ale na świecie na

pewno. We Francji rozpoczęto jubile-

usz wizytą prezydenta Francji François

Hollande’a na rue Cadet, w siedzibie

Wielkiego Wschodu Francji, w Wiel-

kiej Brytanii obchodom będzie pa-

tronował sam książę Kentu Edward,

Wielki Mistrz Zjednoczonej Wielkiej

Loży Anglii. My po prostu dołożymy

swoją cegiełkę.

Można powiedzieć, że idee

masonerii przejęły partie

polityczne. Czy masoneria dzisiaj

ma jeszcze sens?

- Wszystkie wartości, które niosła

masoneria od momentu powsta-

nia, szczególnie ta liberalna, czyli

wolność, równość, braterstwo, so-

lidarność, tolerancja, są obecnie

zawarte w różnego rodzaju aktach

prawnych i dokumentach, chociażby

ONZ. Wartości te są jak powietrze,

nie zastanawiamy się nad tym, gdy

oddychamy swobodnie. Teraz jed-

nak klimat się zmienia; tlenu coraz

mniej, a smog zaczyna nas dusić.

Nagle zdajemy sobie sprawę, że za-

grożenia związane z nacjonalizmem,

ksenofobią i nietolerancją to nie prze-

szłość na zawsze przezwyciężona, te

stare zmory zaczynają być głoszone

wręcz ocjalnie. Zatem nasze stare

masońskie hasła nie tylko trzeba od-

kurzyć, trzeba o nie walczyć! Niestety,

wolnomularze często już nie są siłą

sprawczą. Tą rewolucyjną, progre-

sywną siłę masoneria ma już chyba za

sobą. W bardzo wielu krajach, choćby

w USA, zwyczajnie wolnomularze

się starzeją.

Chciałbym teraz zapytać Panią

o stronę towarzyską masonerii.

- Żyjemy dzisiaj w świecie zindy-

widualizowanym, gdzie toczy się

walkę o byt. W takiej atmosferze

posiadanie grupy wsparcia, z którą

dobrze się czuje, można się spotkać

i porozmawiać o pięknych ideach jest

ważne. W takiej grupie można się

poczuć wolnym, nie trzeba udawać

się na emigrację wewnętrzną. Ma-

soneria to enklawa dobra, piękna,

dążenia do prawdy i chociaż brzmi

to jak slogany, jest to prawdą. W tym

ponowoczesnym świecie masoneria

ze swymi starymi rytuałami daje

szansę na oddech i możliwość sta-

wania się lepszym człowiekiem; lep-

szym nie „od kogoś”, ale lepszym dla

siebie samego. Mimo wszystkich

naszych niedoskonałości, o których

mówiłam w tej rozmowie, podczas

posiedzenia loży czuję się dobrze,

wolna i swobodna. Mogę do końca

być sobą.

W wielu Pani wypowiedziach

dotyczących papieża Franciszka

dostrzegam sympatię. W jednym

z wywiadów Pani mąż powiedział,

że kiedyś III Sobór Watykański

zaakceptuje masonerię. Czyli są

nadzieje na dialog czy zmianę

stosunku Kocioła Katolickiego do

masonerii?

- Stare spory masonerii z Kościołem

wobec nowych cywilizacyjnych wy-

zwań stają się anachroniczne, niko-

mu niepotrzebne i niczego niedające

ludzkości. Dotyczy to moim zdaniem

i jednej, i drugiej strony. Zanim jednak

przebrniemy przez wiekowe rafy ani-

mozji i niechęci, może minąć nawet

i sto lat. Pewnie nie dożyję tego, ale

ideę porozumienia głoszę na łamach

„Wolnomularza Polskiego” od dawna.

I głosić będę. #

Wywiad znajdzie się w Aneksie pra-

cy magisterskiej Jana Szostaka, po-

święconej polskiemu wolnomularstwu

po 1945 r., pisanej pod kierunkiem

prof. Waldemara Łazugi na UAM.

W O L N O M U L A R Z P O L S K I L A T O 2 0 1 7 • N U M E R 7 1

N A I N N Y C H Ł A M A C H

en wpływ na politykę, kulturę, edukację i ekonomię

wynika z jednej strony z pozycji kobiet skupionych

w tych grupach lub pełnionych przez nie funkcji

w polityce, kulturze, biznesie, mediach, nauce, organiza-

cjach pozarządowych, a z drugiej strony z ponadpartyjnej

zgody na włączanie idei tej rewolucji do polityki w Polsce.

Fakt ten ukrywa się przed społeczeństwem od początku

transformacji, choć potwierdza go treść art. 5 Konstytucji,

który tam, gdzie jest mowa o zrównoważonym rozwoju,

otwiera nas na rewolucję kulturową i ekonomiczną w duchu

zarządzania globalnego. Tymczasem w biograę kobiet

lewicy wpisane są niekiedy osobiste i rodzinne związki

ze starą, szeroko pojętą komuną i z neokomuną w jej neo

humanistycznej odsłonie społeczeństwa obywatelskiego,

która zdominowała politykę światową po upadku muru

berlińskiego według sentymentów wolnomularskich i celów

zrównoważonego rozwoju zaproponowanych światu przez

zarządzanie globalne ONZ, UE (Sachs, Soros).

KONTRKULTURA W POLSCE

a rewolucja jest antykatolicka, proaborcyjna, tzw.

równościowa, progenderowa, kosmopolityczna.

Globalizuje się, idąc przez instytucje międzynarodowe

i państwowe. Jej cechą charakterystyczną jest np. wrogi

stosunek do klauzuli sumienia, przeakcentowanie ochrony

powietrza i środowiska oraz polityka tzw. rozwoju przez

samoograniczanie (por. J. Żakowski, Kongres Obywatelski).

Ponadto jednym z dowodów zakorzeniania jej w Polsce jest

np. obligatoryjne ustanowienie stanowiska Biura Pełno-

mocnika ds. Równego Traktowania (przez PiS zastąpiony

Pełnomocnikiem Rządu ds. Społeczeństwa Obywatelskiego

i Równego Traktowania). Innym dowodem jest stoso-

wanie terminologii tej rewolucji. Na przykład określenie

„zrównoważony rozwój” jako pojęcie/klucz rewolucji jest

„kodem” globalistycznych celów zrównoważonego rozwoju

z tzw. zdrowiem i prawami seksualnymi i reprodukcyjnymi.

Stanowią one „korzeń” aborcji i antykoncepcji, ochrony

tzw. orientacji seksualnej, tzw. równości, w której np. po-

stulowane jest paraprawo homoseksualistów do adopcji

dzieci – stąd wynika zwalczanie tradycyjnych ról w ro-

dzinie jako stereotypów. W Polsce idee kontrkultury są

wzmacniane głosem prof. Magdaleny Środy i środowiska

Kongresu Kobiet z dr Henryką Bochniarz, szefową Polskiej

Konfederacji Pracodawców Prywatnych Lewiatan, minister

przemysłu i handlu w rządzie Jana Krzysztofa Bieleckiego

(1991 r.), oraz związanego z nimi Klubu 22 i tzw. Loży 28.

Idee kontrkultury podzielane są również przez żeńskie

loże masońskie Prometea i Gaja Aeterna. Nazwiska pań

wchodzących w skład Rady Programowej Kongresu Ko-

biet i jego gabinetu cieni, będącego nieformalnym rządem

z ministerstwami, widnieją na jego stronie internetowej.

O masonkach w Polsce można się dowiedzieć np. ze stron

internetowych wspomnianych wyżej dwóch lóż.

KLUB 22, LOŻA 28 I KONGRES KOBIET

Jak twierdzą uczestniczki spotkań Klubu 22, dr Henryka

Bochniarz uchodzi za jego nieformalną liderkę i to ona

z Barbarą Labudą wpadły na pomysł stworzenia grupy

kobiet określanych przez nie mianem kobiet sukcesu. Grono

kobiet Klubu 22 współtworzą takie osoby, jak np. Małgorzata

Niezabitowska, Olga Krzyżanowska, piosenkarka Kora

Jackowska, Hanna Suchocka (była premier i ambasador

Polski przy Watykanie), Nina Terentiew (b.szefowa te-

lewizyjnej Dwójki), Lena Kolarska-Bobińska (dyrektor

Instytutu Spraw Publicznych), Magdalena Środa, Hanna

Gronkiewicz-Waltz, Danuta Hübner, Olga Lipińska,

Henryka Bochniarz, Bożena Wawrzewska (była zastęp-

czyni redaktora naczelnego „Rzeczpospolitej”), Maria

Szyszkowska, Ewa Plucińska, Izabela Cywińska, Anna

Popowicz (pracuje w rmie zarządzającej funduszami,

kiedyś w rządzie Bieleckiego), Anna Fornalczyk (profesor

ekonomii, członek zarządów kilku rm, współwłaścicielka

PRZECZYTALIŚMY

FEMINISTKI,

POGANKI, MASONKI















P I S M O P R Z Y J A C I Ó Ł S Z T U K I K R Ó L E W S K I E J

18 N A I N N Y C H Ł A M A C H

rmy doradczej), Bożena Walter, Irena Eris, Maria Wiś-

niewska (ekonomistka, była prezes Pekao SA). Na swoich

comiesięcznych, prywatnych spotkaniach gościły Lecha

Kaczyńskiego, Leszka Balcerowicza, Jacka Rostowskiego,

Donalda Tuska. Klubowi 22 przypisuje się pomysł stworzenia

Kongresu Kobiet, który działa od 2009 r.

W skład Kongresu Kobiet wchodzą również panie zwią-

zane z tzw. Lożą 28, której nazwa nie ma związku z liczbą

członków, ale z feministycznym „sznytem” ich mentalności.

Lożę tworzą m.in. Magdalena Środa, Wanda Nowicka,

Kinga Dunin, Henryka Bochniarz, Kazimiera Szczuka,

wskazująca Instytut Badań Literackich PAN jako miejsce

jej intelektualnej formacji za przyczyną prof. Marii Janion

(Stowarzyszenie na rzecz Humanizmu i Etyki Niezależnej.)

Z IBL związany był przez lata Jan Józef Lipski, członek

Klubu Krzywego Koła, wieloletni przewodniczący pozo-

stającej w podziemiu wolnomularskiej loży Kopernik.

MASONKI W POLSCE

żeńskich lożach masońskich w Polsce Gaja Aeter-

na i Prometea mówią strony internetowe obu lóż,

które przynależą do […] Wielkiej Żeńskiej Loży Fran-

cuskiej (GLFF). Masonka loży Prometea, dr Mirosława

Dołęgowska-Wysocka, inicjowana w loży paryskiej La

Rose des Vents, należy do Instytutu Sztuka Królew-

ska w Polsce, promującego myśl masońską, i prowadzi

swój blog w internecie, który nazwała imieniem bogini

pogańskiej – Aszery. Jest wydawcą i redaktorem „Gaze-

ty Ubezpieczeniowej” oraz „Wolnomularza Polskiego”,

magazynu poświęconego w całości tematyce masońskiej

(wolnomularskiej). W jego pierwszej radzie programowej

zasiadała prof. Maria Szyszkowska (Klub 22), lozof i –

podobnie jak wspomniana prof. Maria Janion – członek

Stowarzyszenia na rzecz Humanizmu i Etyki Niezależnej,

które wchodziło w skład Polskiej Federacji Humanistycz-

nej (w Europejskiej Federacji Humanistycznej z siedzibą

w Brukseli), do której należały także Barbara Labuda,

Olga Lipińska, Danuta Waniek. Szyszkowska jest autorką

projektu ustawy o rejestrowanych związkach tej samej płci,

projektów ustaw dotyczących aborcji i eutanazji.

ZA ABORCJĄ

spomniane środowiska łączy walka o paraprawo do

aborcji i propagowanie mentalności antykoncep-

cyjnej. Wpis na stronie internetowej Kongresu Kobiet pt.

„Ani kroku dalej. Demonstracja Ratujmy kobiety” z dnia

5 września 2016 r. informuje: „To projekt całkowitego

zakazu aborcji, który odbiera nam, kobietom, prawo do

decydowania o swoim życiu i zdrowiu. […] Będziemy

demonstrować w gronie wielu organizacji pozarządowych

i inicjatyw nieformalnych”. W „Wolnomularzu Polskim”

z dnia 3 października 2016 r. czytamy: „Dziś «Czarny

poniedziałek» – dzień powszechnego strajku kobiet. Re-

dakcja «Wolnomularza Polskiego» rozumie ten protest

jako walkę o to, żeby każda kobieta mogła żyć w zgodzie ze

swoim światopoglądem i sumieniem, których nie powinna

narzucać innym osobom”. W „Rzeczpospolitej Wolno

mularskiej” masonka z loży Róża Wiatrów odpowiada

Dołęgowskiej-Wysockiej: „Jak sądzę, jest jedna dziedzina,

w której wpływy masonów-kobiet i mężczyzn wyraźnie

się uwidoczniły: jest nią popularyzacja antykoncepcji”.

Z kolei w oenzetowskich Celach Zrównoważonego Roz-

woju (Cel nr 3) czytamy m.in.: „[do] 2030 roku zapewnić

powszechny dostęp do świadczeń z zakresu zdrowia sek-

sualnego reprodukcyjnego, w tym planowania rodziny,

informacji i edukacji, oraz włączyć zdrowie reprodukcyjne

do krajowych strategii i programów”. (Cel nr 4): „Zapewnić

powszechny dostęp do ochrony zdrowia seksualnego i re-

produkcyjnego oraz korzystanie z praw reprodukcyjnych,

zgodnie z Programem Działań Międzynarodowej Konferencji

na rzecz Ludności i Rozwoju, Pekińską Platformą Działania

i dokumentami końcowymi ich konferencji przeglądowych”.

INICJACJA OKULTYSTYCZNA

Światło na to, co inspiruje postawy proaborcyjne, rzuca

fakt inicjacji okultystycznej, do którego powyższe środo-

wiska się przyznają. Na przykład w telewizyjnym programie

„W roli głównej” prof. Magdalena Środa opowiada z powagą:

„Na nasze zjazdy […] w Mądralinie przyjeżdżała pewna

czarownica – prosto z Salem. I uczyła nas różnych rzeczy

[…] wszystkiego nie mogę powiedzieć, bo jesteśmy związane

tajemnicą i każda z nas ma dyplom. […] w Noc Walpurgii,

albo w głęboką noc bogini Hekate, i gry, i wtajemniczenia

trwają do samego rana. Efekty tego widać oczywiście potem

w życiu politycznym przez następnych 6 miesięcy. […] My

jesteśmy dobre czarownice. […] od pewnego momentu na

konferencjach feministycznych rzeczywiście pojawił się wątek

wiedźm”. Również Kinga Dunin w tekście „Mądralińskie

baby, czyli przechadzka feministyczna dla czytelników płci

obojga” [„Teksty Drugie”, nr 4-5-6/1993] napomyka o Nocy

Walpurgii w „Mądralinie”, miejscu zjazdów feministek pod

Warszawą. Z kolei drDołęgowska-Wysocka o inicjacji do

masonerii mówi: „To jest ten obszar naszych rytuałów

i obrzędów, i obrządków, o których po prostu nie mówimy”

(por. Masoni a sprawa polska, hps://www.youtube.com/

watch?v=IjptB-O4iJI).

Sprawę inicjacji do masonerii przybliża mason i masono-

log prof. Tadeusz Cegielski: „Kandydat do loży przeżywa

symbolicznie swoją śmierć i swoje symboliczne narodziny.

Ten kandydat wychodzi z głębi ziemi, czyli z izby rozmyślań;

to jest taka na czarno udekorowana izba, w której pewne

znaki i symbole przypominają mu problem zmartwych-

wstania”. Jak rozumianego, tego prof. Cegielski nie wyjaśnia.

Profesor Tadeusz Cegielski to syn Longina Cegielskiego,

wicepremiera w rządzie Piotra Jaroszewicza, odznaczony

w 2005 r. przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego Złotym

Krzyżem Zasługi, „współbrat” w masoństwie z Janem

Olszewskim za komuny, organizator wraz z Uniwersyte-

tem Warszawskim wystawy „Masoneria pro publico bono

w Muzeum Narodowym”.

W O L N O M U L A R Z P O L S K I L A T O 2 0 1 7 • N U M E R 7 1

N A I N N Y C H Ł A M A C H

ŻEROWANIE NA CHAOSIE

Neopogaństwo, wypluwając z siebie kontrkulturę oraz

okołorewolucyjny chaos, przewrotnie określa swoją

rolę jako koncyliacyjną. Cegielski wyjawia na przykład,

że „wolnomularstwo odkryło w sobie nowe energie, a te

znalazło w obszarze Europy Środkowo-Wschodniej, gdzie

ta misja koncyliacyjna, która ma zaprowadzić pewien ład

w społeczeństwie zantagonizowanym, w społeczeństwie,

w którym powstała pewna próżnia ideowa […] że ta for-

muła wydaje się być bardzo atrakcyjna. I burzliwy rozwój

wolnomularstwa w Czechosłowacji, czyli w Czechach, na

Słowacji, na Ukrainie, na Węgrzech, w Rumunii, w Bułgarii,

w Polsce, nawet na Białorusi, w republikach bałtyckich, na

terenie dawnej Niemieckiej Republiki Demokratycznej,

czyli w tych krajach związkowych wschodnich, wszystko to

pokazuje, że formuła wolnomularska jest atrakcyjną formułą

samoorganizowania się społeczeństwa po przejściach […]

że ona taką samoorganizację w czasach trudnych, w cza-

sach koniktowych może przejąć” (Zrozumieć masonerię,

5kwietnia 2017, Stowarzyszenie Edwarda Abramowskiego).

Pod szyldem dobra chwali zło Magdalena Środa, która w la-

tach osiemdziesiątych – tuż po powrocie z USA – wzięła

udział w konferencji naukowej poświęconej problemom

macierzyństwa. Fotograe z tej konferencji ukazują znane

dziś twarze Kazimiery Szczuki, Agnieszki Gra i innych

polskich feministek. Wówczas to uczynienie prywatnych

spraw kobiet sprawami publicznymi stało się feministyczną

misją Magdaleny Środy (por. „W roli głównej”). Środa, bę-

dąc jedną z twarzy rewolucji kulturowej w Polsce – w ciągu

trzech dekad – oswoiła polskie społeczeństwo z nowotwo-

rami językowymi tej rewolucji. (Feminizację języka Środa

nazywa „wyrąbywaniem” miejsca w języku – np. doktor-

ka, profesorka – zamiast klasycznego: pani doktor, pani

profesor). W konsekwencji owej pracy nad zmianą języka

i myślenia – w masce lantropii i postępowości – gender,

prawo do orientacji seksualnej, prawo do aborcji, zdrowie

seksualne i prawa reprodukcyjne, związki partnerskie kaleczą

system prawny także w Polsce. Dlatego Środy nie ruszamy,

ale musimy rozprawić się z myślą, którą m.in. prof. Środa

holuje. Jeśli chcemy być prawdziwie wolni.

Dr Aldona Ciborowska

Artykuł opublikowany 24 maja 2017 na stronie: hp://

www.naszdziennik.pl/mysl/182401,feministki-poganki

-masonki.html#.WSXULsJ7n3c.facebook

Z B L O G A A S Z E R A ,  O N A P A N A B O G A

W ODPOWIEDZI

Artykuł dr Aldony Ciborowskiej z „Naszego Dzien-

nika” nosi tytuł: Feministki, poganki, masonki. Pani

doktor – publicystka i działaczka katolicka – rozpoznaje

w nim i obszernie omawia wpływowe środowiska kobiece,

wśród których wymienia nasze dwie polskie loże kobiece:

Prometeę i Gaję Aeternę, a z nazwiska mnie osobiście.

Jesteśmy w świetnym otoczeniu: Kongresu Kobiet,

Klubu 22, Loży 28, padają znamienite nazwiska lozofek,

działaczek społecznych, gospodarczych, politycznych,

kulturalnych. Sama feministyczna (choć feminizm to

bardzo pojemna kategoria) śmietanka kobieca i polska.

Na jedno chciałabym zwrócić uwagę. Pani dr Ciborowska

ma rację, gdy dostrzega rosnącą siłę naszych środowisk

kobiecych; o ile wiem, jako pierwsza łączy to wprost

z masonerią żeńską, młodą nad Wisłą, lecz ambitną i per-

spektywiczną. Wypada tylko podziękować za uznanie,

bo twarzą w twarz się pewnie nie spotkamy, by wyjaśnić

masę szczegółowych kwestii, jak np. tę, że ktoś, kto nie

chce karania za aborcję, nie opowiada się za aborcją, lecz

za świadomym planowaniem macierzyństwa; że ktoś, kto

jako symbol bloga wybiera starożytną boginię Aszerę,

nie wierzy w tę boginię, a jest ona jedynie kulturowym

łącznikiem między dawnymi a nowymi laty. I na koniec:

Pani Aldono, porozmawiajmy jak doktorka z doktorką:

kocham Europę i moje siostry masonki z Francji i wielu

innych krajów, co nie znaczy, że nie kocham swego

rodzinnego kraju Polski, jej tradycji i kultury. To wcale

nie musi się wykluczać. W naszej loży obok europejskiej

wisi zawsze aga polska.

Dr Mirosława Dołęgowska-Wysocka

PS. Czy Pani wie, że bohater polskiego hymnu na-

rodowego Jeszcze Polska nie zginęła, gen. Jan Henryk

Dąbrowski był masonem (i to wybitnym) i istnieje

w Polsce loża jego imienia?...









∴

P I S M O P R Z Y J A C I Ó Ł S Z T U K I K R Ó L E W S K I E J

20 I N S T Y T U T S Z T U K A K R Ó L E W S K A W P O L S C E

okazji jubileuszu 300 lat wolnomularstwa spekulatywnego Instytut Sztuka Królewska w Polsce zorganizował cykl

wykładów publicznych, pod wspólnym tytułem Akademia Mistrza Hirama, które odbywały się w warszawskim

klubie Nowy Świat Muzyki (Nowy Świat 63). Publika dopisała. Wykładów, nad którymi patronat medialny

objął także „Wolnomularz Polski”, wysłuchało kilkaset uczestników, a wiele tysięcy mogło się z nimi zapoznać w In-

ternecie. Prezentujemy okolicznościowe fotograe, a na następnych stronach publikujemy tekst Tomasza Szmagiera.

Wykłady: Prof. Tadeusz Cegielski – Wolnomularstwo u progu czwartego stulecia (20 lutego); Tomasz Szmagier

– Wolnomularstwo a polskie wartości kulturowe (20 marca); dr Wojciech Mościbrodzki – Historia a lozoa ma-

sonerii (24 kwietnia); prof. Tadeusz Cegielski – Masoneria wyklęta. Od bulli papieskiej do tabloidu (15 maja); dr

Anna Kargol – Drogi i bezdroża wolnomularstwa II Rzeczypospolitej (19 czerwca). #

AKADEMIA

MISTRZA HIRAMA



W O L N O M U L A R Z P O L S K I L A T O 2 0 1 7 • N U M E R 7 1

I N S T Y T U T S Z T U K A K R Ó L E W S K A W P O L S C E





P I S M O P R Z Y J A C I Ó Ł S Z T U K I K R Ó L E W S K I E J

22 K A W A Ł K I A R C H I T E K T U R Y

olnomularze, jako spadkobiercy

operatywnych budowniczych,

poszukują harmonii i równowagi.

Nasi poprzednicy szukali tego w geometrii

i konstrukcji, my w życiu jednostki i społeczeń-

stwa. Dlatego tak ważne w wolnomularstwie są

triady pojęć, począwszy od triady Witruwiusza

w I wieku, która dotyczyła architektury. Mó-

wiła ona, że budowla musi być funkcjonalna,

trwała i piękna.

Najpopularniejszą triadą współczesnej ma-

sonerii liberalnej jest Wolność, Równość, Bra-

terstwo. Pojęcia te traktuje się jak powyżej,

czyli jednocześnie. Jak zbudować społeczność,

w którym jednostka zachowa swoje ideały

i zarazem będzie chciała i umiała tak je samo-

ograniczyć, z wewnętrznym przekonaniem, aby

społeczność była harmonijna i funkcjonowała

w trwałej równowadze.

23 maja 2009 roku w Renovie w Holandii od

było się spotkanie Wzywani przez serce Świata.

Spotkali się wówczas przedstawiciele różnych

grup „poszukiwaczy światła duchowego”: ró-

żokrzyżowcy, teozofowie, antropozofowie,

su i wolnomularze. Henk Masselinek, repre-

zentant wysokich stopni wolnomularstwa, tak

przedstawiał naszą organizację: „Wolnomu-

larstwo nie zna żadnego własnego systemu

lozocznego, lecz posługuje się metaforami,

WOLNOMULARSTWO

A POLSKIE WARTOŚCI

KULTUROWE

B R ... T O M A S Z S Z M A G I E R























W O L N O M U L A R Z P O L S K I L A T O 2 0 1 7 • N U M E R 7 1

K A W A Ł K I A R C H I T E K T U R Y

rytuałami i symbolami. Główne zasady

to «Człowieku poznaj samego siebie»

i «Od ciebie zależy wszystko», przez

co wolnomularz staje przed zadaniem

samozbadania oraz zrozumienia tego,

że samopoznanie niesie za sobą spo-

łeczną odpowiedzialność”. Przytoczył

także formułę występującą w różnych

deklaracjach mówiącą, że „wolnomu-

larz poszukuje tego, co łączy ludzi,

i próbuje usunąć to, co ich rozdziela,

aby nadać formę ideałowi wszechjed-

noczącego braterstwa. Ponosi on przy

tym osobistą odpowiedzialność w sto-

sunku do świata, postrzeganego jako

konieczna do ukończenia budowla,

w której każdy człowiek jest żywym

kamieniem budowlanym”.

kres świetności polskie wol-

nomularstwo przeżywało za

czasów króla Stanisława Augusta Po-

niatowskiego w epoce Oświecenia.

Burzliwy okres uchwalenia Konsty-

tucji 3 Maja, a zaraz później rozbiory,

wojny napoleońskie i kolejne rozbiory.

Ciężko wymienić wszystkich wiel-

kich wolnomularzy wieku Oświecenia.

W dobrym tonie było w owych cza-

sach należeć do loży. Wolnomularzami

w Polsce w drugiej połowie XVIII

i w pierwszej dekadzie XIX wieku byli

król, elita arystokracji i szlachty, posło-

wie na sejm. Masonami byli wpływowi

polscy duchowni, jak choćby pijar

Edward Czarnecki (1774–1831),

kustosz kapituły metropolitalnej

archidiecezji warszawskiej, w życiu

świeckim zaś współorganizator szkol-

nictwa w Księstwie Warszawskim.

A także jeszcze wyżsi kościelni hie-

rarchowie, prymasi Polski – Gabriel

Jan Podoski (1719–1777) i Michał

Jerzy Poniatowski (1736–1794).

Generałowie czasów napoleońskich

z księciem Józefem Poniatowskim

na czele, niemal połowa generałów

powstania listopadowego, jak prawie

60 procent profesorów Uniwersytetu

Warszawskiego.

W 1821 roku organizacje masońskie

zostają zdelegalizowane. Na obsza-

rze Austro-Węgier są już nielegalne.

Zabór pruski początkowo jest ostoją

wolnomularstwa. Znamy przypadki

prowadzenia prac w dwóch językach,

tradycji mówiącej, że Mówca loży po-

winien władać zarówno niemieckim,

jak i polskim. Ale to szybko się kończy.

Możemy już tylko mówić o Polakach

w lożach niemieckich. Kilkupokole-

niowa przerwa w działaniu lóż prawie

całkowicie zatarła pamięć o chlubnej

historii polskich wolnomularzy.

Okres międzywojenny to odrodze-

nie wolnomularstwa polskiego. Udział

w nim elit intelektualnych i politycz-

nych wskazuje, że była szansa na

prawdziwe odrodzenie etosu masona

w naszym kraju. W okresie między

wojennym piękne karty zapisali wol-

nomularze w odrodzeniu kraju, odbu

dowie polskiej racji stanu za granicą,

działalności społecznej. Tak nieliczni,

ale związani z wspaniałym etosem to-

lerancji, harmonijnej pracy. Tendencje

autorytarne, które nasiliły się po śmier-

ci Józefa Piłsudskiego, doprowadziły

do hańbiącej decyzji o rozwiązaniu

organizacji wolnomularskich w Polsce,

jaka zapadła w listopadzie 1938 roku.

Powojenny trend do pisania histo-

rii w oderwaniu od historii realnej

doprowadził do zapomnienia nawet

pięknych kart patriotycznego działania

byłych wolnomularzy w czasie oku-

pacji hitlerowskiej. Lata powojenne

to już całkowita tragedia. Jak każdy

reżim, komuna wyeliminowała wolno-

mularstwo ze świadomości społecznej.

Utrata przez Polskę dużej części inte-

ligencji i światłych umysłów, przerwa-

nie historycznej tradycji i kontaktów

międzynarodowych zatarły pamięć

o idei wolnomularskiej. Dodatkowo

powrót do etosu nacjonalno-klerykal-

no-patriotycznego, przekazywanego

w pokoleniowej tradycji, oraz dłu-

goletnia kampania dezinformacyjna

Kościoła katolickiego doprowadziły

do powstania paranoidalnej wizji wol-

nomularzy jako mieszaniny ludowych

guseł o diabłach, czyli wrogu, który

jest odpowiedzialny za wszystkie na-

sze błędy.

Poza nielicznymi wyjątkami – ludź-

mi, którzy z masonerią zetknęli się za

granicą, historykami i bardzo niewielką

grupką tych, którzy przechowali pa-

mięć o przodkach, prawdziwy obraz

masonerii, jej celów, idei, etosu został

całkowicie wyeliminowany ze świa-

domości społecznej. Ten stan bardzo

powoli, ale się już zmienia. Dzięki cięż-

kiej pracy takich osób jak prof. Tadeusz

Cegielski, członkom Instytutu Sztuka

Królewska w Polsce, twórcom Wirtu-

alnego Wschodu Wolnomularskiego,

„Wolnomularza Polskiego” i innym.

Wystawy wielkie i prestiżowe, jak ta

w Muzeum Narodowym, w warszaw-

skim Muzeum Etnogracznym czy

różne odczyty i wystawy w mniejszych

ośrodkach powodują wzrost zaintereso-

wania masonerią. Powróciła literatura

faktograczna i historyczna, wcześniej

dostępna była tylko ta kościelna, kol-

portująca diabelskie wizje i kłamstwa.

Coraz częściej temat wolnomularstwa

pojawia się w mediach bez sensacji

i przekłamań. To powoduje odkłamanie

i pokazuje prawdziwy obraz masonerii.

Ludzie zaczynają szukać rzetelnych

i prawdziwych informacji o historii

i teraźniejszości polskiego wolnomu-

larstwa. Rodzi się jednak pytanie. Dla-

czego ten wzrost zainteresowania nie

przekłada się na liczebny rozwój?

Wróćmy jeszcze raz do czasu roz-

biorów i utraty przez Polskę pań-

stwowości. Szukając sposobów przeciw-

stawienia się regresowi kulturowemu,

nieuniknionemu w zaistniałej sytuacji

politycznej, wyniesiono na piedestał

kulturowy romantyzm, kierując myśl

polską daleko i poza główny nurt postę-

pu europejskiego. A świat zewnętrzny

z różnym skutkiem doprowadził do

przemian społecznych, kształtował się

kapitalizm, wolny rynek, zręby demo-

kracji. Przekształcały się społeczeństwa,

postawy ludzi, sama masoneria także

zmieniała ludzkie postawy i społeczeń-

stwa. Symbolem tego rozbicia historii

na dwa nurty jest oczywiście wybiórcze

W okresie 100 lat

czasów Oświecenia

wolnomularstwo polskie

liczyło 316 lóż i 5748

członków.

P I S M O P R Z Y J A C I Ó Ł S Z T U K I K R Ó L E W S K I E J

24 K A W A Ł K I A R C H I T E K T U R Y

porównanie roku 1863. W Londynie

powstała wówczas pierwsza linia metra,

a u nas wybuchło kolejne przegrane

powstanie, nastąpiła kolejna porażka,

i to nie tylko militarna, ale i społeczna

– polscy patrioci biorący udział w po-

wstaniu albo zostali zesłani na Sybir,

albo musieli uciekać za granicę. Wszyscy

tracili majątki, ubożeli.

Ważniejsze, że to bodaj wtedy w ro-

zumieniu zbiorowości i łączących ją

więzi pojęcie narodu, zmitologizowane

i obciążone nad miarę reliktami tradycji

szlacheckiej, zyskało fatalną przewagę

nad pojęciem społeczeństwa. Zasymi-

lowanie pojęć patriotyzmu polskiego

z katolicką religijnością (zbitka Polak-

-katolik) dodatkowo utrudniło sprawę.

Od czasów Konstytucji Andersona ma-

son miał być wiernym poddanym i sku-

pionym na pracy organicznej i społecz-

nej obywatelem. Obie te zasady kłóciły

się od zawsze z etosem romantycznego

powstańca – ulubionym do dziś wzor-

cem „dobrego Polaka”. To utożsamianie

z romantyzmem, z pojęciem narodu

i częstym brakiem cech społeczeństwa

trwa do dziś. Nawet obraz wolnomular-

stwa, który w polskiej literaturze i lmie

rzadko się pojawia, przesycony jest

romantyczno-egzaltowanym duchem.

Przypomnijmy sobie scenę z Popiołów

czy reklamowany jako wolnomularski

w zamyśle lm Rękopis znaleziony w Sa

ragossie. Współczesnego człowieka ten

obraz zniechęca, niewiele osób znajdzie

sens w pracy nad sobą w takiej formule.

Romantyczny etos trwa w Polsce

w najlepsze. Większość bohate-

rów to wojownicy, postaci tragiczne.

Ile znamy przykładów autorytetów,

bohaterów życia codziennego, którym

się udało, którzy zbudowali, odkryli

i wprowadzili do produkcji, zmienili

swoją pracą świat na lepsze? Różnica

między dobrym człowiekiem z etosu

wolnomularstwa a dobrym człowie-

kiem z etosu bohatera polskiej litera-

tury i procesu edukacji jest porażająca!

Zacytuję profesora Tadeusza Ga-

dacza, który pisał w „Gazecie Wy-

borczej”: „Demokrację w jej pier-

wotnej wersji, tworzoną przez Johna

Locke’a i Johna Stuarta Milla, krojono

na miarę ówczesnego społeczeństwa.

A było ono zupełnie inne. Ojcowie

amerykańskiej demokracji mogli się

odwoływać do cnót obywatelskich:

solidarności, sprawiedliwości, prag-

nienia poprawy świata; dziś to pojęcia

niepopularne. Mogli się odwoływać

do rynku liberalnego, którego pod-

miotami były jednostki. Teraz mamy

rynek neoliberalny, w którym pod-

miotami są... Właściwie nie wiem,

kto. Słuchając ekonomistów, nabieram

przekonania, że rynki. Rynki zrobiły

to, rynki zrobiły tamto – ale rynki to

nic innego jak grupy interesów! O tyle

szkodliwe, że nie kierują się pojęciem

solidarności społecznej, odwrotnie,

po trupach dążą do osobistego dobra.

Platon, który za demokracją nie prze-

padał. Co miał na myśli? To, że demo-

kracja wymaga dojrzałych obywateli.

Niedojrzałość obywatelska przekłada

się natychmiast na niedojrzałość po-

lityków i kryzys demokracji. Demo-

kracja jest niczym łąka pełna kwiatów.

Ale one nie urosną na betonie”.

Dlaczego w tym miejscu przytaczam

cytat o demokracji? Dlatego że chcę

go sparafrazować.

Wolnomularstwo jest niczym łąka

pełna kwiatów. Ale one nie urosną

na betonie.

I drugie stwierdzenie: wolnomular-

stwo wymaga dojrzałych i świado-

mych obywateli.

Masoneria, tak jak demokracja, musi

być oparta na fundamencie silnych cech

społecznych czy inaczej cnót obywa-

telskich: solidarności, sprawiedliwo-

ści, pragnieniu poprawy świata, ale nie

swojego własnego, tylko wspólnego.

Nie na etosie wiecznie wojującego ze

wszystkimi bohatera. Ten brak cech

silnie społecznych, brak wspólnoty

i współpracy, przyzwolenie na zdewa-

stowane osiedla, bo to, co wspólne, nie

jest moje. To brak więzi sąsiedzkich,

szacunku dla ludzi starych, agresywne

lobbowanie przez grupy nacisku: ro-

werzystów, ekologów, obrońców tego

czy innego miejsca itd.

Na fali zainteresowania tym tematem

przeczytałem z uwagą felieton profe-

sor Agaty Bielik-Robson o różnicach

w strukturze społeczeństwa w Polsce

i na Zachodzie. Nie będę tu przytaczał

dość długich wywodów, spróbuję tyl-

ko streścić główne tezy. Jako o klasie

średniej w Polsce możemy mówić o in-

teligencji, w odróżnieniu od miesz-

czaństwa na Zachodzie. Są to zupełnie

inne grupy społeczne. Zbudowane na

innych etosach. Inteligencja jako klasa

ludzi dobrze wykształconych, ale nie-

zamożnych, a może lepiej powiedzieć

od czasów rekwizycji po powstaniach

w XIX wieku niedbających o dobra

materialne, zaangażowanych w dzia-

łalność polityczną, głównie opozycyj-

ną, jest charakterystyczna dla Europy

Wschodniej, a głównie Polski.

Mieszczaństwo zachodnie ma olbrzy-

mie tradycje w walce o własne prawa,

dobrą pozycję materialną i uznanie dla

wygody, kultury, sztuki. Charakteryzuje

się etosem własnej pracy i silnych związ-

ków społecznych. To na tym mieszczań-

stwie i jego tradycjach opiera się głownie

siła wolnomularstwa zachodniego. Tej

warstwy społecznej w Polsce prawie nie

ma. Jej odradzanie się w okresie mię-

dzywojennym zniszczyła wojna i okres

powojenny. Kto nie zginął, ten wyjechał.

easumując: wolnomularstwo

polskie boryka się zarówno z za-

nikiem prawdziwego obrazu w świa-

domości społecznej, z dużym, zróż-

nicowanym modelem pozytywnym

dobrego obywatela i lojalnego pod-

danego zaangażowanego w budowa-

nie harmonijnego życia społecznego

wokół siebie, jak i z modelem narodo-

wego bohatera walczącego o wszystko,

bez reeksji nad konsekwencjami i re-

alnością walki, z legitymizacją dobrych

intencji i własnego przekonania. Brak

też jest w Polsce typowej grupy doce-

lowej dla budowania i przesłania lóż.

Taka jest rzeczywistość wokół nas.

Jeżeli chcemy, żeby wolnomularstwo

spełniało swoją misję, nie obrażaj-

my się na ten świat zewnętrzny. Za-

chowując cały bagaż tradycji, zasad,

całą istotę wolnomularstwa, bierzmy

pod uwagę nasze uwarunkowania, bo

one wyjaśniają często to, co dzieje się

w skali makro w naszym współczes-

nym wolnomularskim świecie.

Nie da się budować wolnomularskiej

W O L N O M U L A R Z P O L S K I L A T O 2 0 1 7 • N U M E R 7 1

K A W A Ł K I A R C H I T E K T U R Y

duchowości i cnót bez wrażliwości

społecznej, bez wrażliwości na dru-

giego człowieka, bez własnej obowiąz-

kowości wobec drugiego człowieka.

Nie da się budować wspólnej Europy,

nie da się być współczesnym Europej-

czykiem bez wrażliwości społecznej,

bez wrażliwości na drugiego czło-

wieka, bez własnej obowiązkowości

wobec drugiego człowieka.

Nie każdy musi, a nawet powiem, że

nie każdy powinien być wolnomula-

rzem. Mimo tak bogatej różnorodno-

ści tego ruchu nie mamy patentu na

jedną Prawdę. Jesteśmy tylko, a może

aż, jedną z dróg świadomego rozwoju

człowieka. Idąc z zaangażowaniem

drogą wolnomularskiego rozwoju, sto-

sując wolnomularską metodę, idziemy

ku Prawdzie, ku wewnętrznej mądro-

ści, wrażliwości, harmonii.

aproszeni wchodzimy do loży, któ-

ra jest wolnomularskim światem.

Przez wieki była tyglem i laboratorium

idei przemian i postępu. Była poligo-

nem społecznych przemian. Dziś także

możemy zgodnie z naszymi zasadami

zmieniać współczesnego człowieka na

lepsze. Kształtować budowniczych spo-

łeczeństwa europejskiego, strażników

najważniejszych społecznych wartości:

tolerancji, wrażliwości i szacunku dla

innych, świadomych, że fundamentem

jest harmonia triady Wolność, Rów-

ność, Braterstwo. Mam tylko pewne

obawy, czy dużo będzie chętnych do

tej zmiany.

Bo to nie koniec.

Jeszcze nie zaczęliśmy świadomej

reakcji na podane powyżej różnice

między wolnomularską cnotą a pol-

ską tradycyjną wartością kulturową,

a już idzie nowe. I wcale nie lepsze.

I obserwuję to coraz częściej.

Teraz przyjdzie nam, jak całej ma-

sonerii, zmierzyć się z Pokoleniem Y.

Pokolenie Y (ang. Generation Y),

inaczej Milenialsi (ang. Millennials)

– nazywane jest również „pokole-

niem Milenium”, „następną genera-

cją”, „pokoleniem cyfrowym” oraz

„pokoleniem klapek i iPodów” Po raz

pierwszy nazwa ta pojawiła się w 1993

roku w tygodniku „Advertising Age”

i dotyczyła dzieci urodzonych w latach

1980–1995. Datowanie ludzi z poko-

lenia Y nie jest istotne dla tego rozwa-

żania. Ważne jest, że w odróżnieniu

od poprzedniej generacji, określanej

mianem generacji X, „oswoili” oni

nowinki technologiczne i aktywnie

korzystają z mediów cyfrowych i tech-

nologii oraz mediów cyfrowych. Oraz

uznawani są za generację zuchwałą,

otwartą na nowe wyzwania. Żyją

w „globalnej wiosce”, dzięki dostę-

powi do Internetu mają znajomości

na całym świecie. Cechuje ich duża

pewność siebie. Są dobrze wykształ-

ceni i gotowi dalej się rozwijać. Są

tolerancyjni i otwarci na to, co inne.

Według badań przeprowadzonych

w University of New Hampshire, ce-

chuje ich wysokie mniemanie o swoich

umiejętnościach, przekonanie o włas-

nej wyjątkowości, nadmierne oczeki-

wania oraz silna awersja wobec kryty-

ki. Dobrze rozwiązują częste problemy,

ale słabiej radzą sobie z tymi niestan-

dardowymi. Technologia, z której tak

aktywnie korzystają, pozostawia im

mało czasu na myślenie autonomiczne

i wyrobienie sobie własnych poglądów,

jednocześnie zaś umożliwia im spraw-

dzanie wiedzy w różnych źródłach.

Dochodzi do stopniowej alienacji

pokoleniowej – Milenialsi nie kontak-

tują się niemal wcale z przedstawicie-

lami poprzednich pokoleń (nie licząc

rodziców). Nie szukają autorytetów,

żyjąc w przekonaniu, że „wszystko jest

w ich rękach” i nikt nie może im nic

narzucić. Często są zbyt pewni siebie

i niecierpliwi, muszą się dopiero uczyć

odpowiedzialności za swoje czyny.

W wolnomularstwie tworzą grupę

„mieszkańców zamkniętych osiedli”.

To, co dla starszego pokolenia było

poligonem szerokiego wspólnego życia

społecznego, dla nich jest życiem w za-

mkniętych osiedlach, wszystko reguluje

regulamin, a do załatwiania sporów

i obrony przed światem zewnętrznym

jest zatrudniona ochrona. Stara forma

pracy Ucznia z Mistrzem jest trudna do

zaakceptowania, bo nie uznają autory-

tetów. Przecież sami wszystko wiedzą,

a jak nie, to mogą znaleźć w Internecie.

Dlatego też wszystko w tym Interne-

cie być powinno. Koniec z dyskrecją,

tajemnicą, rozwiązywaniem spraw we

własnym gronie.

Istotne jest też przywiązanie do ta-

kich pojęć jak demokracja, wolność,

równość, braterstwo. Ale bez dysku-

sji i poszukiwania triadowej symetrii

i harmonii. Samą dyskusję o wartoś-

ciach, jakie niosą te pojęcia, Milenialsi

uważają za herezję. Pewność własnej

wyjątkowości wiąże się z perspektywą

oceny mniejszej wartości innych.

Coraz częściej zdarza mi się spotykać

nie tylko w Polsce przedstawicieli tego

pokolenia. Nie zamierzam generali-

zować, ale trzeba mieć świadomość,

że takich postaw spotykać będziemy

coraz więcej.

Z drugiej strony jednak, jeżeli mimo

tak wielkich problemów i to nie ze-

wnętrznych, tylko wewnętrznych, nic

nie było w stanie powstrzymać wskrze-

szenia wolnomularstwa w Polsce w la-

tach dziewięćdziesiątych, skoro znaleźli

się ludzie, którzy byli w stanie zaufać

metodzie i poświęcić wiele czasu, ener

gii i często pieniędzy, aby wskrzesić ją

z martwych w świadomości społecznej

w Polsce, to może i z tymi zagrożeniami

metoda sobie poradzi. Potrzeba tylko

jednostek, które będą jej nośnikiem,

miłośnikiem, głosicielem, przykładem,

Mistrzem i Uczniem siebie samego.

Mam nadzieję, że to, co bezinte-

resownie dobre, a także szacunek

i tolerancja, zaufanie, tęsknota za to-

warzyszami intelektualnej podróży, na-

turalna skłonność do dzielenia się nie

pozwolą zamknąć bram strzegących

ogrodzenia wydzielonego osiedla dla

wybrańców i masoneria – masoński

świat – pozostanie ogrodzona tylko

sznurem braterstwa i szacunku, jak

to jest na kobiercu Ucznia od setek

lat. I że nikt nie zamknie otwartych

końców tego sznura. Że jedyną dro-

gą do Zakonu pozostaną drzwi, któ-

rych wysokim progiem nadal będą

dobre obyczaje, szacunek do innych,

tolerancja, chęć życia bez dogmatów

i potrzeba poszukiwania Prawdy.

Br∴ Tomasz S z m a g i e r

Instytut Sztuka Królewska w Polsce,

Wielki Wschód Polski, Warszawa

P I S M O P R Z Y J A C I Ó Ł S Z T U K I K R Ó L E W S K I E J

26 K A W A Ł K I A R C H I T E K T U R Y

ustro bowiem odbija tylko przedmioty materialne.

Odbita w nim twarz czy postać ludzka również

staje się przedmiotem. W tym tkwi właśnie magia

zwierciadlana – że myślący, poznający podmiot obserwuje

przedmiot, który w tym przypadku jest nim samym. To

bardzo niezwykłe, gdy się nad tym zastanowić głębiej.

Na co dzień umysł ludzki tworzy wyraźne rozróżnienie

między sobą samym a tym, co jest obiektem poznania czy

reeksji. I wbrew pozorom myślenie o sobie to niemałe

wyzwanie lozoczne. Bo z jednej strony umysł rejestruje

przepływ wrażeń zmysłowych, segregując je i interpretując,

a także wybierając najwłaściwszą w swoim mniemaniu

reakcję.

Autoreeksja to wspięcie się poziom wyżej – umysł reje-

struje samego siebie, przetwarzającego bodźce i reagującego.

I podobny proces na planie zycznym ma miejsce, gdy

patrzymy w lustro. Obserwator patrzy na samego siebie

i często nie może uwierzyć, że ta postać to rzeczywiście on

T O M A S Z R Ó  Y C K I

LUSTRO

Bo rzut kośćmi z łatwością obali przypadek,

Wystarczy rzucać odpowiednio długo, przecież

Wiesz o tym dobrze, prawda? Może dłużej nawet

Niż przez całą epokę, niż przez jedno życie,

Żeby się wyłonił z cy wzór oraz porządek.

Z daleka widać lepiej. Tu wciąż pojedyncze

Odłamki świata po wielkim wybuchu w czwartek,

Kiedy stara rama pękła już ostatecznie

I lustro rozbiło się na tyle agmentów,

Że twarz nie chce się złożyć w tę samą sieć zmarszczek

I grymasów czułości. Do tej układanki

Z czterech przesączył się też piąty żywioł, ciemność.

I siedziałem długo w noc, mając za oknami

Śpiewanie samochodów, lecz nim ułożyłem

Z kurzu, błysków, z drobiazgów na nowo odbicie,

Czas zdążył już rozsypać rysy oryginału.

WOLNOMULARZ

PATRZY W LUSTRO

S ... A L E K S A N D R A E . W Y S O C K A









W O L N O M U L A R Z P O L S K I L A T O 2 0 1 7 • N U M E R 7 1

K A W A Ł K I A R C H I T E K T U R Y

sam. To poczucie niedopasowania wynika stąd, że obraz,

który umysł sam tworzy na swój temat, rzadko kiedy

bywa prostym odwzorowaniem zyczności. Okiem duszy

można widzieć siebie młodszym, starszym, grubszym,

chudszym lub też zwyczajnie innym. Ta twarz w lustrze

czy na zdjęciu najczęściej w jakiś sposób od wewnętrznego

obrazu odbiega. Powstaje poczucie dysonansu – wiemy,

że widzimy prawdziwy obraz, jednak bardziej przekonuje

nas ta wewnętrzna, subiektywna prawda.

Człowiek zaczyna rozpoznawać swoje odbicie w lustrze

mniej więcej w wieku 2 lat. Wtedy pojawia się w nim pe-

wien rodzaj tożsamości, wiedza o tym, że się jest czymś

innym od otoczenia. Tę umiejętność posiada tylko kilka

gatunków zwierząt. Człowiek i inne naczelne, słonie, delny,

świnie oraz sroki. Najciekawiej jest ze świniami. Je własne

odbicie nieszczególnie interesuje, potraą za to korzystać

z lustra w celu orientacji w terenie i poszukiwaniu żyw-

ności. Widząc miejsce ukrycia karmy odbite w lustrze, po

pierwszych próbach dotarcia tam bezpośrednio przez lustro,

szybko orientowały się, że mają do czynienia z odbiciem

i obierały właściwy kierunek. Test lustra to jedno z istot-

nych narzędzi do badania zwierzęcej samoświadomości.

Większość zwierząt ignoruje swoje odbicie lub traktuje

je jako inne zwierzę. Tak robi na przykład moja rybka

z gatunku bojownik wspaniały, która w szybie akwarium

widzi rywala. Czasem go atakuje, czasem obserwuje czuj-

nie zza liścia, czasem robi pokaz siły lub rusza do ataku.

Obserwacja tych daremnych zmagań z samym sobą skłania

do zastanowienia...

Wolnomularz spogląda w zwierciadło podczas ceremonii

inicjacji, mając tam zobaczyć swojego największego wroga.

Co to dokładnie oznacza? Znacznie łatwiej dostrzegać

oponentów w innych ludziach i szukać przyczyn swoich

niepowodzeń na zewnątrz. Psychoterapeuci, począwszy od

samego ojca psychoanalizy Zygmunta Freuda, wskazują,

że nic tak nie denerwuje nas u innych jak nasze własne

wady i trudności. Coś, czego człowiek nie potra zobaczyć

u samego siebie, projektuje na innych, czyniąc to bardziej

psychicznie dostępnym. Następca Freuda, Carl Gustav

Jung, pisał o cieniu – nieznanej samemu sobie części oso-

bowości, która potra wpędzić świadome ego w nie lada

kłopoty. I nie jesteśmy tu wiele mądrzejsi od małej rybki

z gatunku Beasplendens (bojownik wspaniały), atakując

z pełnym przekonaniem swoje własne lustrzane odbicie,

nie podejrzewając w najmniejszym stopniu, że ten wrogi

osobnik po drugiej stronie to tak naprawdę my sami.

Cień to w gruncie rzeczy brak światła – zmniejszymy

go, zbliżając się do tego, co jasne. Stańmy więc w pełnym

świetle, chociaż najlepiej nie od razu. Człowiek nie może

gołym okiem patrzeć w słońce, bo grozi to ślepotą. Podob-

nie jest w świątyni wolnomularskiej, ze światłem oswajamy

się stopniowo. Miejscem uczniów jest północ, gdzie światła

jest najmniej. Dopiero bardziej doświadczeni przemiesz-

czają się na południe, gdy są już bardziej przygotowani

na kontakt z jasnością. Z perspektywy psychologicznej

i lozocznej sposobem na wewnętrzny cień nie jest jego

bezpośrednia eliminacja, ale samopoznanie i włączenie

cienia do zasadniczej tożsamości. To spojrzenie swojemu

odbiciu prosto w oczy i spokojne rozpoznanie go w cało-

ści – takiego, jakim jest. Do tego zapraszany jest profan

podczas ceremonii inicjacji. Ale zanim mu się to w pełni

uda, minie jeszcze wiele, wiele lat. A może nie stanie się

to nigdy, bo rozwój nigdy nie jest ostatecznie zakończony.

Wolnomularz patrzy w lustro, zadając sobie pytanie – kim

jestem? Czasem jest tak, jak w wierszu Tomasza Różyckiego,

że odbicie rozpada się na tysiąc kawałków i bardzo trudno

poskładać je od początku. I ten drugi, nowy obraz nigdy

nie będzie taki sam, jak ten pierwszy.

Powiedziałam.

Deska wygłoszona w czasie prac

Sz∴ L∴ Wolność Przywrócona w lutym 2016 r.

Wolnomularz spogląda

wzwierciadło podczas ceremonii

inicjacji, mając tam zobaczyć

swojego największego wroga.

Coto dokładnie oznacza?

Znacznie łatwiej dostrzegać

oponentów w innych ludziach

i szukać przyczyn swoich

niepowodzeń na zewnątrz.

P I S M O P R Z Y J A C I Ó Ł S Z T U K I K R Ó L E W S K I E J

28 K A W A Ł K I A R C H I T E K T U R Y

Drogie Siostry i Drodzy Bracia,

dzisiaj, jak co roku, zebraliśmy się w braterskim

kręgu wolnomularzy z różnych lóż i obediencji,

aby świętować magiczne święto przesilenia letniego. Mo-

ment przesilenia letniego to początek astronomicznego

lata, w którym światło góruje nad ciemnością. Pierwszą

nazwę przesileniu „solstitium” nadała łacina, od słów „sol”,

czyli słońce, i „sistere”, czyli stać. W tym dniu słońce stoi

najwyżej na niebie i wydaje się, że pozostaje na tej samej

wysokości przez większość dnia.

Życie natury i życie człowieka jest nieustanną metamor-

fozą, przechodzeniem z jednego stanu w drugi, przemianą,

początkiem i końcem, śmiercią i nieustannym odradzaniem

się. Ciemność i światło stanowią najbardziej elementarną

przemianę, jakiej człowiek codziennie doświadcza. Mimo

całego rozdzielenia, są ze sobą złączone. Jedno kiełkuje

w drugim. Wiedzieli już o tym nasi praojcowie, kiedy

stawali w słynnym kamiennym kręgu na wyżynie Salisbury

w Stonehenge i w zachwycie obserwowali niebo w czasie

przesilenia letniego.

Wszystko w naturze poddane jest cyklom. Jest ziemski

czas narodzin i umierania. Jest niebiański czas wschodu

i zachodu Słońca. Jest astronomiczny czas cyklu słoneczne

go; przesilenia zimowego i przesilenia letniego. Przesileniu

zimowemu w tradycji wolnomularskiej patronuje Jan

Ewangelista, który około 25 grudnia zwiastuje odradza-

jące się światło. Powiadają, że przechodzimy wówczas

przez „Bramę Bogów”. Przesileniu letniemu patronuje

Jan Chrzciciel, który około 24 czerwca ogłasza spełnienie

zwycięskiego słońca. Przechodzimy wówczas przez „Bramę

człowieczą”. Jak powiedziane jest w naszym świętojańskim

rytuale: Przechodzimy przez czas – nieuchronny, płynny

i nieuchwytny.

Dzisiaj świętujemy apogeum Światła i Życia. Dzień prze-

silenia letniego od zarania dziejów łączony był z kultami

słońca, światła i wszelkiego urodzaju. Słońce i jego ziemski

odpowiednik ogień były wówczas jedynymi źródłami

światła i ciepła. Bez słońca nie ma światła ani życia. Nic

więc dziwnego, że Słońce dla dawnych ludów stanowiło

środek i praźródło Kosmosu. Kult Słońca znano w Egipcie,

Mezopotamii, Armenii. Słońce czcili starożytni Grecy,

Persowie, Aztecy i Słowianie, a także Indianie Ameryki

Północnej. Cześć oddawano jednak nie ciału niebieskiemu,

lecz wyobrażonemu pod jego postacią bóstwu.

Człowiek na przestrzeni dziejów świata nieustannie

szukał harmonijnej całości i niezmiennych po wszystkie

czasy praw rządzących mikro- i makrokosmosem. My,

wolnomularze jesteśmy strażnikami wiekowej tradycji,

uniwersalnych praw i wartości, a więc tego co niezmienne,

trwałe. Poszukując ukrytego sensu naszego świata i istnie-

nia, patrząc w przyszłość, nie zapominamy o przeszłości na

podobieństwo prastarego rzymskiego Boga Janusa o dwóch

obliczach zwróconych w przeciwne strony. Jedna z twarzy

zwrócona była w przeszłość, a druga w przyszłość.

Rytuał wolnomularskiej ceremonii świętojańskiej sięga

do ezoterycznych źródeł wierzeń antyku; kultu Agni –

indyjskiego Boga Ognia, który z czasem przekształcił się

w kult słońca i kultu Mitry – indoirańskiego Boga Słoń-

SOLSTYCJUM LETNIE

ŚWIĘTO SŁOŃCA I ŚWIATŁA







W O L N O M U L A R Z P O L S K I L A T O 2 0 1 7 • N U M E R 7 1

K A W A Ł K I A R C H I T E K T U R Y

ca, rzymskich Westalek – strzegących wiecznego ognia

i kuźni Nibelungów – germańskich mitycznych karłów

mieszkających w podziemiu, trudniących się kowalstwem,

posiadaczy legendarnego skarbu. Nawiązuje także do

rzymskiego Boga Sol Invictus – którego nazwa oznacza

niezwyciężone światło, oraz Ozyrysa – egipskiego Boga

śmierci i odrodzonego życia. Naszą wyobraźnię zaprzątają

nieodmiennie tajemnicze misteria eleuzyńskie, odprawia-

ne przez dwa tysiące lat w starożytnej Grecji, w Eleusis

nieopodal Aten. Misteria, o których wiemy tak niewiele,

a które tak wiele znaczą dla etosu wtajemniczenia. Wta-

jemniczenia, którego już w owym czasie mógł dostąpić

każdy, niezależnie od statusu społecznego. Warunkiem

była tzw. czystość rytualna, rozumiana jako czystość serca.

Chrześcijański święty Jan Chrzciciel jest spadkobiercą

tradycji liczącej tysiące lat. Symbolizuje w naszym rytuale

ideę oczyszczenia się z ludzkich błędów, nieprawości i wszel-

kiego zła. Zwiastuje nam nadejście ery prawdziwego światła.

Nie chodzi tu już o światło zykalne, które jest emanacją

słońca lub ognia, ale o światło duchowe. Dokonując obrzędu

oczyszczenia poprzez powierzenie ogniowi wszystkiego, co

było błędem, zaniedbaniem, niezrozumieniem, wyrażamy

pragnienie i nadzieję na zwycięstwo światła duchowego

nad materialnymi ciemnościami. Wolnomularzy nazywa

się czasami Dziećmi Światła, bo światło jest wszechobec-

ne w loży wolnomularskiej. Po raz pierwszy pojawia się

w dniu inicjacji, kiedy wraz z udzieleniem nam światła

stajemy się wolnomularzami. Ustanawiając lożę, powiada-

my, że zapalamy światła loży. Przysięgamy na Trzy Wielkie

Światła na Ołtarzu Przysiąg. Lożą kierują trzy światła;

Czcigodna Mistrzyni i obie Dozorujące itp. Pracując od

południa do północy, postępujemy na drodze prowadzącej

do prawdziwego Światła, wyższej rzeczywistości duchowej.

Każdy z nas zapala przede wszystkim swoje wewnętrzne

światło, bo pracujemy przecież po to, aby stać się bardziej

wartościowymi ludźmi.

Według relacji biblijnej Bóg stworzył na początku niebo

i ziemię, która była nieładem i pustkowiem, i ciemność

była nad bezmiarem pierwotnych wód… Wtedy Bóg

rzekł: Niech stanie się światłość i stała się światłość. I od-

tąd zaczęła się żmudna wędrówka ludzi w poszukiwaniu

przeczuwanego Światła. Wędrówka często niepewna,

podświadoma, po omacku. My, wolnomularze, dążąc

do zrozumienia samych siebie i otaczającego nas świata,

staramy się rozbudzać naszą świadomość, przemieniając

bratobójczą nienawiść w braterską miłość. Życzę Wam,

drogie Siostry i Bracia, aby nigdy nie zgasło inicjacyjne

światło zapalone w Waszych sercach.

Oby trwało światło!

Powiedziałam.

s∴ Mówczyni

Izis Iusta

Deska wygłoszona podczas uroczystych prac

świętojańskich lóż żeńskich Prometa i Gaia Aeterna

25 czerwca 2016 r.

WIĘCEJ

ŚWIATŁA

T E O D O R A

C I E M I E N G A  M A  C Z A K





















ajważniejszym jest Boże Narodzenie, Szczodre

Gody, pradawne świętowanie odrodzenia Słoń-

ca. Po najkrótszym dniu w roku, kiedy wydaje

się, że zapanuje ciemność, dzień zaczyna się wydłużać,

mrok ustępuje. Aby przyśpieszyć Światłość, stosowano

przeróżne rytuały. Najbardziej znanym jest Dzień św.

Łucji obchodzony 13 grudnia przede wszystkim w krajach

skandynawskich, ale świętowany także przez Słowian.

W tym dniu dziewczynki zakładały białe stroje, a głowy

stroiły wiankami z płonącymi świecami. Wierzono, że

od tego dnia przybywa dnia na wschodzie, na zachodzie

ubywa, zgodnie z przysłowiem „święta Łuca dnia dorzuca”.

Dzień sprzyjający czarom i nieznanym mocom, nie zawsze

dobrym. Ostatni moment na rozpoczęcie przygotowań

świątecznych, ale też baczne obserwowanie przyrody

wróżącej pogodę dla kolejnych miesięcy.

Tradycja żywa w ubiegłym stuleciu odeszła w zapomnie-

nie. Być może dlatego, że wiemy już, kiedy jest najdłuższa

noc i że św. Łucja nie „dorzuca dnia nawet na kurzą stopę”.

Przed reformą kalendarza, kiedy to Grzegorz XIII w 1582

roku zabrał 10 dni, wprowadzając niemałe zamieszanie

w datowaniu, świętowanie miało sens.

zczodre Gody są festiwalem światła, radością z powrotu

Słońca. Dzień nie staje się znacząco dłuższy, przybywa

go niewiele, więc powtórzenie przywołania jest niezbędne.

Zimowa Perunica, Święto Matki Boskiej Gromnicznej,

stanowi kolejne przypomnienie i wezwanie. Smolne łu-

czywa zostały zastąpione woskowymi świecami, przesłanie

pozostało takie samo. Więcej Światła! Więcej Słońca.

P I S M O P R Z Y J A C I Ó Ł S Z T U K I K R Ó L E W S K I E J

30 K A W A Ł K I A R C H I T E K T U R Y

rzesilenie wiosenne przynosi kolejne święto, Gody

Jare. Utopiona lub spalona Marzanna, Panna Zima,

Mróz i Śmierć, odpłynęła do morza. Z pierwszą burzą

wrócił Perun, grzmiąc, rzucając piorunami, pojąc ziemię

deszczem. Odradza się życie.

Kupała, Noc Świętojańska. Najkrótsza noc w roku obro-

sła tradycjami i obyczajami. Często porównywana jest do

walentynek. Radosna, pełna ognisk, miłości i życia, wiary

w dobrą przyszłość. Początek lata.

Dziady Jesiennne. Dziś uważane za smutne święto. Dla

słowiańskich przodków było powrotem do korzeni, łącznoś-

cią z duchami dziadów i pradziadów, dla których zapalono

ogniska na mogiłkach.

Wszystkie te święta łączy światło i ogień. Ten ostatni

koniecznie „żywy”, krzesany ludzką ręką – pocieraniem

kawałka drewna o spróchniały pień, krzesiwem, w Zi-

mową Perunicę lub w Dzień Zwiastowania (25 marca)

przynoszony do domów, gdzie zarzewie pieczołowicie

przechowywano w paleniskach. Dobrze było, jeśli ogień

krzesali bliźniacy lub chłopcy/mężczyźni urodzeni tego

samego dnia. Ogień czczony i szanowany. Nie wolno było

go obrażać, zalewać pomyjami, pluć na niego, tłuc pogrze-

baczem. Nie powinna go rozniecać, a nawet zbliżać się do

niego kobieta „nieczysta” – miesiączkująca lub krótko po

porodzie – czy osoba skalana występkiem.

Kult ognia ziemskiego i ogniska domowego, obok at-

mosferycznego i niebiańskiego. Ogień ze starej chaty

przenoszono do nowego siedliska, wyposażano w niego

dzieci rozpoczynające samodzielne życie. Codzienny ob-

rzęd rozdmuchiwania żaru paleniska wymagał stosownej

powagi i modlitwy. W świątyniach słowiańskich płonął

wieczny ogień, pilnowany i podsycany przez kapłanki.

Wspomnieniem tegoż jest obyczaj zachowany w Lednicy

Górnej w okolicach Wieliczki. „Siuda Baba” wychodzi ze

świątyni w Poniedziałek Wielkanocny, by znaleźć godną

następczynię na nadchodzący rok. Współcześnie rolę tę

odgrywają mężczyźni, smoląc co ładniejsze dziewczęta

sadzami i popiołem, żądając wykupu od służby świątynnej.

Wybranki ratowały z opresji fanty lub całusy, przynoszące

szczęście. Etnografowie i językoznawcy nie wyjaśniają

określenia „siuda”. Być może przymiotnik pochodzi od

archaicznego czasownika siudać, czyli „ścigać, gnać, pędzić”.

Ogień atmosferyczny, pioruny i pożary nim wywołane

traktowane były jako święte, podobnie jak osoby, przed-

mioty lub miejsca rażone gromem. Ogień niebiański, czyli

Słońce, wymagał czci i odrębnych rytuałów. Poranne wi-

tanie, oddanie pokłonu z uchyleniem lub zdjęciem czapki,

zakaz wskazywania palcem i wykonywania prac polowych

tyłem do „bożego oka”.

istoria jednak mówi, iż oprócz świętych ognisk

poświęcanych bogu Swarożycowi były ognie inkwi-

zycyjne, łuny wojennej pożogi, dymy pożarów. Bojaźń

(zniszczenia) i cześć (oczyszczenie i moc) obok siebie.

I odwieczna tęsknota za ogniem i światłem. Ludzie marzą

o ogniu (żarze) miłości, świetle (nauki, wiedzy, wiary),

które może zagościć w człowieku, a wreszcie o światłości

wiekuistej. Nosiciel wewnętrznego światła promienieje,

dobro rozświetla... co czują dzieci i zwierzęta. A i dorosłym

się czasami zdarza. Obrazek zapisany w pamięci. Środek

wiosny, słońce, ciepło, radośnie, na dłoni dziewczyny

przysiadł motyl. Rusałka pawik. Trzepotał skrzydełkami,

pokazywał pawie oczka, chełpił się kolorami. Zwiewny,

delikatny, prawie nierealny. Czas się zatrzymał. Był tylko

motyl i promienna dziewczyna, spokojna, nieruchoma,

zapatrzona w kruchy cud życia. Wzajemne zaufanie

motylo-dziewczęce pod kwitnącymi kasztanowcami.

Jedność Świata. Dobro. Wieczna mądrość. Ulotna wiedza

ukryta w duszy. Współzależność mądrości i serca. Zapalać

światło w sobie można tylko dobrymi uczuciami, myśla-

mi, słowami i uczynkami. Rozumem trudno zmieniać

charakter na lepszy, dorastać emocjonalnie, pojmować

świat i człowieka, aczkolwiek w procesie zmian jest on

niezbędny. Ciemność jest brakiem światła. Wystarczy włą-

czyć światło serca? Więcej światła, jak brzmiały ostatnie

słowa poety – różokrzyżowca i masona. Więcej, ciągle

więcej. #

W O L N O M U L A R Z P O L S K I L A T O 2 0 1 7 • N U M E R 7 1

K A W A Ł K I A R C H I T E K T U R Y

Nie pamiętam absolutnie nic

z tych lipcowych dni, gdy

powstawał Wielki Wschód

Polski. A jednak okolicznościowe fol-

dery przygotowane na tę okazję były

wykonane moimi rękami. Ja również

projektowałam patenty ocerskie dla

członków pierwszej Rady Zakonu oraz

opracowywałam gracznie deski pro-

gramowe pierwszego Wielkiego Mi-

strza – Andrzeja Nowickiego w serii

wydawniczej „Ex Oriente Lux”. W tak

dość niezwykły sposób dorabiałam

sobie do kieszonkowego. Nie przy-

wiązywałam wówczas wielkiej wagi

do tych zajęć, a otrzymany od profe-

sora Nowickiego dyplom za zasługi

dla Wielkiego Wschodu schowałam

bez głębszego zastanowienia do wy-

pchanej papierami szuady biurka.

Kiedyś to będzie miało wielką war-

tość – mówili mi rodzice. Ja im nie

do końca wierzyłam, ale teraz wiem,

że mieli rację.

NOTATKI NA

MARGINESACH MYŚLI

BR∴ ANDRZEJA NOWICKIEGO

S ... A L E K S A N D R A E . W Y S O C K A

















P I S M O P R Z Y J A C I Ó Ł S Z T U K I K R Ó L E W S K I E J

32 K A W A Ł K I A R C H I T E K T U R Y

Br∴ Andrzeja Nowickiego – pierw-

szego Wielkiego Mistrza WWP – pa-

miętam jako nieco przygarbionego,

ale niezwykle energetycznego czło-

wieka. Jego osobowość wypełniała

całe pomieszczenie, w którym aktu-

alnie przebywał, i nie zostawiała wiele

miejsca na inne osobowości. Profesor

dużo mówił, a właściwie przemawiał,

zalewając rozmówcę potokiem reek-

sji, wiedzy, idei. Był tytanem pracy,

który pozostał aktywny twórczo i in-

telektualnie przez całe swoje długie

życie. Zresztą słowo „aktywny” nie

oddaje w żaden sposób żywości i siły

jego myśli. To jedna z tych osób, które

przywilejem było znać, chociaż nie

raz można było czuć się przytłoczo-

nym, a czasem nawet… zirytowanym.

A jednak z upływem czasu można było

już tylko żałować, że nie słuchało się

uważniej, że nie zadawało się więcej

pytań, nie wykorzystało się lepiej tej

niepowtarzalnej okazji do obcowania

z prawdziwie wybitnym umysłem,

których tak niewiele jest dane w życiu

spotkać.

Andrzej Nowicki stanął na czele

Wielkiego Wschodu Polski z kon-

kretną wizją tego, jaką organizację

pragnie zbudować. Wielki Wschód

miał być kuźnią twórczej myśli, źród-

łem inspiracji oraz wiecznym placem

budowy, na którym powstaje coraz

doskonalsza i doskonalsza Świątynia

Ludzkości. W Wielkim Wschodzie

mieli spotykać się ludzie wyjątkowi,

będący źródłem światła, razem uczest-

niczący w tworzeniu Republiki Muz

– świata, w którym myśl jest wolna,

a Piękno jest najwyższą wartością.

Ach, bracie Andrzeju, jak trudno

jest bez Ciebie budować Republikę

Muz. Jak nieporęczne wydają się na-

rzędzia, jak nietrwały materiał. Jak

bardzo brakuje twojej nieustannej

zachęty i niezłomnej wiary, że przecież

musi się udać, bo tak jest dobrze i tak

jest słusznie.

Andrzej Nowicki od wielu lat pracuje

już w jednym z warsztatów Wiecznego

Wschodu. Nam, jego kontynuatorom,

został tylko jego twórczy dorobek na

niezliczonych zadrukowanych kartkach

papieru. Tylko tyle i aż tyle. Bo przecież

człowiek staje się nieśmiertelny właśnie

za pośrednictwem swoich dzieł – tak

twierdził zawsze brat Andrzej.

Teraz na moim biurku leży czerwo-

na książeczka z Ateną na okładce. To

Filozoa masonerii u progu siódmego

tysiąclecia wydana dokładnie 20 lat

temu przez Oficynę Wydawniczą

„Gdynika”. Fragmentami tej książki

będę chciała się z Wami, drodzy Bra-

cia, dzielić przez najbliższe miesiące,

żeby nam było trochę lżej podczas

żmudnej i nie zawsze wdzięcznej pracy

nad budową Świątyni.

Idea „świata niedokończonego” w masonerii ancuskiej

gronie prekursorów masonerii powinien się znaleźć Giulio Cesare Vanini (1585–1619) ze względu na

swoją ideę świata niedokończonego (mundus imperfectus), czyli przekonanie, że prawdziwa doskona-

łość (perfectio) przysługuje tylko temu, co jest „niedokończone” (imperfectum), a więc zdolne do rozwoju,

do modykowania się, do wzbogacenia się o rzeczy nowe, których dotąd nie było. Tę myśl Vaniniego przed-

stawiałem – od grudnia 1969 roku – w różnych publikacjach włoskich i polskich, więc nie ma potrzeby, by

je tutaj powtarzać. Warto natomiast wskazać na fakt, że na każdym zebraniu loży mówi się o „nieociosanym

kamieniu” i o nieskończonym procesie doskonalenia każdej jednostki i rodzaju ludzkiego jako pewnej całości.

Z nowszych prac masońskich tę ideę „świata niedokończonego” rozwija zwłaszcza „Wiara Wolnomularza”, którą

napisał w latach 1973–1974 Richard Dupuy (1914–1985), wybierany od 1956 roku kilkanaście razy na urząd

Wielkiego Mistrza Wielkiej Loży Francji.

Użyte w tytule książki słowo „wiara” ma znaczenie metaforyczne, chodzi bowiem nie o „wiarę”, lecz o lozoę.

Zresztą najważniejszy rozdział tej książki ma w tytule słowo „lozoa”. W rozdziale tym autor wyjaśnia sens

funkcjonującego w pracach lóż masońskich pojęcia Wielkiego Architekta Wszechświata. Już sama nazwa miała

sens polemiczny wobec koncepcji Boga Stwórcy, który kiedyś w odległej przeszłości stworzył gotowy, doskonały,

niezmienny świat. Masoneria odrzuca pojęcie jednorazowego stworzenia, zastępując je pojęciem nieskończonego

budowania i doskonalenia świata. W tym dziele jesteśmy „współpracownikami Wielkiego Architekta”, podmio-

tem, który jest powołany do aktywnego uczestnictwa w procesie doskonalenia świata. Wielki Architekt umyślnie

pozostawił nam budowę niedokończoną, żebyśmy mogli wziąć udział w kontynuowaniu rozpoczętej pracy. A to

dlatego, że „warunkiem współpracy w jakimś dziele jest to, żeby dzieło to było niedokończone”.

Mówiąc o „dziele”, mamy na myśli zarówno prace wewnątrz lóż, jak prace poza lożami. Masońska idea pracy

obejmuje wszystkie dziedziny działalności ludzkiej, a więc uczenie się, myślenie, badanie, pracę zyczną. W każ-

dej z tych dziedzin trzeba pracować rzetelnie, mając na celu doskonalenie siebie i świata.

Z szacunkiem dla pracy wiąże się charakterystyczny dla masonów szacunek dla narzędzi pracy. Narzędzie

jest przedłużeniem zarówno mózgu, jak ręki. Wymyślanie i wytwarzanie narzędzi jest czynnością specycznie

ludzką, odróżnia ludzi od zwierząt. „Narzędzie jest myślą w ruchu; ożywa materię, obdarza ją życiem”.

W tym kontekście warto przypomnieć, że autorem denicji, która powiada, że „człowiek jest istotą wytwarza-

jącą narzędzia” (a tool-making animal) był jeden z najwybitniejszych przedstawicieli masonerii amerykańskiej,

Benjamin Franklin (1706–1790).

Andrzej Nowicki, Filozoa masonerii u progu siódmego tysiąclecia, s. 22–23.

W O L N O M U L A R Z P O L S K I L A T O 2 0 1 7 • N U M E R 7 1

K A W A Ł K I A R C H I T E K T U R Y

Zauważmy, jaka to duża odpowie-

dzialność być współpracownikiem

Wielkiego Architekta, a zarazem jakim

przywilejem jest szansa na współtwo-

rzenie jego dzieł. My prości robot-

nicy w nielicznych i rozproszonych

warsztatach masońskich robimy coś

doniosłego, chociaż czasem możemy

mieć wrażenie, że tylko bezproduk-

tywnie przerzucamy kamienie.

Andrzej Nowicki pisze, że „prawidło-

wo funkcjonujące loże masońskie stają

się ośrodkami potężnego promienio-

wania wychowawczego na otoczenie”.

Dlatego przychodząc na prace i przygo

towując się do nich, warto pamiętać, jak

ważnego zadania się wszyscy podjęliśmy.

Powiedziałam.

Deska wygłoszona na pracach

Sz∴ L∴ Wolność Przywrócona

wiosną 2017 r.

Z wielkim smutkiem i żalem przyjęliśmy wiadomość

o przejściu na Wieczny Wschód naszego bardzo drogiego Brata

Zbigniewa Maleszewskiego

wybitnego polskiego rzeźbiarza, żołnierza Armii Krajowej,

wiceprezesa Okręgu Wileńskiego Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej,

uczestnika Powstania Wileńskiego, kawalera Orderu Odrodzenia Polski,

odznaczonego Złotym Medalem Zasłużonego Kulturze „Gloria Artis”,

jak i wieloma orderami i medalami powstańczymi

oraz honorowego członka Wielkiej Loży Kultur i Duchowości (GLCS).

Płaczmy, płaczmy, ale nie traćmy nadziei!

Jego Bracia i Siostry

z Szanownej Loży nr 7 „Erasmus Roterodamus” na Wschodzie Ustronia

i Szanownej Loży Doskonalenia nr 37 „Jan Szczepański” na Wschodzie Ustronia

oraz Wielce Szanowny Brat Henryk Wierniewski

Prowincjał Asystent Wielkiego Mistrza GLCS

P I S M O P R Z Y J A C I Ó Ł S Z T U K I K R Ó L E W S K I E J

34 NA WIECZNYM WSCHODZIE

ziesięć lat temu odszedł Piotr Kuncewicz

(1936–2007), pisarz i krytyk literacki, historyk

literatury polskiej. W latach dziewięćdziesiątych

kierował Związkiem Literatów Polskich. Do jego najważ-

niejszych prac należą kilkutomowa panorama literatury

polskiej pt. Agonia i nadzieja oraz książka o dziejach

narodu żydowskiego pt. Goj patrzy na Żyda. Dzieje brater-

stwa i nienawiści od Abrahama po współczesność. W dziele

Legenda Europy opisał zaś fundamenty Europy, które

kształtowały się poprzez kulturę, historię, idee i literaturę.

Kuncewicz był człowiek olbrzymiej wiedzy i szerokich

zainteresowań. Wielkim erudytą.

o wolnomularstwa został przyjęty w 1996 roku do

loży Trzech Braci. Pracował w niej do końca swego

życia. Był także członkiem loży wyższych stopni Sokrates

Kapituły Rytu Francuskiego. W listopadzie 2004 roku na

konwencie Wielkiego Wschodu Polski wybrany został

Wielkim Mistrzem. Funkcję tę z najwyższym zaangażowa-

niem pełnił do końca życia. Uważał, że nowożytna formuła

masonerii opiera się na pochodzącej z czasów rewolucji

francuskiej Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela, sama

zaś masoneria „jest szkołą bezkoniktowego różnienia

się”. Sformułował politykę Zakonu co do przyjmowania

nowych członków – szerokiego otwarcia drzwi i wyso-

kiego progu zasad etycznych i wartości człowieka. Dziś

uważam, że przemyślana przez Piotra zasada z małymi

zmianami mogłaby dotyczyć wielu dziedzin życia spo-

łecznego i politycznego.

iotr-wolnomularz był wzorem człowieka stojącego ponad

podziałami, człowieka, który łączył, wzmacniał, bogacił

poprzez swoją wiedzę, doświadczenie i sposób widzenia

PAMIĘCI

PIOTRA

KUNCEWICZA



















W O L N O M U L A R Z P O L S K I L A T O 2 0 1 7 • N U M E R 7 1

rzeczywistości. Rozmowy z nim były tak ważne, że robiłem

z nich w kalendarzu krótkie notatki. Dziś, w dziesiątą rocznicę

jego śmierci czytam je i ponownie doceniam jego mądrość.

Mówił: - Tomku, nie patrz na małość konkretnego człowieka, bo

nie dostrzeżesz wielkości człowieczeństwa. W innej rozmowie

o dewizie wolnomularstwa liberalnego WOLNOŚĆ, RÓW-

NOŚĆ, BTERSTWO powiedział, że zagrożeniem dla

niej nie są wrogowie, tylko zwolennicy, którzy powtarzając ją

przy każdej okazji jak mantrę, robią z niej wydmuszkę, hasło

nieniosące już za sobą realnych, przemyślanych wartości.

wa lata temu na międzynarodowej konferencji europejskiej

poświęconej koegzystencji w różnorodności, co było jesz-

cze przed zalewem Europy przez falę uchodźców, wygłosiłem

tezę, że to nie islam i fanatyzm jest największym zagrożeniem

Europy, tylko sama Europa, która nie potra zdeniować swojej

tożsamości, zaoferować fundamentalnych wartości, które ją

stwarzają. Rozmyte wartości w powodzi haseł, brak właśnie

tej formuły, którą Piotr sformułował dla wolnomularstwa:

szeroko otwartych drzwi, ale wysokiego progu przestrzeganych

wspólnych zasad wynikających z fundamentu Europy.

Minęło 10 lat od odejścia Piotra Kuncewicza. Przez kilka

lat także i ja pełniłem funkcję Wielkiego Mistrza Wielkiego

Wschodu Polski. Czuję się Jego uczniem, mogę powiedzieć

z dumą, że Piotr był moim Mistrzem.

Br∴ Tomasz Szmagier

NA WIECZNYM WSCHODZIE



P I S M O P R Z Y J A C I Ó Ł S Z T U K I K R Ó L E W S K I E J

36 NA WIECZNYM WSCHODZIE

„…drżenie jest objawem czegoś, co

już miało miejsce. Tak jak w przypadku

trzęsienia ziemi [tremblement de terre]

lub gdy ktoś zadrżał od stóp do głów.

Drżenie nie jest już wówczas jedynie

reakcją wstępną, nawet jeżeli wydarze-

nie, które wywołało niepowstrzymany

wstrząs cielesny, wciąż wisi nad nami

złowieszczo. Drżenie sugeruje, że prze-

moc znów wybuchnie, że traumatyczna

sytuacja jeszcze się powtórzy. Uczucia

tak różne, jak obawa, strach, niepokój,

przerażenie, panika i udręka, biorą swój

początek w drżeniu. To, co je spowodo-

wało, nadal grozi wywołaniem drżenia.

Najczęściej to, co nas czeka, pozostaje

tajemnicą, nie ujawniając nam ani swe-

go kształtu, ani pochodzenia. Boimy się

strachu, dręczymy się udręką i drżymy.

Drżymy, doświadczając owego dziw-

nego powtórzenia, które wiąże nieod-

wołalną przeszłość (przeżyliśmy szok,

traumatyczna sytuacja już wywarła na

nas swój wpływ) z przyszłością, która

jest nie do przewidzenia. Przewidy-

wana, lecz nieprzewidywalna; prze-

czuwana, lecz przeczuwana właśnie

jako nieprzeczuwalna, stąd istnienie

przyszłości; ta, do której przystępujemy

jako do nieprzystępnej. […]

Drżymy, ponieważ nie wiemy, a jest

to podwójną tajemnicą, czy wstrząs

będzie trwał nadal, zaczynał się po-

nownie, nalegał czy powtarzał się:

czy będzie, jak będzie, kiedy i gdzie

będzie; i dlaczego akurat ten wstrząs.

Drżę, gdyż nadal boję się tego, co

wywołuje mój strach, czego nie mogę

ani widzieć, ani przewidzieć. Drżę

przed tym, co przekracza moje wi-

dzenie i moją wiedzę [mon voir et

mon savoir], chociaż przenika mnie

to do szpiku kości i dotyczy mojej

duszy, mojego najgłębiej ukrytego

wnętrza. Zważywszy, że drżenie

zmierza do unicestwienia zarówno

widzenia, jak i wiedzy, jest ono rze-

czywiście doświadczeniem sekret-

ności czy tajemnicy. Jednak obok

tego niemożliwego do przeżycia

doświadczenia pojawia się kolejny

sekret, enigma czy tajemnica, która

kolejną pieczęcią opatruje tremor

(łacińskie słowo oznaczające drżenie,

od tremor, które zarówno w grece,

jak i po łacinie oznacza drżę, jestem

dotknięty drżeniem; w grece również

istnieje tromeô: drżę, przejmuje mnie

dreszczem, obawiam się; oraz tremos,

oznaczający drżenie, obawę, prze-

strach. Tremendus, tremendum jak

w mysterium tremendum [to w języ-

ku łacińskim gerundivum od tremo],

to, co sprawia, że ktoś się trzęsie, coś

straszliwego, zastraszającego, przera-

żającego)”.

— to słowa, które czerpię z jednego

z najpiękniejszych (dla mnie) tekstów

Jacques’a Derridy zatytułowanego

Darować śmierć. Odczytując je kolejny

raz, mam za sobą doświadczenie drże-

nia, o którym mówi. Dlatego praw-

da tych słów, wcześniej przeze mnie

przeczuwana, jest teraz elementem

mojej egzystencjalnej prawdy, mo-

jego doświadczenia rozpadu tego, co

widzę i tego, co wiem. Ale wiem też,

że coś we mnie nie uległo rozpadowi,

a owo coś zawdzięczam także swojej

drodze wolnomularskiej. Pamiętam,

że nasz rytuał otaczamy dyskrecją.

Nie będzie jednak chyba naduży-

ciem, gdy powiem, że w przeżyciach

ostatnich dni szczególnie ważna była

dla mnie pamięć o ostatniej podróży

symbolicznej, gdy stawałem się bratem

pracującym w loży Kultura, a także ry-

tuał podniesienia do stopnia mistrza.

Ani jedno, ani drugie wydarzenie nie

zaoferowało mi wiedzy, która pozo-

stałaby nienaruszona pod wpływem

śmierci mojej Mamy-Przyjaciółki. Nie

mam też poczucia, bym dowiedział się

wtedy czegoś, czego nie wiedziałem

lub nie przeczuwałem, ale jak mó-

WOLNOMULARZ

WOBEC ŚMIERCI

B R ... M A R C I N B O G U S Ł A W S K I







W O L N O M U L A R Z P O L S K I L A T O 2 0 1 7 • N U M E R 7 1

NA WIECZNYM WSCHODZIE

wił brat Andrzej Nowicki, aby pro-

sić o przyjęcie do wolnomularstwa,

mentalnie trzeba wolnomularzem już

być. Rytuał zaoferował mi intymne

przeżycie, bardzo głębokie wewnętrz-

ne doświadczenie, w perspektywie

którego budząca drżenie tajemnica

prześwietla się nadzieją. I to – moim

zdaniem – jest ponadczasowa wartość

wolnomularskiej pracy w odniesieniu

do mysterium tremendum, którym

jest śmierć.

olnomularskim symbolem

łączonym ze śmiercią, wiecz-

nością, odradzaniem się jest akacja.

Dla mnie w ostatnich dniach takim

symbolem stał się mak, powiązany

z bardzo wieloma znaczeniami. Jest

tedy mak symbolem przemijania, kru-

chości, snu, ale oznacza także płod-

ność, obtość, odrodzenie. W kulturze

pełnił również funkcje apotropaiczne

— odstraszać miał demony i chronić

przed złem. Jak połączyć ze sobą sen,

śmierć, płodność i odrodzenie?

Wspaniałą wskazówką jest dla mnie

poezja Paula Celana. W wierszu Corona,

który w gruncie rzeczy jest erotykiem,

pisał: „spoglądamy ku sobie, / szeptamy

sobie o ciemnych rzeczach, / kochamy

się jak mak i pamięć”. W innym wierszu

zapisywał: „Raz, śmierć miała duże wzię-

cie, ukryłaś się we mnie”.

olnomularski rytuał pozwolił mi

zycznie doznać wagi tych słów,

wskazał ten obszar mnie, w którym od-

chodząca Mama-Przyjaciółka schroniła

się w moim wnętrzu, uciekając przed

śmiercią i żyjąc ze mną w mojej pamię-

ci. Nie koi to bólu, nie daje pocieszenia.

Odmienia za to egzystencję, czyniąc

ją wrażliwą na taki wymiar, który –

bez wolnomularskiego doświadczenia

– byłby dla mnie w kulturze niemal

nieczytelny. Podkreślę słowo „niemal”,

bo nasza kultura przechowuje w swej

tradycji teksty i gesty będące zatrzy-

maniem, także w piśmie, niesłychanej

wrażliwości.

Tak jest choćby z homilią paschalną

Pseudo-Hipolita, który krzyż traktuje

jak kosmiczny symbol życia zakorze-

niony w Ziemi, wierzchołkiem tyka-

jący nieba, a ramionami obejmujący

wszechświat. Krzyż z tej homilii kwit-

nie kwiatami i owocuje, a jego cień

daje schronienie.

Tak jest z muzyką, zwłaszcza gdy

wszelkie jej potencjalności ak-

tualizują osoby bliskie. Nie zapomnę

nigdy zaśpiewanego w duecie przy

akompaniamencie wiolonczeli Pie Jesu

czy sopranu splecionego z aksamit-

nym głosem wiolonczeli w Lascia ch’io

pianga, wyrazem tęsknoty za utraconą

wolnością i modlitwą o łaskę.

Tak jest z nawiązaniem strojem do

symboliki maków, co w swej mądrości

i delikatności uczyniła inna z bliskich

mi osób.

Tak jest ze wsparciem i bliskością

Przyjaciół, które sprawiły, że nadzieja

naprawdę prześwietlała drżenie.

Doświadczeniem, którego nie

umiem wyrazić słowami, była opie-

ka ze strony Partnera i jego dbałość

o to, by najdrobniejsza część cere-

monii uzyskała piękno i godność na

arcyludzką miarę, co byłoby nie do

zrealizowania, gdyby nie empatia i hu-

manizm naszej Opiekunki i innych

pracowników instytucji pomagających

pożegnać moją Mamę.

la wolnomularza wszystko jest

symbolem. Dla wolnomularza sens

posiada rytuał, a nie rytualizm. Oznacza

to, że rytuał, który nie staje się częścią na-

szego życia, nie staje się doświadczeniem

indywidualnym i intymnym, pozbawiony

jest sensu, staje się pustą formą, glinia-

nym naczyniem pozbawionym wina. I to

przewidział Celan, gdy pisał: „TEZ,

gdy klęczniki płoną, / zjadam księgę/

i wszystkie/ insygnia”.

Br∴ Marcin Bogusławski

J. Derrida, Darować śmierć. Komu darować

(Wiedzieć, by Nie Wiedzieć), przeł. K. Liszka, M.

Pawlikowska [w:] Czytanie Derridy, (red.) B.

Małczyński, R. Włodarczyk, Wrocław 2005, s.

71-88. W cytatach opuściłem kursywy.

Wiersze Celana podaję za dwujęzycznym

wydaniem: P. Celan, Utwory wybrane, (red.)

R. Krynicki, Kraków 1998. W cytacie z Corony

łączę dwa spolszczenia: Leona Szweda i Stefana

H. Kaszyńskiego (dostęp w Internecie).



P I S M O P R Z Y J A C I Ó Ł S Z T U K I K R Ó L E W S K I E J

38 N A S Z E K O R Z E N I E

KARCZMA JAKO MIEJSCE

TĘTNIĄCE ŻYCIEM

arczma nie mieści się w zbiorze symboli wolnomular-

skich, choć jest nierozerwalnie związana w pewnym

momencie historii z naszym Zakonem. O tym jednak za

chwilę. Zwróćmy najpierw uwagę, że jest ona miejscem

tętniącym życiem, w którym dochodzi do spotkań i kon-

taktów międzyludzkich. Dochodzi w niej do głosu to, co

jest w nas najbardziej ludzkie – nasze uczucia i emocje,

nasze smutki i radości, nasze sukcesy i porażki. Po kolejnym

wypijanym kuu piwa, kolejnym sączonym kieliszku wina

lub kolejnej wychylanej literatce wódki rozplątują się języki

i przestajemy grać. W karczmie, barze, tawernie lub pubie

poznajemy przyjaciół i dowiadujemy się, kto jest naszym

wrogiem; nawiązujemy sojusze, rozstajemy się, wpadamy

na nowe pomysły lub układamy plany na dalsze życie.

Historia uczy nas, że w pewnym okresie dziejów Sztuki

Królewskiej spekulatywni wolnomularze spotykali się

w karczmach. Nasz mit założycielski podaje, że 24 czerwca

1717 roku cztery londyńskie Loże spotkały się w karczmie

„Pod Gęsią i Rusztem” (ang. Goose and Gridiron Ale-House),

znajdującej się przy ulicy Saint Paul’s Churchyard, okrą-

żającej Katedrę Św. Pawła w Londynie. Nazwa ta nie była

przypadkowa. Odwoływała się bowiem prześmiewczo do

nazwy znanego w tamtych czasach, założonego w 1500

roku towarzystwa muzycznego „Łabędź i Lira Apollina”

(ang. Apollo's Swan and Lyre), które spotykało się w innej

londyńskiej gospodzie.

ZNACZENIE SYMBOLU „GĘSI”

ile postrzegamy łabędzia jako szlachetnego ptaka,

o tyle gęś nie kojarzy się nam specjalnie dostojnie.

Dotyczy to jednak tylko gęsi domowej. Natomiast dzika

gęś była w starożytności symbolem postrzeganym zupełnie

inaczej. Jak podaje Jean-François Champollion, w staro-

żytnym Egipcie była ona pośredniczką między niebem

a ziemią. Gdy nowy król obejmował rządy, wypuszczano

w niebo po jednej gęsi w kierunku każdej z czterech stron

świata. Ojciec współczesnej egiptologii tłumaczy ponadto,

że faraonowie byli utożsamiani ze słońcem, a ich dusze

wyobrażano właśnie jako gęsi, które symbolizowały „słońce

wykluwające się z kosmicznego jaja”.

W czasach starożytnego Rzymu gęś symbolizowała na-

tomiast ostrożność, czujność i roztropność. To jej głośne

krzyki, według rzymskiej legendy o „gęsiach kapitolińskich”,

ostrzegły Rzymian przed atakiem Galów; gęś zastąpiła

niejako psa obronnego, który zasnął wraz ze zmęczonymi

ludźmi. „Podczas gdy pies zdradził interes publiczny, gęś

wykazała się czujnością godną obrońców Kapitolu” – tłu-

maczą autorzy francuskiego słownika zwierzęcej symboliki

wydanego w 1996 roku. „Dlatego rzymscy urzędnicy

państwowi zwani «cenzorami» zawsze w pierwszej ko-

lejności karmili gęsi”.

CO SIĘ WYDARZYŁO

„POD GĘSIĄ I RUSZTEM”?

róćmy jednak do naszej karczmy. „Pod Gęsią i Rusz-

tem” mieściła się w pięciopiętrowej kamienicy, jeśli

wliczyć piwnicę. Największe pomieszczenie, znajdujące się

na drugim piętrze, miało wymiary 142 na 212 stóp, czyli

jakieś 4 na 6 metrów. To w nim najprawdopodobniej zbierali

się angielscy wolnomularze. Od br∴ Jamesa Andersona

dowiadujemy się, że pierwsze spotkanie „Czterech Dawnych

Lóż” odbyło się w 1716 roku, w innym miejscu, w tawernie

„Pod Jabłonią” (ang. Apple Tree Tavern). Nie wybrano na

nim jednak Wielkiego Mistrza, nie ustalono żadnych zasad

administracyjnych ani reguł funkcjonowania. Ustalono

tam zatem jedynie datę kolejnego spotkania, które miało

się odbyć 24 czerwca 1717 roku w innej karczmie – „Pod

Gęsią i Rusztem”.

Zebranie zaplanowane na święto Jana Chrzciciela było

jednym z zebrań wpisanych do kalendarza „Dorocznych

Zebrań i Świąt” (ang. Annual Assembly and Feast). Pozostałe

zebrania zgodnie z ustaleniami odbyć się miały w dzień

Archaniołów Michała, Gabriela i Rafała (24 września),

w święto Jana Ewangelisty (27 grudnia) oraz w pamiątkę

CZY

WOLNOMULARSTWO

PRZYSZŁO NA ŚWIAT

W KARCZMIE?

C Z ... B ... D A W I D S T E I N K E L L E R

W O L N O M U L A R Z P O L S K I L A T O 2 0 1 7 • N U M E R 7 1

N A S Z E K O R Z E N I E

Zwiastowania Pańskiego (25 marca).

Nie wiadomo jednak, czy spotkania te

w ogóle się odbyły.

Na spotkaniu, które „święta historia”

wolnomularstwa spekulatywnego uznała

za swoje zebranie założycielskie, wybra-

no „najstarszego Mistrza Wolnomularza

i Mistrza Loży” Anthony’ego Sayera na

Wielkiego Mistrza odpowiedzialnego

za organizację dorocznego „Wielkie-

go Bankietu”, on zaś wybrał swoich

pomocników – Wielkich Dozorców

(ang. Grand Wardens), którzy mieli mu

w tym pomagać. Ponadto zdecydowano,

że Mistrz i Dozorcy Lóż będą zbierać

się wraz z Wielkimi Ocerami raz na

kwartał na zebraniach roboczych. Nie

podjęto wówczas żadnej innej decyzji

poza tymi dwoma ustaleniami. Dzieje

naszego Zakonu są zatem nierozerwalnie

związane z ustaleniami dotyczącymi

organizacji uroczystej imprezy towa-

rzyskiej…

CZTERY DAWNE LOŻE

A LONDYŃSKIE KARCZMY

azwy Czterech Dawnych Lóż,

o których tutaj mowa, pochodzi-

ły od nazw karczm, w których angielscy

wolnomularze się spotykali. Br∴ An-

derson wymienia następujące miejsca:

karczma „Pod Gęsią i Rusztem”, kar-

czma „Pod Koroną” znajdująca się przy

Parker’s Lane, tawerna „Pod Jabłonią”

mieszcząca się przy ulicy Karola w Co-

vent Garden oraz tawerna „Pod Kieli-

chem i Gronem Winnym” przy Channel

Row w Westminster. W opublikowanym

w 1725 roku Spisie lóż masońskich loże

te nie dość, że nosiły nazwy pochodzące

od nazw karczm, to w swoich herbach

miały szyld danej karczmy lub tawerny. Sprawy te uległy

zmianie dopiero w późniejszym okresie.

W Coil’s Masonic Encyclopedia czytamy, że loża, która

zbierała się w karczmie „Pod Gęsią i Rusztem”, czyniła to

w tym miejscu do roku 1729, wtedy bowiem spotkania

przeniesiono w inne miejsce – do tawerny „Pod Orężem

Króla/Królowej” (ang. King’s/Queen’s Arms). Tam pra-

cowała ona przez kolejne lata.

Jak wynika z analizy Rejestru Lóż (ang. Engraved List

of Lodges), Loża „Pod Gęsią i Rusztem” zmieniła nazwę

dopiero w 1760 roku, by nazwać się „Lożą Zachodnio-

-Indyjską i Amerykańską” (ang. West Indian and American

Lodge). W 1770 roku została przechrzczona po raz kolejny,

tym razem na „Lożę Antyku” (ang. Lodge of Antiquity).

Dziś kontynuatorka tej loży spotyka się na pracach we

Freemasons Hall w Londynie, a jej stary herb, zawierający

wyobrażenie gęsi, został niedawno przywrócony.

Powróćmy na chwilę do spotkania Czterech Dawnych

Lóż w karczmie „Pod Gęsią i Rusztem”, które opisałem na

początku. Na konferencji naukowej organizowanej przez

Sz∴L∴ nr 2076 Quatuor Coronati (U∴G∴L∴E∴) i poświę-

conej historii wolnomularstwa, która odbyła się w ubiegłym

roku na Uniwersytecie w Cambridge, dwoje naukowców,

drAndrew Presco i dr Susan Mitchell Sommers, wykazało

na podstawie nowo dostępnych dokumentów archiwalnych,

że „Wielka Loża Anglii nie została założona w 1717, lecz

w 1721 roku”. Świadczą o tym bardzo szczegółowe badania

protokołów Loży Antyku, czyli spadkobierczyni loży, która

Twardowski śpiewający Godzinki



P I S M O P R Z Y J A C I Ó Ł S Z T U K I K R Ó L E W S K I E J

40 N A S Z E K O R Z E N I E

spotykała się w tytułowej karczmie. A zatem nie należy

przypisywać zbyt wielkiej wagi ani do jubileuszu, który

mielibyśmy obchodzić w bieżącym roku, ani do wydarzenia,

które miało miejsce w naszej gospodzie. A to w zasadzie

z dwóch podstawowych powodów.

WYJDŹMY WRESZCIE Z KARCZMY!

o pierwsze, nie sposób narodzin wolnomularstwa

spekulatywnego zredukować li tylko do jednego kon-

kretnego wydarzenia. Pisałem już o tym w jednym z moich

artykułów na łamach „Wolnomularza Polskiego”. Powstanie

wolnomularstwa było bowiem procesem rozciągniętym

w historii, w przestrzeni i w czasie, i podlegało wielu wpły-

wom odśrodkowym i dośrodkowym. Nie sposób twierdzić,

że nic nie istniało przed 1717 rokiem, a dokonana przez

br∴ Andersona reforma, opisana w Księgach Konstytu-

cji, była czymś innym niż tylko próbą nadania pewnego

„nowego” kształtu naszemu Zakonowi (próbę tę zresztą

niektórzy oceniają jako zbyt „kolonialną” i „imperialną”)

lub – jak pisałem w przywołanym wyżej artykule – jako

„«rewizjonistyczny» mit, który czas najwyższy [...] obalić”.

Po drugie, zwróćmy raz jeszcze uwagę, że spotkanie, które

odbyło się „Pod Gęsią i Rusztem”, nie wniosło w zasadzie

nic istotnego do wolnomularstwa. Było ono bowiem jedynie

zebraniem, które miało na celu zorganizowanie spotkania

towarzyskiego. I choć posiada ono z pewnością pewien

wymiar pozytywny – budowanie braterstwa i zbieranie tego,

co rozproszone – nie zasłużyło ono w żadnym stopniu na

miano źródła początków współczesnego wolnomularstwa.

Korzeni naszego zakonu szukać należy bowiem gdzie in-

dziej, nie tylko w londyńskiej karczmie. Znajdziemy je także

w szkockich lożach epoki Renesansu, średniowiecznych

gildiach i konfraterniach, w kolegiach starożytnego Rzymu

czy wśród mitów i misteriów antycznych. Wówczas ujrzymy

w pełni Światło pochodzące z przeszłości i prowadzące ku

przyszłości; będziemy kontynuować, krocząc wąską ścieżką

Wielkich Inicjowanych, „pradawne tradycje misteryjne”,

wzbogacone o owoce zrodzone z Nauki i Rozumu.

Cz∴B∴ Dawid Steinkeller

Wielka Loża Kultur i Duchowości

BIBLIOGFIA

Cegielski T., Księga Konstytucji 1723 roku i początki wolnomularstwa speku-

latywnego w Anglii: geneza, fundamenty, komentarze, Warszawa 2011.

Chevalier J., A. Gheerbrant, Dictionnaire des symboles, Paris 1982.

Coil H.W., Brown W.M., Coil’s Masonic Encyclopedia, Richmond 1961.

Ferro X.R.M., Grenet G., Girard Ch., Symboles animaux: un dictionnaire des

représentations et croyances en Occident, Paris 1996.

Hodapp Ch., Is the Ocial Date of Our Founding Wrong?, „Freemasonry

for Dummies” 13 września 2016, dostępny w Internecie: hp://freema-

sonsfordummies.blogspot.com/2016/09/is-ocial-date-of-our-founding-

-wrong.html (17 marca 2017).

Mackey A.G., Hawkins E.L., Hughan W.J., An Encyclopedia of Freemasonry

and Its Kindred Sciences: comprising the whole range of arts, sciences and

literature as connected with the institution, Chicago 1927.

Mickiewicz A., Ballady i romanse, wyd. 2, Warszawa 1982.

Steinkeller D., Wolnomularstwo konserwatywne, tradycyjne i liberalne? „Wol-

nomularz Polski” 2016, nr 66.

POEMAT

KRÓLEWSKI













OLD CHARGES







iewielką objętościowo, lecz jakże cenną książeczkę,

redakcja „Wolnomularza Polskiego” otrzymała od

jej autorów, wydawców i tłumaczy: Leszka Białego

i Filozoi Zabrockiej – „z najlepszymi życzeniami” na rok

2016. Troszkę wstrzymaliśmy publikację, aby ukazała się

w numerze letnim, dokładnie w 300-lecie wolnomularstwa

spekulatywnego.

W Przedmowie Paweł Drobek wyraża satysfakcję i uznanie

dla trudu Brata, „który ze swej strony dołożył wszelkich

wysiłków, aby tekst poematu mógł ukazać się w adekwatnym

i stosownej klasy polskim przekładzie do użytku zarówno

nowo przyjętych adeptów, jak i doświadczonych mistrzów.

Jest to znaczące osiągnięcie na drodze prowadzącej do „sa-

modoskonalenia i samopoznania naszego Zakonu”.

Tekst Poematu Królewskiego, wydrukowany w 1840 roku,

po raz pierwszy ukazuje się w języku polskim. Przedsta-

wia prawa i obowiązki wolnomularzy, jako ludzi dobrych

obyczajów wśród braci, podczas spożywania posiłków,

biesiadowaniu, w kościele. Przedstawiamy na następnej

stronie fragment o zachowaniu przy stole.

W O L N O M U L A R Z P O L S K I L A T O 2 0 1 7 • N U M E R 7 1

N A S Z E K O R Z E N I E

[…] Na wyższych stanem mądrze patrzaj przyjacielu,

By wkrótce szacunkiem ich obdzielić wielu,

Jednak nie czcij po kolei wszystkich ich,

Dopóki wiedzy pełnej nie posiądziesz o nich.

Gdy wspólnie z nimi do jadła zasiadasz

Życzliwie i szczerze owo spożywasz,

Pierwszej jednak, ręce swe obmyj z brudu,

Bacz też, by nóż bez zbędnego trudu,

Chleb twój okrajał swoją ostrością,

Spożywaj skromnie i z godnością.

Gdy obok człeka siedzisz szanowanego,

Wówczas takim i ty się stajesz, dlatego,

Pozwól mu posiłek rozpocząć pierwszemu

Zanim sam zbliżysz się ku daniu swojemu

A najlepsze kąski, chociaż wystające

Zostaw na półmisku, mimo że nęcące.

Swe ręce w położeniu właściwym trzymaj,

Ręcznika poplamionego również nie używaj,

W niego też nosa nie będziesz wydmuchiwał

I pamiętaj, byś zbyt głęboko się w jadło nie wgryzał.

Dna kielicha zbyt często nie oglądaj,

Mimo iż pragnienie w oczy ci zagląda.

Jeśli wody pił nie będziesz

Szlachetności się wyzbędziesz.

Bacz, by usta twe pełne nie były

Gdy chcesz by piły albo mówiły.

Gdy kogoś pijącego widzisz

W chwili, gdy ty prawisz

Mowę swoją skończ co żywo,

Nieważne czy pije wino czy piwo,

Skarci go twe srogie spojrzenie

Stosownie do jego przewinienia.

Nikogo nie zgorszą takie zachowania,

A twoja cześć zostanie uchowana.

Powód do porywu dać to też może

I niespokojności twojej, uchowaj go Boże.

Trzymaj pięści zwarte, do walki gotowe

Czym dasz mu znak, że wiesz co on powie.

W izbie pośród niewiast czystych i ponętnych,

Język trzymaj za zębami i nie bądź natrętny,

Nie śmiej się wrzaskliwie i krzykliwie jednako,

Aktywności sprośnych nie wykonuj takoż.

Baw się z równym sobie wyłącznie i tylko

Plotek nie powtarzaj, coś poznał przed chwilką.

I się nie przechwalaj swemi uczynkami,

Sycony uciechą lub też nagrodami.

Dawaj przykład dobrą i czystą mową

Abyś reputację swą zachował zdrową.

[…]





P I S M O P R Z Y J A C I Ó Ł S Z T U K I K R Ó L E W S K I E J

42 N A S Z E K O R Z E N I E

Pod koniec panowania

Augusta II Mocnego

cudzoziemcy znajdują-

cy się na dworze królewskim,

posiadający już „światło”

wolnomularskie otrzymane

poza granicami Rzeczypospo

litej, utworzyli w 1729 roku

w Warszawie lożę Des Trois

Frères (Trzech Braci), która

przerwała działalność w roku

1739, rok po tym jak papież

Klemens XII ogłosił bullę In

eminenti apostolatus speculo…,

w której potępił związki wol-

nomularskie. Przerwa w dzia-

łalności masońskiej nie trwała zbyt

długo, gdyż w 1742 roku Stanisław

hr. Mniszech utworzył lożę w swo-

jej rodowej siedzibie – Wiśniowcu na

Wołyniu, a dwa lata później wznowiła

działalność w Warszawie francuska

loża Trzech Braci. W 1747 roku we

Lwowie Franciszek Longchamps de

Bérier założył lożę Des Trois Déesses

(Trzech Bogiń), następnie w 1755 roku

w Dukli na Rusi Czerwonej powstała

z inicjatywy Jana hr. Mniszcha kolejna

loża dworska.

Przez cały okres rządów Augusta III

wolnomularstwo w Rzeczypospolitej

pozostawało pod silnym wpływem cu-

dzoziemców. Szlachta i rodzime miesz-

czaństwo zachowywało daleko idącą

wstrzemięźliwość, dlatego reprezen-

towane jedynie przez garstkę polskich

arystokratów, nie rozwinęło szerszej

działalności. Dostępne we Francji prze-

kazy źródłowe jednoznacznie świadczą

o całkowitej nieobecności w tym czasie

wolnomularzy z Polski w lożach nad

Sekwaną, a prowadzona przez nich dzia-

łalność w kraju miała charakter wybitnie

lokalny. Prasa saska przypisywała w tym

czasie przynależność do loży królowi

Augustowi II. W 1763 roku wyjechał do

Drezna August III, a wraz z nim wielu

warszawskich wolnomularzy.

bjęcie rządów przez Stanisława

Augusta Poniatowskiego od-

wróciło niekorzystną sytuację i spowo-

dowało silne ożywienie życia lożowego.

W 1766 roku, dzięki dużej aktywności

Augusta Moszyńskiego, ustanowiono

w Warszawie nieposiadającą

nazwy Lożę Szkocką, która

rozpoczęła nadawanie wyż-

szych stopni wtajemniczenia

wytypowanym przez niego

wolnomularzom warszaw-

skim. W tym samym roku

powrócił z Saksonii generał

artylerii polskiej i starosta

warszawski, hrabia Alojzy

Bruhl, członek drezdeńskiej

loży St. Jean aux Voyageurs,

posiadający kompetencje do

wprowadzania na ziemiach

Rzeczypospolitej systemu

Ścisłej Obserwy. Ta nowa nie-

miecka obediencja, w przeciwieństwie

do masonerii angielskiej, uznawała się

nie tylko za kontynuatorkę tradycji Za-

konu Templariuszy, ale też rościła pra-

wa do jego majątku. W styczniu 1768

roku liczne grono wolnomularzy war-

szawskich powołało do życia nową lożę

Aux Vertueux Sarmate (Cnotliwego

Sarmaty), nadając jej statut i regulamin.

Warto również odnotować fakt powsta-

nia, w tym samym czasie, pierwszej

w Europie Środkowo-Wschodniej loży

adopcyjnej (kobiecej) ustanowionej

przy loży Cnotliwego Sarmaty. Na jej

czele stanęła słynąca z nieprzeciętnej

urody Teresa z Ossolińskich Potocka,

w Paryżu powszechnie nazywana „la

belle Polonaise”. W połowie 1769 roku

w Warszawie wznowiła działalność

SPOD ZNAKU CYRKLA

I WĘGIELNICY

B R ... W A L D E M A R G N I A D E K



















W O L N O M U L A R Z P O L S K I L A T O 2 0 1 7 • N U M E R 7 1

N A S Z E K O R Z E N I E

loża Bon Pasteur, a w Preszowie na

Słowacji członkowie kierownictwa

konfederacji barskiej powołali do życia

lożę Aux Vertueux Voyageur (Cnot-

liwego Podróżnika), która formalnie

była podległa Cnotliwemu Sarmacie.

Wszystkie te wydarzenia pozwoliły

proklamować w dniu 28 września 1769

roku pierwszą polską obediencję –

Grande Loge du Vertueux Sarmate

de Varsovie (Wielka Loża Warszawska

Cnotliwego Sarmaty). Na zebraniu

ogłoszono przygotowaną wcześniej

konstytucję i dokonano wyboru władz

Wielkiej Loży. Na jej czele stanął Au-

gust Moszyński, który z dotychczaso-

wego Cnotliwego Sarmaty wydzielił

dwie nowe loże warszawskie: niemie-

ckojęzyczną Die drei Brüder (Trzech

Braci) i używającą języka francuskiego

na swoich spotkaniach Union Parfaite

(Jedność Doskonała). Dla wolnomu-

larzy posiadających wyższe stopnie,

utworzono Kapituł Szkock w. An-

drzeja Czterech Narodów Doskonale

Zjednoczonych, a dla posiadaczy siód-

mego (ostatniego) stopnia Kapituł

Róanego Krzya. W ten oto sposób

Wielka Loża stała się pierwszą obedien

cją w Europie Środkowo-Wschodniej,

a piątą na kontynencie europejskim po

Francji (1728), Niemczech (1744),

Holandii (1756) i Szwecji (1760).

rocesy rozwojowe wolnomularstwa

w Rzeczypospolitej trwały w najlep-

sze. W 1770 roku pod władzę Wielkiej

Loży poddała się placówka lwowska

oraz kierowana przez Jana Klemensa

Branickiego loża białostocka. Również

wolnomularze z loży Zu den drei Ster-

nen (Pod Trzema Gwiazdami) pracu-

jącej w Gdańsku, jak też z istniejącej od

1765 roku w Malborku loży Victoria zu

den drei gekrönten Turmen (Wiktoria

pod Trzema Ukoronowanymi Wieżami)

zwrócili się z prośbą o przyłączenie do

Wielkiej Loży Cnotliwego Sarmaty.

Paralelnie do działań Wielkiej Loży

wzmożoną aktywność organizacyjną

podjęło w latach siedemdziesiątych

XVIII wieku wolnomularstwo syste-

mu Ścisłej Obserwy, silnie wpływając

na członków już istniejących lóż oraz

powołując do życia w 1778 roku nową

placówkę wolnomularską w Krakowie,

Namiestnicz Lo Trzech Hełmów,

która pracowała wyłącznie w języku

niemieckim.

W procesy rozwojowe wolnomular-

stwa w Rzeczypospolitej zaangażo-

wał się powstały w 1773 roku Wielki

Wschód Francji. W 1778 roku kie-

rownictwo tej obediencji, życzliwie

odpowiadając na prośbę francuskoję-

zycznych wolnomularzy, wydało dwa

patenty, na podstawie których w War-

szawie zainstalowano lożę Parfaite

Silence (Doskonałe Milczenie), a we

Lwowie Parfaite Égalité (Doskonała

Równość). Ziemie Rzeczpospolitej

stały się teraz polem rywalizacji o wpły-

wy pomiędzy różnymi rytami wolno-

mularskimi, przeciwstawiającymi się

wpływom niemieckiej Ścisłej Obserwy.

Placówki wolnomularskie zainstalowa-

ne przez Wielki Wschód Francji w sto-

licy i Lwowie miały stanowić zaczątek

kolejnej obediencji polskiej.

rodowiskiem wolnomularskim,

które postanowiło zorganizować

wolnomularstwo o charakterze naro-

dowym, było Les Amis à l`Épreuve

(Towarzystwo Przyjaciół Doświadczo-

nych). Otrzymali oni od Wielkiej Loy

Berliskiej Royal York pod Przyja-

ni patent dla nowo utworzonej loży

L’Étoile du Nord (Gwiazda Północy),

przemianowanej w późniejszych latach

na cześć carycy Katarzyny na Katarzy-

n pod Gwiazd Północn. Przy niej

ustanowiono lożę kapitularną – Rad

Szkock Wielkiego Wschodu Pol-

skiego. Środowisko kobiece utworzyło

lożę adopcyjną, pozostającą w zależ-

ności od loży warszawskiej. Godność

Wielkiego Mistrza powierzono hrabie-

mu Hylzenowi, który we współpracy

z Wielkim Wschodem Rosyjskim, ma-

jąc świetne relacje z warszawską lożą

Doskonałe Milczenie i wileńską Do

brego Pasterza w 1779 roku ustanowił

Wielki Wschód Wielkiego Mistrzo-

stwa Szkockiego w Warszawie. Utwo-

rzono zatem kolejną, niezbyt liczną

polską obediencję. Warto zaznaczyć, że

przez cały ten czas gremia kierownicze

obediencji i poszczególnych lóż prowa

dziły ze sobą nie tylko spory, niekiedy

przeradzające się w otwarte konikty,

ale również podejmowały wysiłki na

rzecz pojednania, współpracy i możli-

wie szerokiego zjednoczenia. Niekiedy

efektem rozmów, zmieniających się

sojuszy i „transferów” personalnych

było powoływanie do życia nowych

warsztatów wolnomularskich.

Na przełomie lat 1780–1781 w Rze-

czypospolitej prowadziło prace siedem

warsztatów wolnomularskich. Trzy

należały do topniejącej liczebnie Ścisłej

Obserwy, kolejne trzy zabiegały za po-

średnictwem Wielkiej Loży Berlińskiej

o uznanie Londynu oraz jedna, war-

szawska, podlegała Wielkiemu Wscho-

dowi Francji. Ostateczny cios został

wymierzony w Ścisłą Obserwę przez

międzynarodowy konwent tej obedien-

cji zwołany w Wilhelmsbadzie w lipcu

1782 roku, na którym przegłosowano

uchwałę stwierdzającą brak istnienia

dowodów na powiązanie Zakonu Ści-

słej Obserwy z Zakonem Templariuszy.

Liczne elementy tej tradycji znalazły

się w późniejszym Rycie Szkockim

Rektykowanym (Oczyszczonym).

Największą dynamiką działania wyka-

zywała się grupa lóż zabiegająca o uzna-

nie Wielkiej Loży Anglii, kierowana

przez Ignacego Potockiego. 22 lutego

1784 roku uroczyście proklamowano

powstanie Wielkiego Wschodu Króle-

stwa Polskiego i Wielkiego Ksistwa

Litewskiego. Do lóż zawitała polityka.

Zdecydowana większość członków

stronnictwa patriotycznego należała do

Wielkiego Wschodu. W sejmie było 74

wolnomularzy, w tym obaj marszałko-

wie – Stanisław Małachowski i Kazi-

mierz Nestor Sapieha. Wielu wolno-

mularzy znalazło się w Zgromadzeniu

Przyjaciół Konstytucji Rządowej.

WIEK XIX

raz z upadkiem władzy królew-

skiej działalność lóż wolnomu-

larskich w Rzeczypospolitej została za-

kończona. Okupacyjne władze Austrii

i Rosji zakazały jakiejkolwiek aktywno-

ści wolnomularskiej na kontrolowanych

przez siebie ziemiach polskich. Inną

postawę przyjęły władze Prus. W latach

1797–1806 pracowało w zaborze pru-

skim kilka warsztatów wolnomularskich

P I S M O P R Z Y J A C I Ó Ł S Z T U K I K R Ó L E W S K I E J

44 N A S Z E K O R Z E N I E

zasilanych żywiołem polskim. Konse-

kwencją klęski, jaką poniosły wojska

pruskie w starciu z armią Napoleona,

było wkroczenie do Wielkopolski jedno-

stek francuskich. Już pod koniec listopa-

da 1806 roku w Poznaniu zaczęły stukać

wolnomularskie młotki w polowej loży

Bracia Francuzi i Polacy Zjednoczeni.

Bracia z Wielkiego Wschodu Francji za-

proponowali polskim wolnomularzom

powrót do form organizacyjnych, jakie

funkcjonowały przed rozbiorami. Ko-

rzystając z tego, Ludwik Gutakowski,

prezes Rady Ministrów i Rady Stanu,

22 marca 1810 roku powołał do życia

Wielki Wschód Narodowy Polski,

pod którego auspicjami znalazło się 13

warsztatów wolnomularskich. Działal-

ność ta nie trwała zbyt długo, gdyż ze

względu na tragiczne wypadki wojenne

na wschodzie i szybki marsz armii rosyj-

skiej na zachód Europy, najwyższe wła-

dze Wielkiego Wschodu Narodowego

podjęły w dniu 30 stycznia 1813 roku

uchwałę o tymczasowym zawieszeniu

działalności.

Pierwsze powojenne obrady Wiel-

kiego Wschodu Narodowego od-

były się 27 kwietnia 1815 roku, doko-

nano wtedy wyboru nowych władz

obediencji. Wielkim Mistrzem został

ponownie Stanisław Kostka Potocki.

Pod berłem cara Aleksandra I wolno-

mularstwo polskie znalazło dobry

klimat do rozwoju organizacyjnego

i skrupulatnie go wykorzystało. W 1818

roku w samej Warszawie prowadziło

działalność 9 lóż świętojańskich i 3

loże kapitularne.

Osobnym zagadnieniem jest Wol-

nomularstwo Narodowe powołane

do życia w 1819 roku przez majora

Waleriana Łukasiskiego, które,

zagrożone dekonspiracją i areszto-

waniami jego członków, w sierpniu

1820 roku podjęło decyzję o rozwią-

zaniu organizacji. Czarne chmury

zbierały się również nad obediencją

pracującą pod młotkiem Stanisława

Kostki Potockiego. Na mocy dekretu

cesarza Aleksandra I, ogłoszonego

w Królestwie Polskim za pośredni-

ctwem namiestnika generała Józefa

Zajczka, 25 września 1821 roku loże

wolnomularskie zostały zamknięte.

Do końca XIX wieku, a zatem przez

osiemdziesiąt lat, nie istniały na zie-

miach polskich narodowe struktury

wolnomularskie, w których mogli

organizować się polscy wolnomularze.

WIEK XX

opiero w okresie poprzedzającym

wybuch I wojny światowej można

zaobserwować pewną aktywność orga-

nizacyjną wolnomularzy na terenach

Cesarstwa Rosyjskiego. Sprzyjająca

sytuacja do powołania lóż wolnomu-

larskich na ziemiach polskich zaboru

rosyjskiego powstała po upadku Rewo-

lucji 1905 roku. Wykorzystali tę sytua-

cję wolnomularze polscy przebywający

we Francji i w 1909 roku, działając

pod auspicjami Wielkiego Wschodu

Francji, utworzyli w Warszawie konspi-

racyjną lożę Wyzwolenie. W okresie

1910–1914 powołano do życia kolejne

placówki wolnomularskie: w Wilnie

Litwa, w Kaliszu wit, Petersburgu

Orzeł Biały, Lublinie Wolni Oracze

i drugą w Warszawie – Odrodzenie.

Zakres wiadomości źródłowych do-

tyczących działalności wolnomularzy

tamtego czasu jest nader skąpy i pozwa-

la tylko na pobieżne omówienie tych

zagadnień. Wybuch I wojny światowej

bez reszty pochłonął uwagę około setki

aktywnych polskich wolnomularzy,

którzy zajęli się ogólnymi sprawami po-

litycznymi bezpośrednio związanymi

z odzyskaniem przez Polskę niepodle-

głości. Po zakończeniu I wojny w 1918

roku, z sześciu aktywnych wcześniej

polskich lóż wolnomularskich zwią-

zanych z Wielkim Wschodem Francji

podjęła działalność w pierwszych mie-

siącach niepodległości tylko jedna, nie-

znana z nazwy loża warszawska. Warto

tu zaznaczyć, że w momencie, kiedy po

123 latach zaborów Polska odzyskała

niepodległość, w Wielkopolsce i na

Pomorzu Gdańskim funkcjonowało

15 lóż staropruskich, których nie-

przerwane istnienie i funkcjonowanie

w granicach państwa polskiego gwa-

rantowały zapisy traktatu wersalskiego.

Po trzecim powstaniu śląskim w 1921

roku dołączyła do nich niemiecka loża

w Katowicach.

Polscy wolnomularze podjęli działania

na rzecz budowania struktur krajowych

i powołania niezależnej obediencji

polskiej. Zasady, jakimi kieruje się

wolnomularstwo światowe, uzależ-

niają powstanie nowego Zakonu od

uzyskania uznania przez inne „Potęgi

Symboliczne”. Angielska Loża Matka

Świata z dużą niechęcią odniosła się

do tego pomysłu (w Wielkiej Brytanii

pamiętano o współpracy wojskowej

Józefa Piłsudskiego z monarchią austria-

cką), Wielki Wschód Francji zarzucał

w tym czasie Polakom daleko posunięty

klerykalizm i antysemityzm, dlatego

też bracia z Polski zwrócili się z prośbą

o pomoc do umiarkowanej Wielkiej

Loży Narodowej Włoch. Było to tym

łatwiejsze, że w Rzymie od 1915 roku

istniała i skupiała w swoich szeregach

wielu Polaków loża Polonia. Włoscy

bracia pozytywnie odnieśli się do proś-

by strony polskiej i już 19marca 1920

roku na symbolicznym Wschodzie

Warszawy została powołana pierwsza

w niepodległej Polsce loża-matka – Ko-

pernik. W oparciu o otrzymany od

Włochów patent Kopernik erygował

kolejne loże, które w dniu 11września

1921 roku powołały do życia Wielk

Lo „Polacy Zjednoczeni”. Wiel-

kim Mistrzem nowej obediencji zo-

stał wybrany znany psychiatra Rafał

Radziwiłłowicz. Przedstawiciele lóż

niemieckich nie uzyskali zgody rządu

polskiego na podległość swoim cen-

tralom w Niemczech i w 1920 roku

utworzyli Zwizek Niemieckich Ló

Wolnomularskich w Polsce. Kolejnym

ezoterycznym odłamem wolnomular-

stwa, założonym w 1925 roku przez

generała Michała Tokarzewskiego-Ka-

raszewicza i Wand Dynowsk, był

Zakon Wszechwiatowego Zjedno-

czonego Wolnomularstwa „Le Droit

Humain”. Należało do tej organizacji

wielu członków Towarzystwa Teozocz-

nego, którzy pracowali w 8 warsztatach

wolnomularskich. Zakon ten w odróż-

nieniu od WLNP posiadał charakter

koedukacyjny, tj. inicjował w swoje sze-

regi zarówno mężczyzn, jak i kobiety.

Należy jeszcze wspomnieć o „wolno-

mularstwie drobnomieszczańskim” –

Niezależnym Zakonie Odd Fellows,

W O L N O M U L A R Z P O L S K I L A T O 2 0 1 7 • N U M E R 7 1

Z B L O G A A S Z E R A ,  O N A P A N A B O G A















ziało się to 120 lat temu. Nie było wówczas

telewizji ani internetu, tylko telegraf i prasa.

W kwietniu 1897 roku przez Europę przetoczył

się potężny śmiech połączony ze zgrzytaniem zębów.

Jedni chichotali, drudzy rwali głosy z głowy. Dlaczego?

Chodzi o niejakiegoLeo Taxila, a właściwie Gabriel-

-Antoine’a Jogant-Pages’a, który swoją biograą mógłby

obdzielić kilku ludzi. Przez pewien czas był zajadłym

antyklerykałem, wstąpił nawet do loży masońskiej,

z której wyrzucono go z hukiem po kilku miesiącach.

Ponieważ Europa ówczesna ogarnięta była antymasoń-

ską obsesją, Taxil postanowił zemścić się na braciach

z byłej loży i zadrwić na dokładkę ze wszystkich. I robił

to z powodzeniem przez lat... dwanaście!

Publicznie „nawrócił się” na katolicyzm, pokutował

w klasztorze (wmówił pewnemu księdzu, że jest mor-

dercą!), a potem zaczął z niezłym zyskiem publikować

kolportowane na całym kontynencie broszury zawierające

wyznania nawróconego masona. Wymyślił nowy ryt

masoński – „palladiański”, którego ceremonie szczegó-

łowo opisywał, umieszczając w scenerii gotyckich katedr

orgie satanistyczne w stylu starorzymskim. W orgiach

brał udział sam Lucyfer!

„Zorganizował” (Taxil, nie Lucyfer) centrum masonerii

w amerykańskim mieście Charleston i nie pomogły pro-

testy tamtejszego biskupa, który twierdził, że to bzdura!

Władze kościelne kazały biskupowi umilknąć. Przyjął go

i pobłogosławił sam papieżLeon XIII, za – także nawró-

coną – podopieczną Taxila siostrę Dianę modliła się sama

świętaTeresa z Lisieux (wtedy oczywiście jeszcze świętą

jej nie nazywano). Aż przyszła wiosna 1897 roku, kiedy

to Leo Taxil jeszcze raz zaszokował swoich wielbicieli.

Oświadczył, że w poniedziałek wielkanocny 19kwietnia

w Paryżu publicznie pojawi się z Dianą Vaughan, pa-

nią, która współżyła z samym Belzebubem! Wielka sala

w paryskim Towarzystwie Geogracznym była zajęta

do ostatniego miejsca, w większości przez dziennikarzy,

polityków i duchowieństwo. Leo Taxil wszedł na podium

i oświadczył, że postać Diany Vaughan i w ogóle wszystko…

wymyślił: – Nie gniewajcie się, lecz śmiejcie z całego serca. Nie

było śladu spisku masońskiego… Dr Bataille, Sophie Valder,

Diana Vaughan, cała ta przerażająca maszyneria została

w najdrobniejszych szczegółach przeze mnie wymyślona. To

był skandal nad skandale, na skalę europejską.

Nie przeszkadza to współczesnym masonofobom,

którzy stare brednie Taxila nadal cytują jako „najpraw-

dziwszą prawdę”. Ot, chichot historii. #

120 LAT LEO TAXILA

A N T Y M A S O N I Z M

do którego wstępowali Niemcy, Żydzi

i nieliczni Polacy. Obok tego Zakonu

swoją statutową działalność prowadziła

Szlaraa. W 1923 roku środowiska

żydowskie zarejestrowały Zwizek

Stowarzysze Humanitarnych B’nai

B’rith w Polsce. Większość członków

Zakonu Synów Przymierza, bo tak

brzmi polskie tłumaczenie, stanowili

bogaci kupcy, bankierzy, przemysłowcy

oraz przedstawiciele wolnych zawodów.

Do organizacji parawolnomularskich

można zaliczyć Wielk Lo Rycerzy

Ducha, Zakon Martynistów, Zakon

Róokrzyowców. W 1937 roku po-

wstała loża Piramida Północy należą-

ca do Wielkiej wityni Mistycznej

Polski Zakonu Wolnomularskiego

Wschodniego Obrzdku Dawnego

i Pierwotnego Memphis-Misraim

w Warszawie. Organizacja ta działała

pod auspicjami Suwerennego Sank-

tuarium Francji z siedzibą w Lyonie.

W 1937 roku kręgi narodowo-katoli-

ckie rozpętały kampanię antymasoń-

ską. W działania te zaangażowało się

wielu członków rządu, którzy szukali

przychylności obozu narodowego

oraz liczyli na zwiększenie popularno-

ści w społeczeństwie. W lutym 1938

roku rozpoczęto w parlamencie debatę

poświęconą wolnomularstwu w Polsce

i 25 marca tego roku skierowano do laski

marszałkowskiej projekt ustawy, której

ostrze było wymierzone w organizacje

wolnomularskie. W konsekwencji sil-

na presja jaką środowiska narodowo-

-klerykalne wywarły na rząd i sejm,

spowodowała, że 22 września 1938 roku

prezydent Mościcki wydał dekret o roz-

wiązaniu zrzeszeń wolnomularskich.

14 grudnia 1938 roku Polska Agencja

Telegraczna poinformowała o prze-

prowadzeniu przez Policję Państwową

rewizji w siedzibach lóż i domach kilku

polskich wolnomularzy oraz o zamknię-

ciu istniejących lóż, jednocześnie udo-

stępniono dziennikarzom skonskowa-

ne dokumenty lożowe. Taki był epilog

wolnomularstwa polskiego na rok przed

wybuchem II wojny światowej.

Br∴ WALDEMAR GNIADEK

Dokończenie w następnym numerze.

P I S M O P R Z Y J A C I Ó Ł S Z T U K I K R Ó L E W S K I E J

46 W N A S T  P N Y M N U M E R Z E

okazji trzechsetlecia masonerii spekulatywnej masoni zrzeszeni w Loży Tolerancja 16

przygotowali specjalną wystawę czasową zatytułowaną „Przy drzwiach otwartych”, którą

od czerwca do końca września można zwiedzać w Muzeum Reprodukcji w Bilbao. Jest

to pierwsza masońska wystawa w Kraju Basków. Wystawa została ocjalnie zainaugurowana

6 czerwca przez Czcigodnego Mistrza Diego Puente, w obecności przedstawicieli ratusza,

dyrekcji muzeum oraz wysłannika Wielkiej Loży Hiszpanii. – Chcemy zdemistykować

kłamstwa o masonach – powiedział Wielki Mistrz. – Fantazje i fałszywe wyobrażenia biorą

się z niewiedzy. Jesteśmy krytykowani za naszą dyskrecję, ale my niczego nie ukrywamy. Po

prostu milczenie jest jedną z naszych cnót. #

eglowanie to nie pasywne unoszenie się na

wodzie – dryfowanie. Żeglowanie, wszystkie

jego aspekty łączy jedna, bardzo ważna cecha – że-

glowanie to wysiłek; zarówno w sensie zycznym,

jak i psychicznym. Zastanawiałem się, jak odnieść

żeglowanie do naszych wolnomularskich idei? Jak

nawiązać do wolnomularskiego trudu? Ma ono

sobie wiele takich odniesień. Bo jak życie – to

podróż, to droga, to wolność, jaką dają nam wielkie

przestrzenie oceanów, wolność decyzji, kierunków,

działania. #

My, ludzie przełomu wieków XX i XXI, izolujący się, coraz mniej sobie

życzliwi, coraz mniej na siebie otwarci, pochłonięci walką o byt i ry-

walizacją. Wspaniali mądrzy dawni masoni dali nam podstawy dla postępu

ludzkości, a my je zmarnowaliśmy. Uznaliśmy, że to przeżytek, że trzeba iść

dalej. Teraz postęp technologiczny obraca się przeciwko nam. Internet i telefony

komórkowe zastępują rzeczywiste kontakty. Stają się coraz powszechniejszą,

jak zaraza, ich marną namiastką. Obecnie masoneria jest jedną z ostoi praw-

dziwych relacji międzyludzkich, przyjaźni, braterstwa. I tyle zostało z naszego

wpływu na polepszenie świata. #

W BILBAO

PRZY DRZWIACH OTWARTYCH

NAVIGARE NECESSE EST

SPOWIEDŹ

MASONA