Czy możliwe jest porozumienie

między obediencjami? ...................... s. 3

Przyszłość wolnomularstwa ............. s. 6

Wolność – równość – braterstwo –

siostrzeństwo ....................................... s. 7

Masonka z Lublina ........................... s. 11

Za tych, co na

Wiecznym Wschodzie .....................s. 15

Jak upiec Chleb Milana? .................s. 18

Traktaty i nowe loże .........................s. 20

Obediencja czy konfederacja? .......s. 23

Rosyjscy masoni razem ...................s. 23

Czy można być

katolikiem i masonem? ...................s. 24

Co czyni życie udanym ................... s. 28

O wolności

na łupince od orzecha......................s. 31

Trzy wielkie lary .............................s. 32

Masoński skarb pod Jasną Górą ....s. 35

W Pałacu Lucyfera i nie tylko ....... s. 38

Wolnomularstwo w Chinach .........s. 42

cena: 20 zł

(w tym 5% VAT)

ISSN 1231-0115

Wiosna 2018

P I S M O P R Z Y J A C I Ó Ł S Z T U K I K R Ó L E W S K I E J

TRAKTATY, LOŻE, DEBATY

SŁOWO WSTPNE

S P I S T R E  C I

S∴ Christine Sauvagnac, Czy możliwe jest

porozumienie między obediencjami? . . . . . . . . . . . . . . . . s. 3

Br∴ Oswald Wirth, Przyszłość wolnomularstwa . . . . . . . . s. 6

S;. Mirosława Dołgowska-Wysocka,

Wolność – równość – braterstwo – siostrzeństwo . . . . . s. 7

S∴ Mary Magdalene, Gwiazda na moim niebie . . . . . . . s. 10

Magdalena Długosz, Masonka z Lublina . . . . . . . . . . . . . . s. 11

Br∴ Tomasz Szmagier, Prace Pamięci . . . . . . . . . . . . . . . . s. 15

Chleb Milana, czyli Pogaca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . s. 18

KRONI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . s. 20

Obediencja czy konfederacja?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . s. 23

Rosyjscy masoni razem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . s. 23

Czy można być katolikiem i masonem? . . . . . . . . . . . . . . . s. 24

Mason w Kościele . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . s. 26

Wieki walki, nieufności i nadziei na zmianę . . . . . . . . . . . s. 27

Co czyni życie udanym? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . s. 28

Teodora Maczak – Ciemienga,

Notatki na łupince od orzecha, O wolności . . . . . . . . . . s. 31

Br∴ Dawid Steinkeller,

Trzy wielkie lary podtrzymujące świątynię . . . . . . . . . s. 32

J.K., Masoński skarb pod Jasną Górą . . . . . . . . . . . . . . . . . s. 35

W. Masonika w kętrzyńskim muzeum ............... s. 37

Adrian Sobieszczaski,

W Pałacu Lucyfera i nie tylko... .................... s. 38

Wolnomularstwo w Chinach ........................ s. 42

W NASTĘPNYM NUMERZE ......................s. 46

roku 301 od swych symbolicznych narodzin,

masoneria polska nie zasypuje gruszek w po-

piele. Tworzone są nowe loże, podpisywane

traktaty, odbywają się rytualne spotkania zamknięte i

otwarte. Jednym słowem – praca na budowie a raczej

budowach wre. A poza naszymi opłotkami? Odbywają się

ważne debaty o przyszłości wolnomularstwa, jak choćby

ta, zaanonsowana na str. 3, w której ważne masońskie oso-

bistości zastanawiają się czy możliwe jest porozumienie

między obediencjami. Jest możliwe naszym zdaniem, choć

obrabianie kamienia nie jest łatwe i często ostry okruch

może trać komuś do oka… Z innych dyskusyjnych treści

zastanawiamy się w tym numerze czy tradycyjną masońską

triadę: WOLNOŚĆ – RÓWNOŚĆ – BTERSTWO,

dałoby się zmienić lub uzupełnić o SIOSTRZEŃSWO?

Życzymy ciekawej lektury. #

dr Mirosława Dołęgowska-Wysocka – redaktor naczelna

Adam W. Wysocki – redaktor-senior

 – redaktor naczelna

 – redaktor-senior

 – redakcja internetowa

 – prenumerata, kontakt z Czytelnikami



korekta



Agencja Wydawniczo-Promocyjna OPOKA



wydanie kolekcjonerskie 





666 399 566

 

 

 









Okładka: Obraz z pokazu „Chaos i Harmonia – matematyczna symfonia”, w Centrum Nauki Kopernik.

W O L N O M U L A R Z P O L S K I W I O S N A 2 0 1 8 • N U M E R 7 4

W O L N O M U L A R S T W O J U T R A

Od lewej:  – Akademia Wolnomularska,  – sekretarz generalny

Akademii Wolnomularskiej, 





zanowni Bracia Przewodniczący,

drogi Jeanie-Bernardzie, drogi

Jeanie-Michelu, drodzy Wielce

Szanowni Bracia, Wielce Szanowne

Siostry, Wielce Szanowni Bracia, Sza

nowne Siostry w waszych stopniach

i urzędach.

oprosiliście mnie, abym pochyliła

się nad pytaniem, czy możliwe

jest porozumienie międzyobediencja-

mi wolnomularskimi. Wolnomularstwo ma swoją historię,

nie zatrzymało się w czasie. Wszystko się zmienia, życie

w zasadzie składa się z nieustających zmian.

We wstępie do swojej Historii Francji (1869) historyk

Jules Michelet (1798–1874) zauważył: „Aby opisać życie

jako zjawisko historyczne należałoby przestudiowaćwiele

jego aspektów, form i części, z których

się ono składa. Należałoby również

z wielką dokładnością przestudiować

i odtworzyć relacje, które zachodzą

między tymi wszystkimi elementa-

mi, wzajemnymi wpływami, które te

różne czynniki na siebie wywierają,

a tym samym powrócić do samego

życia”.

laczego znajdujemy się dziś

w tym a nie innym puncie?

Struktury, które uformowały historię, mają trudności

ze stawieniem czoła nowym wyzwaniom. Spójrzmy na

różnorodność judaizmu, islamu i chrześcijaństwa, na to

nieustające poszukiwanie sensu. Jeśli poszukujemy sacrum,

czy możemy w tym pędzącym na oślep, pełnym rozcza-

Czy możliwe jest porozumienie

między obediencjami

wolnomularskimi?











P I S M O P R Z Y J A C I Ó Ł S Z T U K I K R Ó L E W S K I E J

4W O L N O M U L A R S T W O J U T R A

rowań świecie zatrzymać się na chwilę i odetchnąć? Czy

możemy w nim odnaleźć dla siebie miejsce?

Doskonalenie samych siebie nie jest rzeczą łatwą. A co za

tym idzie, sposoby funkcjonowania naszych społeczeństw

są różnorodne i stawiają nas przed coraz trudniejszymi

wyborami. Wielkie obediencje nie mogą przyjąć wszystkich

kandydatur, a małe nie zawsze potraą dorównać tym dużym.

Któż lepiej od Brata Pierre’a Molliera, konserwatora

Muzeum Wielkiego Wschodu Francji, może odpowie-

dzieć na pytania dotyczące historii? Zważmy jednak,

że francuskie wolnomularstwo posiada swoje specy-

ficzne cechy i za wyjątkiem Wielkiej Narodowej Loży

Francji nie utrzymuje kontaktów z wolnomularstwem

anglosaskim.

obiety przyjmowane są do wolnomularstwa od drugiej

połowy XIX wieku, czyli od ponad wieku. Od czasów

drugiej wojny światowej liczebność organizacji masońskich

zdecydowanie jednak zmalała. Wszystkie duże obediencje

wyryły w ścianach swoich siedzib nazwiska zarówno Braci,

jak i Sióstr poległych w obronie wartości, które są nam

bliskie. O ile wolnomularstwo i jego wartości znane są na

Zachodzie, o tyle w niektórych krajach, w szczególności

w Afryce, tak nie jest. Posiedzenie REHM (Zebrań

Humanistycznych i Braterskich Afryki Frankofońskiej

i Madagaskaru), które miało się odbyć pod koniec tego

tygodnia w Dakarze, zostało odwołane ze względu na za-

grożenia, jakie ciążą nad afrykańskim wolnomularstwem.

Islamiści uznają wolnomularzy i wolnomularski za zło-

czyńców – ze względu na poparcie deklarowane przez

masonów i masonki dla prawa do aborcji, swobodnego

dostępu do antykoncepcji, prawa do zmiany płci lub po

prostu prawa do rozwodu.

Społecznościom przywiązanym do archaicznych war-

tości trudno jest pogodzić się ze zmianami i rozwojem

współczesności. Możemy zaobserwować, jak zamykają się

w dogmatyzmie, który bardzo często ma niewiele wspól-

nego z uznawanymi świętymi księgami, lecz ma raczej na

celu indoktrynację ludzi.

dzisiejszych czasach francuskie obediencje wol-

nomularskie przyjmują różne stanowiska, choć

z punktu widzenia fundamentalnych spraw pozostają

zgodne. Dzielą się one na dwie główne grupy: te, które

pracują nad samodoskonaleniem się jednostki, oraz te,

które pracują nad ulepszaniem ludzkości.

Jednak praktyczne podejście obediencji do kwestii

etycznych sprawia, że mogą one dojść do faktycznego

porozumienia. Jedność w różnorodności możliwa jest

jedynie dzięki widocznym relacjom, które tworzymy na

postawie BTERSTWA jednoczącego nas wszystkich

i wszystkie ponad podziałami na małe i duże obediencje!

Jedynie BTERSTWO sprawia, że wolnomularze

i wolnomularki w ogóle istnieją i mogą praktykować SZTU-

KĘ KRÓLEWSKĄ. Możemy się porozumieć, tylko jeśli

okażemy pokorę i zaczniemy rozmawiać ze sobą ponad

podziałami na stopnie i urzędy.

Burzliwa historia wolnomularstwa pokazuje, że wolnomu-

larze i wolnomularki nie są ludźmi lepszymi ani gorszymi

od innych obywateli i obywatelek. Czasem charakteryzują

się zbyt zeświecczonym podejściem, czasem manifestują

zbyt widocznie swoją wiarę, czasem okazują się zwykłymi

mizoginami, lecz różnice, które istnieją w każdym i każdej

z nich, wzbogacają ich jako całość.

Jeśli wolnomularstwo popadnie w sekciarstwo, zginie

niczym neurotyk lub schizofrenik przy obojętności ogółu.

Zastanówmy się teraz nad Wielkim Architektem Wszech-

świata. Za ważny moment dla tego punktu odniesienia

uznajemy Konwent Lozański z 1875 roku. Wtedy omó-

wiona została sprawa Wielkiego Architekta Wszechświata.

Jest ona jednak różnie interpretowana. Niektóre obediencje

zdecydowały się w ogóle nie podpisywać porozumienia

z tego konwentu.

Gdy mówię o Wielkim Architekcie Wszechświata, nie

mam na myśli Boga, jest on bowiem różnie rozumiany przez

każdego i każdą z nas. Jak opowiada Brat Roger Dachez,

„pewnego dnia profan stanął u drzwi świątyni, zadano mu

więc pytanie, czy wierzy w Boga, profan zapytał się więc,

co ma na myśli jego współrozmówca, gdy pyta się o Boga”.

O jakiego Boga chodzi? w

Tradycje francuskie i angielskie inaczej spoglądają na

kwestię Boga. Podczas, gdy w Anglii zarówno katolicy, jak

i protestanci są pozytywnie nastawienie do wolnomula-

rzy, we Francji Kościół katolicki nigdy nie odnosił się do

naszego środowiska przyjaźnie. Te relacje były zawsze

bardzo trudne, nie wspominam tu o stosunku Kościoła do

wolnomularstwa w Polsce. Niedawne przypadki uświada-

miają nam mimo wszystko, jak ważną sprawą jest kwestia

przynależnościowej dyskrecji.

XIX wieku we Francji rozwinęła się koncepcja lai-

ckości, która potwierdzona została prawnie ustawą

z 1905 roku. Dziś na nowo przychodzi nam o nią walczyć,

jesteśmy bowiem świadkami niejako powrotu do dawnych

czasów. Księża katoliccy przynależący do wolnomularstwa

bywają wyrzucani ze swoich diecezji. W środowiskach

żydowskich czy protestanckich problem ten nie istnieje.

Różne nurty francuskiego wolnomularstwa – a w zasadzie

powinnam powiedzieć „wolnomularstwa europejskiego” –

są w pełni kompatybilne, wręcz uzupełniają się nawzajem.

Każdy i każda z nas powinien móc dokonać swobod-

nego wyboru swojej dalszej ścieżki inicjacyjnej zgodnie

z celem, który pragnie osiągnąć. Pomóc nam w tym może

niesłychane bogactwo i różnorodność wolnomularskich

symboli i mitów. Niegdyś mówiliśmy o „Loży Matce”, dziś

coraz częściej słyszymy o „Obediencji Matce”.

Niektórzy wolnomularze lub wolnomularki odnoszą

się nieprzychylnie do Kościoła, zdecydowana większość

opowiada się jednak po stronie przyjaznego rozdziału tej

instytucji od państwa. Przynależy ona bardzo często do

W O L N O M U L A R Z P O L S K I W I O S N A 2 0 1 8 • N U M E R 7 4

W O L N O M U L A R S T W O J U T R A

„Narodowej Grupy Świeckości”, swego rodzaju gremium

konsultacyjnego przy rządzących i premierze.

Jeśli chodzi o mnie, reprezentuję Wielką Lożę Kultur

i Duchowości. Zadaję sobie pytanie, dlaczego wyznaczono

mojej obediencji zadanie pochylenia się nad kwestią porozu-

mienia międzyobediencjalnego. Dlaczego wybrano właśnie

nas? Niektóre z naszych założeń i wartości mogą brzmieć

paradoksalnie (chociażby pierwsze z nich).

Jesteśmy obediencją, która wyodrębniła się z Wielkiej

Loży Narodowej Francji wymagającej od swoich kandy-

datów deistycznej wiary w Boga. Dokonaliśmy jednak

pewnej transgresji. Nie wymagamy bowiem wiary w Boga

objawionego, lecz w siłę najwyższą, którą nazywamy Wiel-

kim Architektem Wszechświata. Jesteśmy ponadto obe-

diencją mieszaną. Liczy się dla nas godność człowieka

jako takiego, nie jego płeć. To, że niektórzy lub niektóre

chcą pracować wyłącznie w gronie Sióstr lub Braci, należy

do sfery ich osobistych decyzji. Priorytetem powinna być

dla nas potrzeba nawiązywania i tworzenia międzyludz-

kich relacji w świecie, który nieustannie się przekształca,

świecie znajdującym się między z trudem zbliżającym się

końcem a pewnym novum, które jeszcze się w pełni nie

ukształtowało.

Jako że nie chcemy zamykać się na różnorodność du-

chowych wrażliwości, składamy przysięgi na trzy Księgi

trzech wielkich religii monoteistycznych oraz na Białą

Księgę lozofów wierzących w siłę wyższą (nie wchodzą

w ich skład prace Karola Marksa lub innych materialistów).

ączymy tradycyjne przekonania i światopogląd świecki.

Uznajemy istnienie zasady twórczej i Konstytucje An-

dersona, które mówią o tym, że równość między kobietami

i mężczyznami nie istnieje. Pamiętajmy jednak, że Konstytucje

te napisano w 1723 roku, czyli czasach, gdy Bracia spotykali

się w karczmach, do których kobiety nie miały wstępu.

Zasady wolnomularskie opierają się na wzbogacającym

uczeniu się od siebie nawzajem i odnoszeniu się z szacun-

kiem do tego, co nas różni. Ta wymiana nie wydaje się nam

możliwa, jeśli pozostawimy za drzwiami naszych świątyń

52% ludzkości… Dlatego fakt, że kobiety i mężczyźni pracują

wspólnie, wydaje się nam czymś oczywistym i naturalnym.

Wierzymy w prazasadę i uznajemy, że każdy tekst zawiera

pewną cześć prawdy ostatecznej. Uznajemy wiele pytań

za fundamentalne:

• Jaki jest nasz stosunek do tego, co nasz przerasta?

• Jakie wyzwania stawia przed nami przyszłość?

• Czy sztuczna inteligencja i roboty będą posiadały w przy-

szłości myśli i emocje?

• Czy mogą uzyskać jakiś poziom samoświadomości?

• Czy człowiek posiada tylko rozum?

• Czy jest maszyną sterowaną przez „inteligentny projekt”?

Jako wolnomularze i wolnomularki twierdzimy, że uwa

żamy człowieka za coś więcej.

Lecz czy istnieje jakaś esencja człowieczeństwa? Czy

istnieje coś takiego jak esencja człowieczeństwa, która

byłaby przypisana jedynie ludziom? Czy wolnomularstwo

może pomóc w udzieleniu odpowiedzi na to pytanie? Czy

pytania te nie spowodują w nas poczucia utraty sensu?

Możemy do tych pytań podejść w dwojaki sposób. Możemy

uznać, że pewnego dnia uda nam się wszystko poznać. Może-

my także stwierdzić, że istnieje coś poza nami, nad czym nie

możemy w pełni zapanować, ani od wewnątrz, ani od zewnątrz.

Człowiek składać się może bowiem z poznawalnych z trudem

pierwiastków lub nawet części, których nigdy nie poznamy.

W czasach Andersona nie zadawano sobie tych pytań.

Nie zamierzam zajmować się lożami adopcyjnymi, w dzi-

siejszych czasach są one w pełni uznawane za loże. Pierwszą

w pełni mieszaną obediencją okazał się dopiero Mieszany

Zakon Le Droit Humain. Siostry natomiast od 1945 roku

nie inicjują do swoich misteriów mężczyzn, niektórzy

Bracia czynią podobnie i nie jest to zależne od tego, co

one i oni myślą na temat zasady twórczej.

zy możemy uznać, że istnieje coś takiego jak świecka

duchowość? I w stosunku do czego mielibyśmy de-

niować ją w ten sposób? La Rochefoucault twierdził, że

„cnoty gubią się w interesie jak rzeki w morzu”. W obliczu

kulturowej różnorodności niektóre wartości, takie jak

na przykład moralność i etyka, cieszące się uznaniem na

Zachodzie, mogą okazać się czymś innym dla buddysty

lub hinduisty.

Zastanawiamy się, czy człowiek jest istotą wyjątkową, czy

jest tylko potraącą się doskonalić maszyną. Czy udzielenie

twierdzącej odpowiedzi na to pytanie nie wiąże się z od-

rzuceniem całego wolnomularskiego sposobu myślenia?

Zważmy, że cała masońska rodzina zgadza się co do tego,

że wolnomularstwo jest wyjątkowe i różnorodne w swoim

sposobie funkcjonowania i wypowiadania się. Posiadamy swoje

specyczne punkty patrzenia na rzeczy i sprawy. Odrzucenie

jednego z tych punktów równa się odrzuceniu ich wszystkich.

Wydaje mi się, że jestem uprawniona do mówienia o tym,

gdyż mogłam zaobserwować zmianę, jaką nastąpiła w spo-

sobie myślenia mojego ojca, Paula Sauvagnac, który był od-

powiedzialny za Region Południowego Pacyku w Wielkiej

Loży Francji (obediencji męskiej). Na początku nie wyob-

rażał sobie, abym mogła być inicjowana w innym zakonie

niż Wielka Żeńska Loża Francji. Z czasem jednak uznał

obediencje mieszane i to, że małe obediencje mogą stano-

wić odzwierciedlenie tego, jak zmienia się świat i człowiek.

Uważam zatem, że obediencje wolnomularskie mogą dojść

do porozumienia. Musimy tylko spojrzeć na siebie nawza-

jem z szacunkiem wobec wyznawanych przez nas wartości

i z poszanowaniem do naszych rozbieżności.

Drodzy Bracia Przewodniczący i Wy, Siostry i Bracia,

dziękuję za okazaną mi przez Was serdeczność i uwagę.

Pozdrawiam Was bratersko.

Rzekłam.

Christine Sauvagnac

Wielki Mistrz Wielkiej Loży Kultur i Duchowości

Spolszczył Brat Dawid Steinkeller

P I S M O P R Z Y J A C I Ó Ł S Z T U K I K R Ó L E W S K I E J

6W O L N O M U L A R S T W O J U T R A

dy owe pytanie zadamy z pełną powagą, stwierdzi-

my jednak, że Wolnomularstwo nie jest gotowe na

śmierć, ponieważ nie osiągnęło jeszcze pełni życia,

wyszedłszy dopiero z okresu dzieciństwa. Ta instytucja hi-

storyczna przyszła na świat w dalekiej przeszłości, rozwinęła

się, dorosła, lecz nie osiągnęła jeszcze wieku dojrzałego,

etapu, w którym człowiek stanowi w pełni o sobie samym.

dało się Wolnomularstwu, niczym Heraklesowi

w kołysce, udusić wściekłego węża, którego zazdrosna

bogini zesłała. Lecz ten wyczyn jest niczym wobec pracy,

którą Wolnomularstwo winno jeszcze wykonać.

isja Wolnomularstwa polega na zmienianiu świata.

Zadanie to nie mieści się ponad jego siłami, Wol-

nomularstwo może je wypełnić pod warunkiem, że stanie

się tym, czym być powinno.

zy może się tym stać? Jak najbardziej, albowiem

posiada ono zdolność doskonalenia się i zdobywania

wszystkiego czego mu brakuje! Tymczasem brakuje mu

jednej rzeczy: świadomości samego siebie. Wolnomular-

stwo zachowuje się niczym nastolatek, który odczuwa, że

rodzi się w nim umiejętność samodzielnego myślenia. Po

dziś dzień Wolnomularze działali jedynie instynktownie –

bardziej niż rozsądnym oglądem, kierowali się nie do końca

jasnymi emocjami. Lecz rozsądek już dał się we znaki, gdyż

duch buntu kazał im zadać sobie pytanie: „Dlaczego?”.

olnomularze nie chcą biernie hołdować pewnym

zwyczajom jedynie dlatego, że są dawne, każdy

z nich pragnie raczej zrozumieć, co za nimi stoi. Żyjemy

zatem w czasach, w których należy sprawić, aby zrozumiano

Wolnomularstwo. Nie może ono dalej jawić się jako jedynie

symboliczne, lecz musi stać się inicjacyjne.

dy Wolnomularze douczą się, gdy staną się prawdzi-

wymi Inicjowanymi, Myślicielami w pełnym znaczeniu

tego słowa, w czym objawi się ich potęga? Choć dużo już

zdziałali, nawet gdy uczynili to nieświadomie, możemy

oczekiwać po nich, że dokonają wielkich przemian, zmie-

niających oblicze świata i gwarantujących powszechne

zbawienie ludzkości!

ragment z pracy La Franc-maçonnerie rendue intelligible

à ses adeptes, sa philosophie, son objet, sa méthode, ses

moyens: l’Apprenti, t. 1, Dervy, Paris 1999 (wyd. 1 – 1893)

w tłumaczeniu Cz∴ Br∴ Dawida Steinkellera. #

PRZYSZŁOŚĆ

WOLNOMULARSTWA

B R ∴ O S W A L D W I R T H







W O L N O M U L A R Z P O L S K I W I O S N A 2 0 1 8 • N U M E R 7 4

S U K N I A I F A R T U S Z E K

października tego roku, po tym, jak bezsku-

tecznie poszukiwałam w swoich domowych

słownikach polsko-francuskich i francusko-

-polskich słowa „siostrzeństwo”, zadałam pytanie siostrze

Ewie z Paryża, która wprowadzała mnie do masonerii

w 1993 roku: „Ewo, jak jest siostrzeństwo po francusku?

Czy zetknęłaś się z tym na gruncie masonerii?”.

Odpisała mi następująco: „Owszem, istnieje słowo so-

rorité, ale jest mało używane Niektóre Siostry używają

sformułowania (np. kończąc list) „sororement” zamiast



WOLNOŚĆ – RÓWNOŚĆ

– BRATERSTWO –

SIOSTRZEŃSTWO

S∴ M I R O S Ł A W A D O Ł E G O W S K A  W Y S O C K A











P I S M O P R Z Y J A C I Ó Ł S Z T U K I K R Ó L E W S K I E J

8S U K N I A I F A R T U S Z E K

„fraternellement” – ale to nie jest jeszcze przyjęte w obiegu

i trochę drapie uszy. W każdym razie nie w okrzyku Wolność

Równość… bo tu zostaje Braterstwo!

Buziaki Ewa”

Potem był ciąg dalszy naszej siostrzanej korespondencji.

„Cześć kochanie,

No to możesz jeszcze dodać dla ciekawostki, że język

francuski jest w ogóle odbiciem tradycjonalnie dominu-

jącej i jeszcze głęboko zakorzenionej w podświadomości

społeczeństwa kultury patriarchalnej (jak w większości

krajów śródziemnomorskich).

Dla przykładu: Rodzeństwo (obu płci) to „ fraterie” – od

„frère” = brat.

człowiek i mężczyzna to jedno słowo „homme” –

przyjmuje się, że przybiera znaczenie <człowiek>

jako istota ludzka jeśli jest pisane z dużej litery. Czyli

<wielki mężczyzna> to dopiero człowiek? A kobieta to

nie człowiek? A może jakiś <podczłowiek>?

Długa jeszcze droga przed kobietami w tym kraju do

realnego równouprawnienia... Nie pomogą prawa, jeśli

nie zmieni się mentalność.

Całuję, Ewa”.

Do trzech razy sztuka. A więc był jeszcze trzeci mail

z Paryża:

„Kochana, Jestem dociekliwa, więc jeszcze z ciekawości

zajrzałam do domowych słowników:

w «Grand Larousse Universelle» (wydanie z 1989)

roku słowo sororité w ogóle nie istnieje. W <Dictionnaire

Hachee> z roku 2003 owszem jest, zdeniowane jako

<solidarność kobiet>, ale w nawiasie zaznaczono <język

wyszukany>..., czyli jeszcze nie potoczny i chyba w dal-

szym ciągu tak jest.

Życzę miłego dnia. Buziaki, Ewa”.

u nas w Polsce? Znalazłam następujące pytanie w in-

ternetowej poradni językowej: „Czy na określenie

stowarzyszenia można użyć słowabractwo? Czy istnieje

jakaś forma sugerująca żeński skład takiej grupy, np. zwią-

zana z wyrazemsiostra?”. Odpowiedziała na nie Krystyna

Długosz-Kurczabow z Uniwersytetu Warszawskiego:

„Dawniej panie nie tworzyły ocjalnych organizacji, sto-

warzyszeń, dlatego brak w języku odpowiednich nazw.

Zgromadzenie pań nazywano kiedyś (w XVI w.) nieco

ironiczniesejmem niewieścim. W czasach nie tak odległych

były koła (np. gospodyń), później pojawiły się (obce) kluby.

Ze słów zapożyczonych warto przypomnieć wyraz lia,

dosłownie „córka”, ale to łacińskie słowo jest używane w in

nym (nieżeńskim) znaczeniu. Żeńskim odpowiednikiem

bractwa”(czy raczej braterstwa) pozostaje siostrzeństwo.

Ale czy się przyjmie?”.

Po tych wszystkich językowych poszukiwaniach wręcz

połknęłam artykuł Marka Ostrowskiego z „Polityki” (nr

49/2017) pt. Język Francuzki, którego tezy bardzo przy-

pominały niektóry frazy siostry Ewy z naszej koresponden-

cji.: „Czy francuski jest seksistowski? – pytał na wstępie

redaktor Ostrowski. – Feministki twierdzą, że tak. I chcą

zmieniać jego gramatykę”. Autor przytacza następnie

tekst, sygnowany przez francuską Wysoką Radę na rzecz

równości kobiet i mężczyzn z 2015 roku: „Język, który

czyni kobiety niewidocznymi, jest cechą społeczeństwa,

w którym odgrywają one rolę drugorzędną. Sposób wy-

rażania ma charakter polityczny i dlatego język francuski

przez stulecia był naginany ku rodzajowi męskiemu przez

grupy, które się sprzeciwiały równość płci”.

Podkreślę raz jeszcze: L’homme ma po francusku podwójne

znaczenie: to człowiek, ale i mężczyzna zarazem, zatem

Prawa człowieka, gdy się narodziły w XVIII stuleciu, były

w rzeczywistości Prawami mężczyzn, o czym wprost pisała

w czasach Wielkiej Rewolucji Francuskiej prefeministka

Olimpia de Gouges.

To tę kobietę, która na gilotynie oddała swe życie za

głoszenie praw kobiet (1793), obiecała wprowadzić do

Panteonu socjalistyczna kandydatka na prezydenta Francji

Ségolène Royal. Ona dobitnie przekonała się, co to znaczy

język seksistowski nad Sekwaną i Loarą, gdy w przeddzień

święta kobiet, 7 marca 2007 roku, na wiecu w Dijon, któ-

ry zgromadził dziesięć tysięcy ludzi, kobiet i mężczyzn,

zawołała z mównicy: „Wolność, równość, braterstwo, dziś

w Dijon, odwołuję się do siostrzeństwa” – użyła słowa

sororité, czyli solidarność między kobietami, kobiecym

odpowiednikiem braterstwa. Trudno zliczyć wyzwiska

i kalumnie, jakie spadły na nią potem ze wszystkich stron,

że ośmieliła się naruszyć republikańskie tabu, „świętą trójcę

Republiki Francuskiej: Wolność – Równość – Braterstwo”.

Ale przecież jeśli spojrzeć na to i także nasze, masońskie,

zawołanie z punktu widzenia historii, a jeszcze lepiej historii

feminizmu, to trudno zaprzeczyć, że gdy hasło to powstało

30 czerwca 1793 roku, Francuzki nie były ani wolne, ani

równe, ani nie traktowano ich po bratersku.

Przywołana przez kandydatkę na prezydentkę Francji

Olimpia de Gouges, prefeministka z czasów Wielkiej

W O L N O M U L A R Z P O L S K I W I O S N A 2 0 1 8 • N U M E R 7 4

S U K N I A I F A R T U S Z E K

Rewolucji Francuskiej, pisała na wstępie swej Deklaracji

Praw Kobiety i Obywatelki, która powstała w odpowiedzi

na Deklarację Praw Człowieka i Obywatela, niezapewnia-

jącej równości płci:

„Człowieku (użyła słowa l’homme, oznaczającego także

mężczyznę), czy jesteś zdolny do tego, aby być sprawiedli-

wym? Pyta cię o to kobieta – nie odbierzesz jej tego prawa.

Powiedz mi, któż dał ci niezawisłe prawo, które uciska

przedstawicielki mojej płci? Twoja siła? Zdolności? Spójrz

na Stwórcę w jego mądrości, prześledź całe bogactwo

natury, do której sam z siebie zdajesz się pretendować i,

jeśli się ośmielisz, podaj mi przykład drugiego tak tyrani-

zującego imperium”.

Jak już wspomniałam, Olimpia de Gouges została ścię-

ta na gilotynie za swą działalność, jej postulaty zaczęto

stopniowo realizować dopiero po 100 latach, a są jeszcze

państwa w świecie, które do tej pory nie spełniają stan-

dardów równości płci.

iberalna masoneria francuska przejęła republikańską

triadę w swej Konstytucji w 1849 roku, dodając for-

mułę „od zawsze”. Masoneria była wówczas całkowicie or-

ganizacją męską i nikt już nie wspominał XVIII-wiecznych

lóż adopcyjnych. Bowiem to, że przyjmowanie

kobiet jest niezgodne z Konstytucją Wielkiego

Wschodu Francji, Konwent WWF zatwierdził

jeszcze w czasach napoleońskich, w 1808 roku.

Mimo że pod koniec XIX narodziło się wolno-

mularstwo mieszane – Międzynarodowy Za-

kon Le Droit Humain, a na początku XX wieku

odrodziły się loże kobiece (znów na początku

adopcyjne), nikt nigdy w wolnomularstwie

tej triady nie podważał. Jak wspomniałam na

wstępie, przytaczając korespondencję z s∴

Ewą, słowo „siostrzeństwo” we francuskiej

masonerii kobiecej funkcjonuje, ale tylko

gdzieś na marginesie.

Zadam zatem pytanie: czy francuska maso-

neria kobieca mogłaby pokusić się na zmianę

republikańskiej świętej trójcy i zastąpić „bra-

terstwo” „siostrzeństwem”? Teoretycznie – tak,

w praktyce, na dziś – absolutnie nie. Jest to

wręcz niewyobrażalne.

A u nas? Ponieważ dwie polskie loże kobiece,

Prometea i Gaja Aeterna, stanowią część obe-

diencji francuskiej, mają minimalny wpływ na

stare, od lat funkcjonujące rytuały – przyjęły je,

że tak powiem, z dobrodziejstwem inwentarza.

polskim świecie profańskim jest jed-

nak inaczej. Dla Polaków – w różnym

zresztą czasie – trójca Wolność – Równość –

Braterstwo nie była bynajmniej święta i nie

do ruszenia. Już powstańcy kościuszkowscy

wypisali na swych sztandarach: Wolność –

Całość – Niepodległość. Polska Partia Socjalistyczna na

przełomie wieków XIX i XX wołała: Wolność – Rów-

ność – Niepodległość; KOD-wcy na swych manifesta-

cjach głosili nie tak znowu dawno: Wolność – Równość

– Demokracja, na Czarnym Proteście kobiet pojawiły się

transparenty: Wolność – Równość – Siostrzeństwo. Taki

też tytuł nosi książka Edyty Pietrzak z 2008 roku o korze-

niach i współczesności feminizmu europejskiego, w tym

polskiego. Te modykacje nas, masonek nie dotykają,

deska o siostrzeństwie też jest pierwszą w mojej 24-letniej

masońskiej praktyce.

a zakończeniem zatem spytam: Czy można sobie

wyobrazić Wielką Feministyczną Lożę Polski, która

za swoje przyjęłaby hasło Wolność – Równość – Siostrzeń-

stwo, a w inwokacji Czcigodna Mistrzyni otwierałaby

prace „W imię Wielkiej Architektki Wszechświata”? Mnie

wyobraźni nie starcza, a Wam, drogie Siostry w waszych

stopniach i urzędach?... A Wam?…

Powiedziałam

S∴ Mirka

Deska wygłoszona

w Sz∴L∴ Gaja Aeterna 22 grudnia 2017 r.

P I S M O P R Z Y J A C I Ó Ł S Z T U K I K R Ó L E W S K I E J

10 S U K N I A I F A R T U S Z E K

Nie chciałam, bo przez długi

czas byłam przekonana, że

nie mogę chcieć, bo przecież

Anderson, Konstytucje, regularne

Wielkie Loże, ten kompletnie męski

świat, w którym kobiety – małżonki

lub córki braci – mogły co najwyżej

należeć do paramasońskich organizacji

charytatywnych i być zapraszane na

konkretne imprezy, pod warunkiem

że mieszkają w Anglii lub w USA. Tak

się składa, że nie znałam (chyba?)

żadnych wolnomularzy, a dostępne dla

mnie książki o tematyce masońskiej

pochodziły z kręgów anglosaskich.

Popioły i Niesamowity Dwór z Panem

Samochodzikiem raczej się nie liczą,

bo były w polskojęzycznej mniejszości

i nie dostarczały zbyt wielu konkret-

nych informacji.

Utwierdził mnie w tym przekona-

niu sympatyczny mistrz-przewodnik

w Masonic Hall – wspanialej siedzibie

Wielkiej Loży Nowego Jorku [hp://

www.masonichallnyc.org/about-us],

który z uśmiechem przyjmował moje

zainteresowanie i z tym samym uśmie-

chem mówił „niestety”...

Mimo że teraz wiem, że mistrz

niezupełnie miał racje, wizytę

w Masonic Hall polecam wszyst-

kim ze względu piękne wnętrza,

bibliotekę i kawał historii Stanów

Zjednoczonych oraz to niezwykłe,

amerykańskie podejście do roli

wolnomularstwa w społeczności,

sekretu i dyskrecji, tak inne od eu-

ropejskiego.

Trzeba było wielu innych podroży,

geogracznych i nie tylko, żebym ina-

czej zapukała do wrót świątyni.

a początku było słowo, pisane

i książkowe. Pro- i anty-wolno-

mularskie, historia, katarzy, krucjaty,

templariusze, teorie konspiracyjne

wszelkiej maści, ezoteryka i gnoza,

powrót do rozumu, katedry, budow-

niczowie katedr, spadkobiercy tem-

plariuszy, więcej historii, XVIII wiek,

XIX, XX... Mieszkałam wtedy w kraju

tradycyjnie katolickim, ale w dużej

mierze ukształtowanym przez wol-

nomularzy, chociaż nie jest to tam

powszechnie znaną wersją narodowej

historii. To wolnomularze razem z kar-

bonariuszami i wojskiem doprowadzili

do obalenia monarchii, wyznaczali

cele młodej republiki, reformowali

szkolnictwo i opiekę medyczną, nadali

kobietom pełne prawa obywatelskie,

budowali, walczyli, tworzyli. Mało

tego, już w XVIII wieku architekci-

-wolnomularze byli autorami super-

-oświeceniowego projektu odbudowy

stolicy po tragicznym trzęsieniu ziemi.

Kto zgadnie, o jakim kraju mowa?

Nasiąkałam więc całą tą historią – ma-

sonerią, geometrią, templariuszami,

oświeceniem i architekturą, ale ciągle

czegoś brakowało. Aż tu nagle... ser-

deczny przyjaciel, ujawnił się jako mistrz

w Wielkim Wschodzie i zaczął mówić.

Po pierwsze, że w Europie, poza Wielką

Brytanią, wolnomularstwo adogmatycz-

ne nie tylko istnieje, ale jest w przewa-

dze. Po drugie, że istnieje i jest uznawane

wolnomularstwo mieszane i żeńskie!

Cudownie, ale tu miałam moment à la

Charlie Chaplin: „Nie wstąpię do klubu,

który mnie przyjmie na członka” i mój

własny: „A cóż ja będę robić zamknięta

w sali z dwudziestoma innymi babami?”.

Że już nie wspomnę o moich pierwszych

impresjach na temat zakładania sukni,

wykonywania dziwnych gestów czy

spędzania roku w milczeniu.

wtedy, albo nieco później, już

w innym miejscu i klimacie, stała

się magia. Na hasło – „Brat prosi, żeby

pomóc” i „ona szuka” zaczęły się otwie-

rać drzwi domów, zaczęłam poznawać

wspaniałych ludzi i spędzać długie go-





IMPRESJE Z BRUKSELI

Gwiazda na moim niebie

S∴ M A R Y M A G D A L E N E







W O L N O M U L A R Z P O L S K I W I O S N A 2 0 1 8 • N U M E R 7 4

S U K N I A I F A R T U S Z E K

dziny na rozmowach o życiu, muzyce,

sztuce, historii, lozoi, książkach i ży-

ciu raz jeszcze. Poznałam moją pierw-

szą, nieformalną „matkę chrzestną'”–

cudowną, serdeczną i wyrozumiałą, ale

jednocześnie wymagającą i naprawdę

mądrzejszą jakąś inną mądrością. To

wtedy zdecydowałam, że chce być jak

oni – moi nowi i starzy już przyjaciele,

mieć taką samą otwartość na świat,

ludzi i poglądy, taką umiejętność słu-

chania i widzenia tego, co najważniejsze.

a radą mojej przewodniczki i zgod-

nie z moim przekonaniem, zastu-

kałam do wrót jednego z warsztatów

Wielkiej Żeńskiej Loży Belgii, pracu-

jącego w Rycie Szkockim Dawnym

i Uznanym. No i stało się ciałem – zo-

stałam przyjęta, przysięgałam, czyniłam

i czynię dziwne gesty, ale teraz widzę

w nich sens, przyczynę i skutek. Do-

brze mi z moimi siostrami, szykownie

w sukni, dumnie w fartuszku i z meda-

lem MOJEJ Loży. Cieszy mnie, bawi

i rozwija praca intelektualna i duchowa

– oczywiście można się rozwijać poza

wolnomularstwem, ale to ono daje mi

poczucie wspólnoty w różnorodności,

wskazuje kierunek poszukiwań bez

narzucania szczegółowej marszruty ani

tym bardziej „właściwych” wyników.

Po prostu, tego mi było trzeba.

ówimy: Wolność-Równość-

-Braterstwo. Dla mnie kolejność

jest inna – najpierw było braterstwo,

jeszcze przed inicjacją, serdeczność

i otwartość kolejnych poznawanych

wolnomularzy. Punkt zwrotny to

inicjacja, po której nawet osoby po-

czątkowo bardziej krytycznie nasta-

wione rozpoznały mnie jako siostrę

i tak już zostało. Wolność przychodzi

po pierwszej podwyżce – nareszcie

można coś powiedzieć, ale rok termi-

nowania w ciszy robi swoje... Pełnia

równości, głos w sprawach loży czy

sprawowanie urzędów przychodzą

dopiero z mistrzostwem. Jednak to

właśnie braterstwo-siostrzeństwo ofe-

rowane od początku, awansem, na

wyrost i kredyt jest dla mnie najważ-

niejsze, najcenniejsze i najjaśniejsze.

Taka gwiazdka na moim niebie. #

Obowiązkiem naszym było wchodzić do różnych organizacji

społecznych i w nich przeprowadzać pewne postulaty, w myśl

naszych dążeń – S∴ Wanda Hempel-Papiewska

MASONKA

Z LUBLINA

M A G D A L E N A D Ł U G O S Z





























niczym nie zmienia faktu, że jako pierwsza i przez cztery lata jedyna

kobieta Wanda Papiewska należała do tego ekskluzywnego, mę-

skiego grona postępowych inteligentów zaangażowanych w szereg

Wanda Papiewska jako lubelska



Radni Lublina

w latach 1919-1939

dy weszłam, zobaczyłam grono dobrych znajomych z „Kuriera

Lubelskiego”. [...] Po parokrotnych rozmowach przeprowadzonych

ze mną przez dr. Pawła Jankowskiego, rozmowach ostrożnych, raczej

badających mnie, później oględnie przedstawiających cele i ideały przy-

świecające stowarzyszeniu, ostatecznie powiedział mi, że jest i działa

w Lublinie loża masońska i zaproponował mi przystąpienie do niej. Nie

przeraziła mnie ta nazwa, ideały, którym hołdowała: wolność, równość,

niepodległość Polski, piękno – pociągały. Wiedziałam, że najlepsi Polacy,

jak: Kościuszko, Staszic, Kołłątaj, Łukasiński* – byli masonami. Wyra-

ziłam zgodę, przyrzekając jak najściślejszą tajemnicę. Nie wiedziałam,

kto należy do loży, nie pytałam o to […]. Ku wielkiemu zadowoleniu

zobaczyłam też mego męża, który tego samego dnia przyjmowany

był do loży. Żadnych ceremoniałów, żadnych prób – pisała w swych

nieopublikowanych wspomnieniach Wanda Papiewska. #

P I S M O P R Z Y J A C I Ó Ł S Z T U K I K R Ó L E W S K I E J

12 S U K N I A I F A R T U S Z E K

społecznych inicjatyw i skupionych wokół lokalnej gazety.

Ów kilkuletni epizod okazał się logiczną kontynuacją jej

dotychczasowych aktywności, wyznaczając jednocześnie

horyzont zainteresowań i pracy na kolejne dziesięciolecia.

o Lublina przyjechała wiosną 1912 roku razem z mę-

żem Franciszkiem i roczną córeczką. Wcześniej została

aresztowana i wydalona z Warszawy za swoją konspira-

cyjną działalność polityczną. Pochodziła z ziemiańskiej

rodziny. Urodziła się 23 maja 1883 roku w Choroszczynce

na Podlasiu, jednak po wczesnej śmierci matki, Heleny

z Krzyżanowskich, wychowywała się pod opieką krewnych.

Słabego zdrowia i zagrożona gruźlicą – jak będzie o sobie

mówić przez całe długie i intensywne życie – przebywała

około 1900 roku w Zakopanem. Tam zetknąć się miała

bliżej z kwestiami społecznymi. W czytelni na Krupówkach

studiowała druki i pisma dla robotników, pomagała zakła-

dać bibliotekę przy Towarzystwie Tatrzańskim, kształcąc

się jednocześnie na wykładach z humanistyki. Również

później w Warszawie, by jak najszybciej zdobyć mate-

rialną niezależność, a jednocześnie dbać nadal o własną

wszechstronną edukację, chodziła na kursy i przyjaźniła

się z bibliotekarzami. Współorganizowała Klub Inteligencji

Socjalistycznej. Była już wtedy zdeklarowaną socjalistką.

W roku 1905 nawoływała do przystąpienia i brała udział

w strajku szkolnym, coraz częściej, występując publicz-

nie, wysuwała zdecydowane niepodległościowe hasła

i sprzeciwiała się złej sytuacji oraz wyzyskowi większości

społeczeństwa. Obsługiwała tajną drukarnię, przenosiła

nielegalne wydawnictwa i woziła zakazane przesyłki do

Krakowa.

O swej ówczesnej pracy zarobkowej w warszawskim

Towarzystwie Dobroczynności pisała w słowach, które

zarazem zbliżały ją do wyznawanych później wolnomular-

skich ideałów, a jednocześnie kazały szybko i gruntownie

odmienić metody ich urzeczywistniania: „Zetknęłam

się bezpośrednio z nędzą, która mnie oburzała i bolała.

Zrozumiałam, że dobroczynność nie usuwa jej, że jest

raczej plasterkiem zakrywającym jej ohydę i środkiem

uspokajającym sumienia posiadaczy...”.















W O L N O M U L A R Z P O L S K I W I O S N A 2 0 1 8 • N U M E R 7 4

S U K N I A I F A R T U S Z E K

ieszkając już w Lublinie, Wanda Papiewska zaczęła

więc działać inaczej. Spotkawszy tu po latach rozłąki

swego brata, Jana Hempla – zapewne też inicjatora lubel-

skiej loży, oraz jej mówcę – została przez niego wciągnięta

nie tylko w publicystyczno-redakcyjne prace we wspo-

mnianym „Kurierze”, ale też w szeroki, skierowany do

robotniczej młodzieży projekt oświatowo-wychowawczy,

który miał być dla nich jedyną pewną metodą pomo-

cy, a konkretnie – sposobem społecznej i ekonomicznej

emancypacji. Indywidualista Hempel inspirował w swoim

otoczeniu wiele inicjatyw, nigdy jednak żadnej ocjalnie nie

przewodził, często wręcz je porzucał, ceniąc sobie pozycję

niezależnego, radykalnego lozofa. Osobą rzeczywiście

koordynującą i rmującą wiele z tych przedsięwzięć była

jego siostra. Szybko została członkinią zasłużonego już,

zakładanego przez Stefana Żeromskiego Towarzystwa

Szerzenia Oświaty na Lubelszczyźnie „Światło”, a także

przewodniczącą Stowarzyszenia Abstynentów „Przyszłość”.

To drugie wegetowało też wcześniej przy plebanii na lu-

belskim Czwartku, w swej odświeżonej formie pod wodzą

Papiewskiej stało się jednak prężnie działającą instytucją,

organizującą odczyty z różnych dziedzin nauki, dyskusje,

koncerty, wycieczki z pogadankami, liczne sekcje i kółka

tematyczne. Samokształcenie i budowanie świadomości

politycznej młodzieży szło w nim tak doskonale, że już

w 1915 roku władze carskie rozbiły grupę, wywożąc część

osób w głąb Rosji.

olę „Przyszłości” przejęła wtedy rozwijana jednocześ-

nie, od stycznia 1913 roku, nowa organizacja – ko-

operatywa spożywcza, późniejsza Lubelska Spółdzielnia

Spożywców, LSS. Papiewska wspominała później, że myśl

spółdzielcza pojawiła się „w kręgu <Kuriera Lubelskiego>,

ściślej mówiąc w pewnej zakonspirowanej grupie komitetu

redakcyjnego”. A w innym miejscu: „inicjatywa założenia

Spółdzielni Spożywców w Lublinie powstała w naszej

loży i mnie polecono zająć się jej organizowaniem”. LSS

„jest więc masońskim dzieckiem”. Najpewniej wykuła się

ona – na wzór podobnych przedsięwzięć powstających

już w tym czasie na ziemiach polskich – podczas rozmów





P I S M O P R Z Y J A C I Ó Ł S Z T U K I K R Ó L E W S K I E J

14 S U K N I A I F A R T U S Z E K

redakcji przy „kurierowskim” stoliku w Kawiarni Rutkow-

skiego przy Krakowskim Przedmieściu. Albo też w trakcie

jednego z zamkniętych, poufnych spotkań w ówczesnym

mieszkaniu Papiewskich przy Zielnej 4/12. Podobną genezę

miało kilka pomysłów i instytucji kształtujących oblicze

miasta w pierwszych dekadach XX wieku.

ubelscy wolnomularze byli wtedy wśród publicystów,

nauczycieli, lekarzy, inżynierów. „Obowiązkiem na-

szym było wchodzić do różnych organizacji społecznych

i w nich przeprowadzać pewne postulaty, w myśl naszych

dążeń” – relacjonowała metody działania jedyna w dalszym

ciągu kobieta-masonka. Dążenia te i świetlane ideały kreślił

zaś i przypominał Hempel, tak jak w dniu inicjacji siostry,

który wspominała ona jeszcze długo. „Mówił o zadaniach

stojących przed <braćmi>; umacniania w sobie i otoczeniu

dobra, sprawiedliwości, o służbie społecznej, o duchu,

wiecznym rewolucjonizmie, który przyświecał dziejom

Polski. Nie wolno nam ustać w pracy, póki nie zdobędzie-

my wolności Polski i równości społecznej. Powinniśmy

wszędzie chodzić i świecić przykładem prawości, podnosić

słabych na duchu, zwalczać zło i krzywdę, pracować przez

Polskę dla dobra całej ludzkości”. Nie dziwi zatem, jeśli

swoje w sumie niemal sześćdziesięcioletnie zaangażo-

wanie w spółdzielczy model życia podsumowuje Wanda

Papiewska takimi słowy: „Do spółdzielczości pociągnęła

mnie idea wszechludzkiego braterstwa, myśl tworzenia

zrzeszeń opartych na wzajemnej pomocy, dążenia do

zaprowadzenia <sprawiedliwego ładu> wykluczającego

wyzysk i krzywdę człowieka”.

SS urzeczywistniała cel równości i emancypacji znacz-

nie lepiej niż inteligencka loża. Wśród 43 założycieli

Spółdzielni znalazły się osoby z różnych grup społecznych,

a nade wszystko działalność ta bardzo angażowała kobie-

ty, była bowiem dostępna dla nich na równych jak dla

mężczyzn prawach. Od początku połowę składu Zarządu

stanowili robotnicy, ponadto na 10 osób wybrano 4 kobiety,

co jak podkreślała Papiewska, „nie było przypadkiem, lecz

sprawą przemyślaną i przygotowaną”. Wcielanie w życie

tych szczytnych idei nie byłoby jednak pełne bez stałej

możliwości samodoskonalenia. Księgozbiór „Przyszłości”

przejęty przez LSS miał stać się zalążkiem spółdzielczej

Biblioteki i zorganizowanego szybko Wydziału Społecz

no-Wychowawczego pod kierownictwem Papiewskiej.

Biblioteka – obok cyklu różnych kursów, własnych pism

i wydawnictw – była jego istotną częścią.

ziałalność loży Wolnych Oraczy wygasła najpewniej

pod koniec 1916 roku**. Niedługo po tym, jak w nie-

podległej już Polsce kobiety zdobyły prawo do aktywnego

uczestnictwa w życiu politycznym, Wanda Papiewska

została wybrana do Rady Miasta Lublina. Od 1921 roku

przez 2 kadencje sprawowała funkcję radnej, będąc m.in.

wiceprzewodniczącą Rady. Działała na rzecz zdrowia

mieszkańców i upowszechnienia oświaty, walczyła z bez-

robociem i nadużyciami wielkich rm wobec zwykłych

ludzi. Pomimo różnych okoliczności życiowych i warunków

zewnętrznych w kolejnych latach, jej późniejsza praca

w spółdzielni i wielu innych inicjatywach społecznych

obracała się wokół kształcenia, pomocy, wzmacniania

i obrony praw człowieka – czy to więźniów, młodzieży,

czy robotników. Zmarła w 1974 roku, jest pochowana

w Lublinie. #

* Według współczesnej wiedzy, tylko Walerian Łukasiński

był wolnomularzem. RED.

** Drugą masonką w loży została już w czasie wojny Jad-

wiga Marcin(k)owska, przewodnicząca królewiackiej

Ligi Kobiet Pogotowia Wojennego.





W O L N O M U L A R Z P O L S K I W I O S N A 2 0 1 8 • N U M E R 7 4

Z  Y C I A L Ó  I O B E D I E N C J I

race w specjalnie zaaranżowa-

nej Loży Żałobnej, utrzymanej

w kolorystyce czarno-srebrnej,

miały bardzo podniosły nastrój. Świat-

ło – Płomień Pamięci symbolicznie

do loży wniósł jeden z najstarszych

stażem wolnomularzy. Ten sam pło-

mień po pracach wyniósł z loży jeden

z najmłodszych uczniów. Kulmina-

cyjnym elementem był Apel Pamięci,

podczas którego odczytano nazwiska

ponad 40 sióstr i braci, których uczcili-

śmy. Każdemu odczytanemu nazwisku

towarzyszyło zapalenie świecy oarnej

i umieszczenie w specjalnie zrobionym

katafalku stojącym pośrodku loży. Ka-

tafalk z płonącymi świecami udekoro-

wany został czarnym kirem i otoczony

srebrnym sznurem braterstwa. Apel

połączony był z powstaniem Złotej

Księgi Wiecznego Wschodu, w której

swoje karty ma każdy z wymienionych

wolnomularzy. Staramy się, aby za-

warte tam informacje były podstawą

odwiedzania przez nowych uczniów

miejsc spoczynku starych wolnomu-

larzy i kultywowania pamięci o nich.

Ta pamięć, a właściwie wiedza

o naszych braciach i siostrach, któ-

rzy zostawili część siebie w naszej

organizacji, powinna być nieodzow-

na w procesie kształtowania nowych

adeptów. Z własnego doświadcze-



Wszystkich siostrom i braciom

przebywającym na Wiecznym

Wschodzie poświęcamy.

PRACE PAMIĘCI

B R ∴ T O M A S Z S Z M A G I E R













P I S M O P R Z Y J A C I Ó Ł S Z T U K I K R Ó L E W S K I E J

16 Z  Y C I A L Ó  I O B E D I E N C J I

nia wiem, jak wiele otrzymałem od

moich współbraci, którzy budowali

zręby współczesnego wolnomularstwa

w Polsce, pracując z nimi ramię w ra-

mię lub czerpiąc z ich doświadczenia

życiowego lub wizji Zakonu. Słaba

pamięć pokoleniowa ustępuje miejsca

mitom i legendom, którymi, niestety,

można sterować. A najcenniejsza jest

prawda i najciekawsza jest rzeczywi-

stość. Ta prawda i pamięć rzeczywi-

stości winny tworzyć fundament i siłę

dzisiejszego działania.

Obcowanie z tymi, których już wśród

nas nie ma, rozwija i motywuje na

równi z egregorem loży. Jeżdżąc na

Zachód, odwiedzając tamtejsze loże,

fascynujemy się ich kilkusetletnią hi-

storią, wyglądem i wyposażeniem lóż,

poczuciem tradycji. Nam nie zostały

budynki, świątynie, wyposażenie. Nie

mamy ciągłości. Mamy tylko żywe

jeszcze w pamięci pokolenie poprze-

dzających nas wolnomularzy. Z tej pa-

mięci powinniśmy korzystać, budując

wewnętrzną siłę, sens i motywację do

pracy. Ta pamięć buduje naszą współ-

czesną wolnomularską tożsamość.

A ona z kolei buduje naszą wielkość

i ciągłość.

Podobno literatura służy, czy może

służyła, do tego, aby rozszerzać do-

świadczenia czytającego. Życie jest za

krótkie, żeby można było doświadczyć

wszystkiego. Literatura rozszerzała

nasze doświadczenia o przeżycia boha-

terów. Rozbudzała naszą wyobraźnię,

pobudzała ciekawość świata. Tak samo

jest z pamięcią o naszych poprzedni-

kach, o naszych korzeniach.

Każdy wolnomularz ma inną wizję

tej organizacji. Wielu z nich miało

wspaniałe przemyślenia i wewnętrzne

doświadczenia na ten temat. Dlaczego

tak rzadko z nich korzystamy? To, jak

wyglądają dziś nasze Zakony, w dużej

mierze ukształtowali ci, których z nami

już nie ma. Wielu z nich już nawet nie

pamiętamy z nazwiska. A to właśnie

oni kiedyś byli istotą tego, co robimy

dziś. Nauczmy się korzystać z siły, jaką

jest pamięć o ich pracy.

Stojąc nad grobem bliskich znajo-

mych, często ze zdziwieniem słucham

ludzi, którzy opowiadają, kim byli ci,

których żegnamy. Znaliśmy ich, ale tyl-

ko z jednej strony. Jak mało w gruncie

rzeczy wiemy o braciach i siostrach,

którzy są wokół nas. Zapatrzeni

w siebie, swoje potrzeby i emocje,

nie interesujemy się, kto jest obok nas.

A przecież siła jednostki jest funkcją

grupy, którą reprezentuje. Siła, którą

reprezentujemy, jako wolnomularze,

ta siła emocjonalna i duchowa, któ-

ra powinna nam pomagać w naszej

pracy i codzienności, wynika z więzi

między nami, ze skumulowanej mocy

każdego z nas. Ale także z siły i mocy,

jaka daje nam pamięć o tych, którzy

byli przed nami.

Myślę, że wielu przykrych sytuacji

moglibyśmy jako organizacja unik-

nąć, gdybyśmy za każdym razem nie

odkrywali Ameryki od nowa. Nasz

brak pamięci generuje powtarzanie

błędów od nowa.

Dla zrozumienia bardzo wielu aspek-

tów wolnomularstwa niezbędne jest

posiadanie świadomości miejsca.

Świadomości, że niezależnie od ak-

tualnych spotkań i grona, w którym

się spotykamy, idea wolnomularska





W O L N O M U L A R Z P O L S K I W I O S N A 2 0 1 8 • N U M E R 7 4

Z  Y C I A L Ó  I O B E D I E N C J I

jest ciągła w czasie i w przestrzeni.

Jesteśmy cząstką wielkiej wielomi-

lionowej rodziny masonów na całym

świecie. Mając świadomość, że jeste-

śmy elementem łączącym naszych

poprzedników z naszymi następca-

mi będziemy mieli większe poczucie

więzi, odpowiedzialności za trwanie.

Odpowiedzialności przed tymi, którzy

byli przed nami, jak i odpowiedzialno-

ści za nowe pokolenie wolnomularzy.

Wolnomularska droga rozwoju, któ-

ra jest podstawowym obowiązkiem

każdego inicjowanego, nie ogranicza

się do dnia dzisiejszego. Wymaga ona

widzenia spraw z wyprzedzeniem. Je

steśmy odpowiedzialni za pamięć tych,

którzy byli przed nami i umożliwienie

trwania tradycji i pracy przyszłych

pokoleń. Pierwszym krokiem do wy-

konania tego obowiązku jest p a m i ę

ć; pamięć i uczestnictwo w całości

pracy współczesnego wolnomularstwa

polskiego, a nie tylko skupianie się na

dniu dzisiejszym. Szersza perspekty-

wa pozwala widzieć np. przeszkody

z innego, często realniejszego, uła-

twiającego przezwyciężanie trudności

punktu widzenia.

Stworzyliśmy Złotą Księgę Wieczne-

go Wschodu. Jest ona otwarta. Moim

marzeniem jest, aby kiedyś była jedną

dla wszystkich polskich masonów.

Odejście na Wieczny Wschód zaciera

różnice, poglądy, zasługi. Każdy jest

takim samym kamieniem w wielkiej

budowli Świątyni Nowego Lepszego

Świata.

Mam nadzieję, że uda nam się poprosić

o pomoc tych, którzy czekają za progiem

mroku naszych wspomnień. Czekają.

Mogą i chcą nam pomóc. Musimy tylko

z tej pomocy chcieć skorzystać. #





P I S M O P R Z Y J A C I Ó Ł S Z T U K I K R Ó L E W S K I E J

18 Z  Y C I A L Ó  I O B E D I E N C J I

a początku tej historycznej loży stoło-

wej łamiemy się chlebem. To nie jest

zwykły chleb, lecz serbski, zwany Poga-

ca, pieczony według specjalnej receptury, którą

nasz zmarły brat Milan przekazał swojej loży

Pod Ulem (Le Droit Humain). W jego ojczyź-

nie wypieka się go na uroczyste okazje: wesela,

urodziny, pogrzeby. Łamanie jest bardzo proste,

ponieważ każdy kawałeczek jest w tym chlebie

oddzielnie, choć trzyma się zarazem reszty. Jego

smak jest niepowtarzalny. W tym roku s∴ Basia,

która od lat ten chleb nam piecze, powiedziała, że

chce przekazać sposób jego wypieku następnemu

pokoleniu wolnomularzy, pod warunkiem że

już zawsze będzie to dla nas Chleb Milana. I tak

będzie. #

CHLEB MILANA,

CZYLI POGACA













W O L N O M U L A R Z P O L S K I W I O S N A 2 0 1 8 • N U M E R 7 4

Z  Y C I A L Ó  I O B E D I E N C J I

Składniki: 1 kg mąki krupczatki, 450 ml ciepłego mleka, 50 ml oleju rzepakowego lub słoneczni-

kowego, 2 jajka, 1 białko, 3 łyżeczki soli, 3 łyżeczki cukru, 50 gr drożdży.

Do smarowania: 250 gr margaryny lub masła trzymanego w temperaturze pokojowej, 1 żółtko, sezam.

Sposób przygotowania:

1. Z odrobiny mleka, mąki, cukru i drożdży robimy rozczyn i odstawiamy na 15 minut w ciepłe

miejsce. Resztę składników wsypujemy i wlewamy do miski, dodajemy wyrośnięty rozczyn i wy-

rabiamy rękoma lub robotem dopóki nie będzie odchodziło od miski.

2. Ciasto trzeba rozwałkować jak najcieniej. Rozwałkowane ciasto smarujemy margaryną lub masłem.

3. Posmarowane ciasto zwijamy w rulon.

4. Rulon kroimy na 4–5 cm kawałki.

5. Kawałki układamy do okrągłej formy o średnicy 36 cm i odstawiamy do wyrośnięcia.

6. Wyrośnięte ciasto smarujemy żółtkiem i posypujemy sezamem. Wstawiamy do nagrzanego pie-

karnika (180 ºC) na około godziny.

Oto przepis na nasz masoński Chleb Milana,

który zwie się po serbsku Pogaca.

P I S M O P R Z Y J A C I Ó Ł S Z T U K I K R Ó L E W S K I E J

20 Z  Y C I A L Ó  I O B E D I E N C J I

Traktaty przyjaźni

Loża Karol Marcinkowski

Szkoła Sokratesa

Rzeczpospolita

Wolnomularska

– zawieszenie

i odwieszenie

środę 14 lutego 2018 roku w Warszawie podpisano

Traktat o Przyjaźni i Współpracy pomiędzy Federa-

cją Polską Międzynarodowego Zakonu Wolnomularskiego

Le Droit Humain a Wielkim Wschodem Rzeczypospolitej

Polskiej. Układ podpisali: ze strony Federacji Polskiej

Br∴Stanisław Wyrożemski, Prezydent Federacji oraz

S∴Alicja Dworak, Delegat Rady Najwyższej LDH, Hono-

rowy Wielki Komandor, zaś ze strony Wielkiego Wschodu

Rzeczypospolitej Polskiej – Wielki Mistrz Br∴Zbigniew

Grabowski.

Dodajmy, że ten formalny traktat poprzedziła wieloletnia

współpraca lóż tworzących WWRP z LDH Polska. Już nie

długo, bo na początku kwietnia br., odbędzie się podobna

uroczystość, choć o charakterze międzynarodowym, czyli

podpisanie Traktatu o Przyjaźni i Współpracy między

Wielkim Wschodem Polski a Wielką Żeńską Lożą Francji.

Do Warszawy przyjedzie aktualna Wielka Mistrzyni WŻLF

– Marie erese Besson, która będzie uczestniczyć w uro-

czystym posiedzeniu dwóch polskich warsztatów kobiecych

– Prometei i Gai Aeterny. Właśnie wtedy Traktat zostanie

formalnie podpisany, bowiem został już zatwierdzony przez

Konwenty zarówno WŻLF, jak i WWP. #

KRONIKA

aką nazwę nosi nowa Loża Dosko-

nałości w Warszawie, której Świat-

ła zapalone zostały w sobotę 24 lutego

2018 roku. Uroczystości przewodniczył

Suwerenny Wielki Komandor Rady

Najwyższej 33. i Ostatniego Stopnia

Rytu Szkockiego Dawnego Uznanego

Dla Polski i Krajów Bałtyckich Brat

Waldemar Gniadek. Warsztat ten zało-

żyli mistrzowie pracujący w lożach błę-

kitnych Wielkiego Wschodu Rzeczy

pospolitej Polskiej z Polski i Łotwy. Na

pierwszych pracach Szkoły Sokratesa

wspomniano życie i dokonania patrona

warsztatu oraz jego szkoły lozocznej,

a także wygłoszono deskę poświęconą

znaczeniu hasła i głównego symbolu

czwartego stopnia RSDU. Loża Szkoła

Sokratesa pracuje w oparciu o regułę

włoską, tak jak warsztaty doskonałości

w czasach 20-lecia międzywojennego

w naszym kraju. Cechą charakterystycz-

ną tego systemu są prace w 9. stopniu

symbolicznym.

Przypomnijmy, że niedawno, 1

października 2017 roku zostały za-

palone światła pierwszej w naszym

kraju kobiecej Loży Doskonałości

LUX ORIENTIS, do której należą

siostry pracujące w lożach błękit-

nych Prometea i Gaja Aeterna oraz

francuskich lożach Wielkiej Żeńskiej

Loży Francji. #

sobotę 24 lutego 2018 roku pod

młotkiem Wielkiego Mistrza

WWRP Zbigniewa Grabowskiego

zostały zapalone światła loży Karol

Marcinkowski na Wsch∴ Poznania.

Czcigodnym Mistrzem nowego War-

sztatu został Br∴ Karol. Przypomnijmy,

że loża Karol Marcinkowski istniała już wcześniej, wśród założycieli odno-

wionego warsztatu należącego obecnie do WWRP znaleźli się mistrzowie

lóż Marcinkowski i Paderewski. Po rozproszeniu środowisk tych lóż kilka

lat temu misji reaktywacyjnej podjęła się warszawska loża Kultura. #

niedzielę 25 lutego br. na pro-

lu FB Rzeczpospolitej Wol-

nomularskiej przeczytaliśmy infor-

mację o zawieszeniu działalności. Po

tygodniu strona ruszyła pod nowym

kierownictwem. #

W O L N O M U L A R Z P O L S K I W I O S N A 2 0 1 8 • N U M E R 7 4

Z  Y C I A L Ó  I O B E D I E N C J I

elegacja Rady Najwyższej Za-

konu gościła w naszym kraju od

9 do 12 stycznia 2018 roku. Wiel-

kiemu Mistrzowi towarzyszyli m.in.

W∴D∴B∴Alain Sède, pełniący aktual-

nie obowiązki Wielkiego Komandora,

a także Honorowy Wielki Komandor

Federacji Polskiej W∴D∴S∴ Alicja

Dworak.

Goście spotkali się z Radą Federa-

cji Polskiej LDH, wzięli udział we

wspólnych pracach warszawskich lóż

błękitnych Konstytucja 3 Maja i Pier-

re et Marie Curie, odwiedzili również

warsztaty w Katowicach i Krakowie.

W nieocjalnej części wizyty znalazł

się czas na zwiedzanie krakowskich

Sukiennic oraz warszawskiego Muze-

um Żydów Polskich POLIN, a także

na serdeczne i braterskie rozmowy,

bynajmniej nie tylko o problemach

wolnomularstwa.

Przybliżając sylwetkę Wielce Do-

stojnego Brata Daniela, warto przy-

pomnieć, iż został wybrany Wielkim

Mistrzem Le Droit Humain na Kon-

wencie Międzynarodowym w maju

2017 roku. Urodził się w Lozannie

w roku 1949; przez wiele lat praco-

wał na rzecz państwa szwajcarskiego

w obszarze szeroko pojętego bezpie-

czeństwa, zarówno wojskowego, jak

i cywilnego. Obecnie jest na emery-

turze; ma żonę, dwoje dzieci i dwoje

wnuków. Br∴ Daniel został inicjowany

w 1983 roku w Sz∴L∴ Esperance et

Cordialité w Lozannie (w strukturach

Grand Lodge Swiss Alpina). Później

przeniósł się do struktur DH; pracował

m.in. w lożach Connaissance et Vie na

Wschodzie Lozanny oraz Sine Nomine

na Wschodzie Montreux-Clarens. Peł-

nił także liczne funkcje w warsztatach

wyższych stopni, w organach Federa-

cji Szwajcarskiej LDH (w tym także

funkcję Wielkiego Komandora) oraz

w Radzie Najwyższej Zakonu.

Został podniesiony do stopnia mi-

strza w 1985 roku, a później na kolej-

ne, wyższe stopnie Rytu Szkockiego

Dawnego i Uznanego, aż do 33. stopnia

w roku 2007. Rolę Wielkiego Mistrza

postrzega przede wszystkim jako dąże-

nie do bycia gwarantem różnorodności,

a zarazem spójności Zakonu; dwóch

obszarów, które – jak mówi – nie za-

wsze łatwo jest pogodzić. #

ORDO AB CHAO

iostry i bracia z Sz∴L∴ Wolność Przywró-

cona (WWP) wraz z najbliższymi odwie-

dzili warszawskie planetarium w Centrum

Nauki Kopernik, był z nimi „Wolnomularz

Polski”. Pokaz muzyczny CHAOS I HAR-

MONIA – matematyczna symfonia jest bliski

każdemu wolnomularzowi, który „wie”, że

Wielki Architekt Wszechświata jest genialnym

matematykiem i geometrą, a masoneria to or-

ganizacja, której przyświeca maksyma ORDO

AB CHAO. Na zdjęciu, które publikujemy

na str. 1 mamy jeden z obrazów z urokliwej

symfonii, która fascynuje, skłania do reeksji

nad tym wszystkim, czym nie jesteśmy, a czym

być moglibyśmy i powinniśmy jako ludzie,

maleńka cząstka Wszechświata. #

ROCZNICE

PROF. LUDWIKA HASSA

bieżącym roku wypada okrągła, setna rocznica (18 listopada 1918 r.)

urodzin prof. Ludwika Hassa, jak też dziesiąta rocznica jego odejścia

(8 kwietnia 2008 r.). Może warto by pomyśleć, aby Jego osobie poświęcić

którąś z tegorocznych Akademii Hirama, albo jeden z numerów „Wolnomula-

rza”. Myślę, iż Mu się to należy, by choć w ten symboliczny sposób Go uczcić.

Wiele zrobił przecież dla Sztuki Królewskiej. Osobiście miałem przyjemność

tylko raz się z nim spotkać, w listopadzie 1989 roku i do dzisiaj to pamiętam.

Co sądzą Państwo o tym pomyśle? Bogumił Woźniakowski, Kraków

Prof. Ludwik Hass był wybitnym polskim naukowcem, wieloletnim

przewodniczącym Rady Programowej naszego pisma. Jesienią tego roku,

kiedy przypada także ćwierćwiecze „Wolnomularza Polskiego”, należy-

cie uhonorujemy pamięć profesora, najlepszego specjalisty w zakresie

historii masonerii Europy Środkowo-Wschodniej. REDAKCJA

Nowy Wielki Mistrz Le Droit Humain odwiedził Polskę

Potrzeba kontynuacji







∴



P I S M O P R Z Y J A C I Ó Ł S Z T U K I K R Ó L E W S K I E J

22 Z  Y C I A L Ó  I O B E D I E N C J I





















Chodzi o przetaczającą się od kil-

ku dni przez media falę oskarżeń

wobec wolnomularstwa w związku z ra-

portem dziennika „e Guardian” na

temat trzech lóż działających w West-

minsterze, jakoby skupiających człon-

ków brytyjskiego parlamentu, wpły-

wowych dziennikarzy oraz członków

zespołów prasowych. Do loży New

Welcome (Nowe Powitanie) podob-

no należą głównie członkowie Izby

Gmin. W Gallery Lodge pracują osoby

zatrudnione w zespołach prasowych

polityków, natomiast trzeci warsztat

to Loża Alfred Robbins. Dziennikarze

„Guardiana” ustalili, że co najmniej

niektóre osoby w parlamencie są świa-

dome istnienia tych zgromadzeń.

Wielka Zjednoczona Loża Anglii

potwierdziła powyższe doniesienia

i ogłosiła, że wspomniane loże zrzeszają

ponad 100 osób. Br∴ dr David Staples,

rzecznik Wielkiej Zjednoczonej Loży

Anglii, napisał: „Bycie wolnomularzem

nie kłóci się ze sprawowaniem mandatu

posła. Wbrew obiegowemu mniema-

niu, przynależność do masonerii po-

maga w pełnieniu służby publicznej.

Nasi członkowie nie powinni czuć się

niezasłużenie stygmatyzowani. Żadna

inna organizacja by na to nie pozwoliła

i nasza również” – podkreślił, zapowia-

dając jednocześnie, że wolnomularze

w najbliższym czasie rozpoczną serię

otwartych spotkań by udowodnić, że

nie są tajnym stowarzyszeniem. #

Za: FREEMASONRY.network –

polski portal anglojęzyczny. Opubli-

kowano 8 lutego 2018 r.

ihanna, gwiazda muzyki pop z Barbados, wzięła udział

w międzynarodowej konferencji w Dakarze (2–3 lutego

br.), mimo że stowarzyszenie – konfederacja ok. 30 organi

zacji islamskich pod nazwą Nie dla masonerii i homoseksualizmu

uznało ją za personę non grata z powodu rzekomego członkostwa

w zakonie iluminatów. Rihanna jest ambasadorką Globalnego

Partnerstwa dla Edukacji i także dzięki jej staraniom prezydent

Francji Emmanuel Macron obiecał 200 mln euro na pomoc

edukacyjną dla Afryki, co ogłosił na wspomnianej konferencji.

Przeciwko działaniom antymasońskim w Senegalu zaprotestował

wcześniej Wielki Wschód Francji, który erygował w Senegalu

pierwszą swoją lożę jeszcze pod koniec w XVIII wieku. Mimo

tego, od 31 stycznia br. w Dakarze obowiązuje zakaz spotkań

wolnomularzy, tak publicznych, jak prywatnych, pod groźbą

kary. Nie odbyło się w związku z tym doroczne zgromadzenie

wolnomularzy z Afryki i Madagaskaru, zaplanowane także na

2–3 lutego w stolicy Senegalu.

Na fotograach: Rihanna, Blaise

Diagne, mason inicjowany w 1899

r., pierwszy członek Francuskiego

Zgromadzenia Narodowego, wybrany

w 1914 r. (loża jego imienia istnieje

od 1977 r.) oraz dekret antymasoński

wydany przez prefekta Dakaru z 31

stycznia br. #

ZAKAZ SPOTKAŃ MASOŃSKICH

W DAKARZE

WIELKA ZJEDNOCZONA LOŻA ANGLII

Mylna interpretacja

W O L N O M U L A R Z P O L S K I W I O S N A 2 0 1 8 • N U M E R 7 4

Z  Y C I A L Ó  I O B E D I E N C J I

d lat „Wolnomularz Polski”

otrzymuje kwartalnik Wiel-

kiego Wschodu Belgii „LOGOS”.

Najnowszy numer (96) przynosi

bardzo interesujący artykuł Wielkiego

Mistrza GOB Henriego Charpentiera

(wybrany w 2017) A propos obedien-

cji. Autor snuje w nim rozważania,

o których jeszcze nie słyszeliśmy na

gruncie polskim, mianowicie na te-

mat rosnącej na Zachodzie Europy

tendencji łączenia się lóż w konfe-

deracje, nie w tradycyjne obediencje.

Można zadać pytanie, czy te drugie

nie są bliższe naszym współczesnym,

„sieciowym” czasom?, podczas gdy

obediencje jawią się jako stare, o wie-

le bardziej hierarchiczne struktury.

„Wolnomularz Polski” myśli, że żad-

na z Wielkich Lóż i żaden Wielkich

Wschodów tak łatwo „oskubać” się

nie da, może więc jakieś hybrydy będą

się rodzić w najbliższej przyszłości?

Jakieś obediencje z szerszą autonomią

lóż niż do tej pory? Będziemy śledzić

te procesy z należytą uwagą. #

ortal Rzeczpospolita Wolnomularska poin-

formował 21 listopada br., że W Rosji powstał

Związek Suwerennych Obediencji Masońskich!

Memorandum o stworzeniu Związku podpisali: Wielki

Mistrz Wielkiego Wschodu Narodów Rosji, Wielki Mistrz

Wielkiej Symbolicznej Loży Rosji i Krajów Związko-

wych oraz Wielki Mistrz Zjednoczonej Wielkiej Loży

Rosji.Redakcja Rzeczpospolitej Wolnomularskiej oddała

się reeksji na temat braterstwa polskiego środowiska

wolnomularskiego i z żalem skonstatowała, iż jesteśmy

daleko za Rosjanami".

Pod wpisem na FB wywiązała się siostrzano-braterska

dyskusja. Niektórzy z dyskutantów poczuli się chyba

urażeni, że można nas porównywać do „braci Rosjan"

(słowo "ruscy" nie padło, nie ten poziom), inni podno-

sili, że tam masoneria jest upolityczniona, jeszcze inni

domniemywali, że mogą za tym stać rosyjskie służby

specjalne. Dla „Wolnomularza Polskiego” fakt podjęcia

rozmów tak różnych struktur: "wielkowschodowej",

"narodowej" i jeszcze "symbolicznej" – graniczy z cudem.

Na Zachodzie, a u nas także, nie wydaje się to w ogóle

możliwe. W Polsce prędzej jakaś struktura rozpłynie,

niż się z kimś połączy. Owszem, dzielić się potramy.

Pięknie. I niepięknie. #

Źródło:

hp://great-east.ru/news/masonstvo_rossii_obedinilos/

Obediencja czy konfederacja?

ZWIĄZEK SUWERENNYCH

OBEDIENCJI MASOŃSKICH

Rosyjscy masoni razem

P I S M O P R Z Y J A C I Ó Ł S Z T U K I K R Ó L E W S K I E J

24 T E M P L U M I K O  C I Ó Ł

listopada 2017 roku, tuż przed planowanym sym-

pozjum, proboszcz Cetraro, ks. Ennio Stamile,

w wywiadzie udzielonym „Avvenire” wyjaśniał,

dlaczego hierarchowie Kościoła katolickiego zamierzali

wziąć udział w konferencji z sektą zakazaną i wielokrotnie

potępioną przez papieży. – Nie bacząc na różnice, dobrze

jest podejmować autentyczne ścieżki służby dla dobra wspól-

nego i odpowiedzialnego, przejrzystego zaangażowania się

w sprawiedliwość społeczną – tłumaczył.

W swoim jedenastominutowym wykładzie Msgr. Alioa

już podczas konferencji wykazał się dobrą znajomością

masonerii, wskazując kilka elementów, które czynią ją

niezgodną z nauczaniem Kościoła. Są to: antropocentryzm,

elementy religijne i „superdenominacyjne” rytuały inicja-

cyjne oraz duch relatywistycznej tolerancji. Alioa zdawał

się popierać „współpracę wokół projektów, które pomagają

nam iść razem w kierunku coraz większej humanizacji”.

Sergio Rosso, który przemawiał przez prawie dziewiętna-

ście minut, zilustrował działalność lantropijną Wielkiego

Wschodu Włoch i pochwalił charytatywną działalność

Kościoła katolickiego na świecie. Rosso próbował rozróżnić

i oddzielić masoński „sekularyzm” od „antykatolicyzmu”.

Zalecił także współpracę katolicko-masońską na poziomie

solidarności, aby „odrodzić erę ducha, który jest blisko

nas”. O jakim duchu mówił ten mason?

Najdłuższe wystąpienie miał biskup Staglianò. Trwało

ono około pięćdziesięciu minut. Na początku Staglianò

przytoczył kilka słów z Czarodziejskiego etu, słynnej

opery Wolfganga Amadeusza Mozarta (1756–1791).

Cytował i chwalił teologa Hansa Urs von Balthasara, który

ogłosił Czarodziejski et „operą o boskich cechach” (słowa

Staglianò). Jego Ekscelencja przytoczył także osąd Hansa

Künga o powodach członkostwa Mozarta w masonerii:

„Mozart stał się masonem, ponieważ tylko tam znalazł

ucieleśnienie oświeceniowych ideałów równości, bra-

terstwa i wolności, których nie widział wśród katolickiej

hierarchii Salzburga”.

Już w XVIII wieku członkostwo w masonerii było nie-

zgodne z wiarą katolicką z powodu religijnego indyfe-

rentyzmu, relatywizmu, racjonalizmu, ezoteryki i wolno-

mularskich przysiąg (z okrutnymi karami grożącymi tym,

którzy zdradzą tajemnice masońskie).

Biskup Staglianò powiedział, że nie można być jedno-

cześnie katolikiem i masonem. Wielokrotnie powtarzał,

Sprawozdanie z konferencji hierarchów katolickich

z masonami na temat współpracy

CZY MOŻNA BYĆ

KATOLIKIEM

I MASONEM?

KOŚCIÓŁ I

MASONERIA: TAK BLISKO I WCIĄŻ TAK DALEKO?







∴

W O L N O M U L A R Z P O L S K I W I O S N A 2 0 1 8 • N U M E R 7 4

T E M P L U M I K O  C I Ó Ł

że wolnomularze są ekskomunikowani, przypominając

także potwierdzenie tej ekskomuniki wydane w 1983

roku przez kardynała Ratzingera, ówczesnego prefekta

Kongregacji Nauki Wiary.

Hierarcha zauważył, że pomiędzy katolikami i masonami

istnieje „dystans podobny do otchłani”. Mówił – bez-

pośrednio zwracając się do masonów – o ekskomunice

i całkowitym ich wyrzuceniu z Kościoła. Wspomniał nawet

o „pogłosce”, że masonami są także księża i biskupi. – Jeśli

to prawda – podkreślił – to ci księża i biskupi są również

ekskomunikowani.

iestety, biskup Staglianò nie powiedział, dlaczego

masoni są ekskomunikowani ani dlaczego masoneria

sprzeciwia się Kościołowi. Kanon 2235 Kodeksu Prawa

Kanonicznego z 1917 roku, który nałożył karę ekskomuniki

latae sententiae na katolików, którzy dołączają do masonerii,

nie został przedłużony w nowym Kodeksie Prawa Kano-

nicznego, obowiązującym od 27 listopada 1983 roku. Na

mocy Kanonu 2235 Kodeksu z 1917 roku każdy katolik

przynależący do masonerii został ipso facto ekskomuni-

kowany poprzez akt przynależności lub wszczęcie takiej

procedury. W deklaracji Kongregacji Nauki Wiary z 26

listopada 1983 roku znajduje się zapis stwierdzający nie-

zgodność między masonerią a Kościołem, który stanowi,

że katoliccy członkowie masonerii są w stanie ciężkiego

grzechu i nie mogą przyjmować komunii świętej.

Z drugiej strony, masoni katoliccy nie są ekskomuni-

kowani ipso facto przez akt związania się z masonerią

w pierwszym stopniu wtajemniczenia. Jeśli jednak w trakcie

formacji masońskiej osoby takie przyjmą i będą uznawać

heretycką doktrynę masonów lub popadną w apostazję,

wówczas zaciągają na siebie ekskomunikę przewidzianą

za herezję lub apostazję – wyjaśnia ks. Siano.

iskup Staglianò zaatakował katolików, którzy byli

zakłopotani jego udziałem w konferencji. Napięt-

nował ich i stwierdził, że są daleko od Kościoła i że mają

problemy z katolicką tożsamością. Następnie zwrócił się

do masonów z prośbą, że jeśli istnieją „pilne, powiedzmy,

sprawy antropologiczne” i „jeśli oni również chcą zabrać

głos w obronie ludzkiej godności i wolności religijnej,

to powinni ukazać swoje prawdziwe oblicze (jako ludzi

zainteresowanych prawdziwym dobrem ludzkości), aby

ci, którzy ich ekskomunikowali (Stolica Apostolska),

uświadomili sobie, że ekskomunikowali coś, co nie istnie-

je”. Wystąpienie zakończył zdaniem: „Zmierzajmy razem

w tym kierunku”. Hierarcha mocno nalegał, by masoni

zrobili swoisty „rachunek sumienia” i by sami powiedzieli

sobie – w sumieniu – że nie są złodziejami ani skorum-

powanymi osobami, ani twórcami spisków (przeciwko

Kościołowi) itd.

Komentując to wystąpienie, ks. Siano zauważył: „Od-

wołanie się do sumienia nie jest wystarczające. Należy

raczej podać jasne i konkretne wskazówki, na przykład

powiedzieć masonom Wielkiej Loży Włoch, że muszą wy

rzec się ezoteryzmu, gnostycyzmu, sekularyzmu i niechęci

do dogmatów wiary oraz moralności, jeśli chcą zbliżyć się

do nas, katolików”.

ieco zirytowany słowami biskupa, zastępca wielkiego

mistrza Santi Fedele mówił przez 18 minut, broniąc

Wielkiego Wschodu Włoch, jego publicznej „przejrzystości”

i prawa do prywatności. Fedele przywołał postać włoskiej

polityczki Rosy Bindi zaangażowanej w działalność cha-

rytatywną. Określił ją mianem „katolickiej komunistki”.

Zaprzeczył, że masoni wykonują „dziwne magiczne rytuały

w świątyni”. Wywyższał „świecką moralność” masonerii

i przyznał, że Wielki Architekt Wszechświata – pojęcie

nawiązujące do Konstytucji Jamesa Andersona Wolnomu-

larstwo (1723) – to deista. Wreszcie oznajmił z dumą, że

cieszy się z tego, że znajduje się poza wspólnotą wierzących.

Ks. Siano, który specjalizuje się w tematyce masońskiej,

komentując to wydarzenie, wskazał, że Wielki Wschód

Włoch jest organizacją ezoteryczną i opartą na rytuałach

inicjacyjnych. Inicjacja i ezoteryzm (gnostycyzm) – to

prawdziwe „serce” masonerii, coś znacznie większego niż

racjonalizm, sekularyzm i działalność humanitarna. Dla-

tego zapytuje, do jakiego stopnia jest możliwa publiczna

współpraca Kościoła i masonerii w zakresie realizacji dzieł

„sprawiedliwości społecznej i solidarności” z tymi, którzy

praktykują rytuały ezoteryczne i gnostyckie, najprawdo-

podobniej otwarte na wpływ sił pozanaturalnych? #

Źródło: onepterve.com

P I S M O P R Z Y J A C I Ó Ł S Z T U K I K R Ó L E W S K I E J

26 T E M P L U M I K O  C I Ó Ł

s. Neville Barker Cryer: - Chrześcijaństwo nie stoi

w sprzeczności z wolnomularstwem i odwrotnie! Kościół

rzymskokatolicki lęka się niektórych europejskich obediencji,

które często są antyklerykalne, w swoich lożach nie wykładają

Biblii i nie zabraniają rozmów o polityce czy religii, tak jak

robi to chociażby Zjednoczona Wielka Loża Anglii. Z drugiej

strony pięcioro moich bliskich przyjaciół-wolnomularzy to

praktykujący rzymscy katolicy, którzy przystąpili do Zakonu

za zgodą swoich proboszczów. Ci duchowni dobrze zdają

sobie sprawę z różnic między regularną masonerią brytyjską

a częścią europejskiej, która jest nieregularna.

A co z zarzutem, że masoneria to rodzaj

okultystycznej religii?

- To smutne stwierdzenie, które wynika z ignorancji.

Tymczasem od swoich początków Bractwo było dostępne

jedynie dla trynitarnych chrześcijan. Tak było przez 200 lat,

do roku 1813. Zdecydowano wtedy, że wolnomularzami

mogą być także przedstawiciele innych wyznań. Podczas

lożowych spotkań każdy modli się jednak tak, jak nakazuje

mu jego religia. Okultyzm i ateizm nie występują w regu-

larnej masonerii, a wiara w Boga jest warunkiem, który

trzeba spełnić, ubiegając się o członkostwo.

Kościoły rzymskokatolicki i prawosławny mają

negatywny stosunek do masonerii. Z drugiej strony

mamy np. Ewangelicki Kościół Niemiec, który

mówi, że wolnomularstwo może uzupełniać życie

chrześcijanina. Jest też Kościół Anglii, w którym

ścierają się obydwie postawy. Skąd te skrajności?

- Te różnice także wynikają z ignorowania rzeczywistości,

niesprawdzonych pogłosek i uprzedzeń do organizacji,

które praktykują inny od naszego rodzaj duchowości.

W grę wchodzi też zazdrość, że wolnomularstwo może

przyciągać tak wielu mężczyzn i przez lata pozostawać

dla nich atrakcyjnym ruchem. W przyszłym roku minie

sześćdziesiąt lat odkąd zostałem anglikańskim duchownym

i wolnomularzem.

Z jednej strony mamy wolnomularstwo regularne,

związane ze Zjednoczoną Wielką Lożą Anglii,

które wymaga od kandydatów wiary w Boga. U nas

z∴L∴ WALERIAN ŁUSIŃSKI (WLNP) 12 CZERWCA 2017 r. za pozwoleniem autora, prze-

drukowała wywiad z Bratem Neville’m Barkerem Cryerem (1924–2013) – duchownym Kościoła

Anglii i jednym z najznakomitszych angielskich znawców Sztuki Królewskiej. Rozmowa dotyczyła tego,

czy w Kościele jest miejsce dla wolnomularzy oraz skąd rezerwa niektórych chrześcijan wobec wolno-

mularstwa. #

MASON W KOŚCIELE





W O L N O M U L A R Z P O L S K I W I O S N A 2 0 1 8 • N U M E R 7 4

T E M P L U M I K O  C I Ó Ł

w kraju to Wielka Loża Narodowa Polski. Z drugiej

strony mamy organizacje liberalne, powiązane

z Wielkim Wschodem Francji, np. Wielki Wschód

Polski, których w ogóle nie interesuje, czy ktoś

jest wierzący. Czy chrześcijanin może należeć do

każdego z tych zakonów?

- Nie mam wątpliwości, że chrześcijanin może należeć

do Zjednoczonej Wielkiej Loży Anglii czy nieregularnych

Order of Women Freemasons i Honourable Fraternity of

Ancient Freemasons. Inaczej jest z Wielkimi Wschodami

i wolnomularstwem mieszanym, reprezentowanym np.

przez zakon Le Droit Humain. Te organizacje w ogóle

nie wymagają od kandydatów wiary w Istotę Najwyższą.

A czym wolnomularstwo może być dla

chrześcijanina?

- Dla mnie masoneria to ancilla Ecclesiae, organizacja po-

mocna Kościołowi. W Anglii to oczywiste, że społeczność,

która wymaga od swoich członków, aby całkowicie zawie-

rzyli Bogu, jest potrzebna w kraju, gdzie kościoły z roku

na rok pustoszeją. Dotyczy to także Kościoła rzymskiego.

W mojej najnowszej książce pt. What Do You Know About

Ritual? e Complete Mason’s Commentary pokazałem, jak

dalece nauki Loży są zbieżne z chrześcijaństwem. Dotyczy

to nade wszystko przemówienia, jakie wygłaszane jest do

wolnomularza zaraz po inicjacji.

Czy jest coś, czego Kościół może się nauczyć od

Loży i nawzajem?

- Zarówno chrześcijanie, jak i wolnomularze skorzystają,

jeśli wsłuchają się w to, co mówią i czynią, odprawiając

swoje rytuały. Kościoły powinny zadać sobie pytanie: co

musimy zrobić, żeby pozyskać więcej wiernych; jak ich

potem utrzymać przy sobie i jak sprawiać, żeby przeznaczali

fundusze na cele dobroczynne. Wolnomularze natomiast

powinni poświęcić więcej uwagi kwestiom wiary niż nauce

rytuałów i dobroczynności.

Często się zdarza, żeby księża i biskupi Kościoła

Anglii byli masonami?

- Jest nas w ruchu coraz mniej, bo niektórzy koledzy wy-

kładający teologię na uniwersytetach wbijają studentom

do głowy, że masoneria jest zła. Ale to nie jedyny powód.

Coraz częściej ordynuje się ludzi starszych, mających

rodziny i przez to mniej czasu, a i płace w Kościele są

coraz niższe. Wreszcie, nie ma już Georeya Fishera, ar-

cybiskupa Canterbury i wolnomularza, który ordynował

mnie na duchownego. Nie ma też archidiakona Derby

[George’a Fitzherberta], który zaprosił mnie w 1950 roku

do Zakonu. Podkreślam – zaprosił, a nie nalegał, żebym

wstąpił.

A czy wolnomularze będący anglikanami wywierają

na swój Kościół jakiś szczególny, masoński wpływ?

- Wciąż wiele osób służy zarówno Kościołowi, jak i Loży. Dla-

tego coroczne zgromadzenia wolnomularzy często odbywają

się w katedrach Anglii i Walii. Odprawiane są wtedy specjalne

nabożeństwa, oczywiście według liturgii anglikańskiej. Jednak

na uroczystości w świątynnych murach pozwolenie dostają

tylko ci masoni, którzy podpiszą dokument stwierdzający,

że wierzą w Trójcę Świętą. Nie można jednak powiedzieć,

żeby Kościół Anglii był w jakikolwiek sposób pod wpływem

masonerii. Nawet jeśli jej patronem jest panujący monarcha,

a Wielkim Mistrzem diuk Kentu Edward.

Arcybiskup Fisher był bodaj najwyżej postawionym

masonem w hierarchii kościelnej. Czy od jego

czasów klimat wokół masonerii w Kościele się

zmienił?

- Zmieniło się wiele. Do lat sześćdziesiątych Kościół

pozwalał wolnomularzom żyć w zgodzie z ich sumieniem

jako chrześcijan i braci. Dziś zbyt wielu hierarchów udaje,

że wie wiele na temat czegoś, czego nie doświadczyli. Wciąż

budzi moje zdziwienie, że obecny arcybiskup Canterbury

[abp Rowan Williams] przychylnym okiem patrzy na zakon

druidów i jednocześnie nie pozwala chrześcijanom należeć

do innych stowarzyszeń. […]

Dziękuję za rozmowę.

Graka pochodzi ze strony hp://malydziennik.pl/jak-

-masoneria-atakuje-kosciol-zobacz,9198.html

lutego 2018 z inicjatywy dr. Witolda

Sokały, czcigodnego mistrza loży Mi-

chał Tokarzewski-Karaszewicz na Wschodzie

Kielc (DH), w sali restauracyjnej Willi Hueta,

odbyły się „białe prace” warsztatu, otwarte

dla profanów, podczas których dr. Norbert

Wójtowicz wygłosił wykład poświęcony re-

lacjom między Kościołem katolickim a wol-

nomularstwem. Temat spotkał się z dużym

zainteresowaniem zebranych i wywołał długą

i gorącą dyskusję. #

WIELKI WALKI, NIEUFNOŚCI I… NADZIEI NA ZMIANĘ



P I S M O P R Z Y J A C I Ó Ł S Z T U K I K R Ó L E W S K I E J

28 K A W A Ł K I A R C H I T E K T U R Y

ycie może być rozpatrywane

jako pewien proces biologiczny,

innym razem jako określony

dla danego czasu sposób myślenia czy

postępowania. Kiedy indziej będziemy

utożsamiać życie z istnieniem w jego

metazycznym wymiarze, jako zdu-

miewającą tajemnicę.

Niezależnie od tych różnic w pojmo-

waniu samego słowa „życie”, siostry

i bracia z poszczególnych warsztatów

Federacji Polskiej LDH, pochylając się

nad tytułowym pytaniem, zauważyli

konieczność odrębnego przeanalizo-

wania kwestii, czym jest „życie dobre”,

a czym – w specycznych uwarunkowa-

niach naszego stulecia – subiektywnie

rozumiane „życie udane”. Zwrócili też

uwagę, że termin „dobro” może odnosić

się do szeregu pojęć funkcjonujących

w różnych dziedzinach ludzkiego do-

świadczenia. Stąd, w odniesieniu do

życia udanego należy rozpatrywać je

przynajmniej w dwóch antynomicz-

nych aspektach, gdzie dobro materialne

(posiadanie) przeciwstawiamy dobru

moralnemu (wartościom duchowym),

a dobro w ujęciu subiektywnym (in-

dywidualizm moralny, egocentryzm,

egoizm) stanowi opozycję względem

dobra obiektywnego (idealizm, trans-

cendencja). Dokonanie powyższego

rozróżnienia uwidacznia nam, że życie

może zostać uznane przez jednostkę

za dobre w zależności od tego, któ-

rym z powyższych kryteriów kieruje

się ona (jako nadrzędnym) w swoim

codziennym postępowaniu.

ycie dobre, w powszechnym i po-

tocznym rozumieniu, to przede

wszystkim życie wygodne i pozbawione

trosk, a więc dostatnie, bezpieczne,

szczęśliwe. Takie postrzeganie „dobrego

życia” – wyłącznie w kategoriach indy-

widualnego szczęścia, a więc w pew-

nym stopniu egoistycznie – jednak nie

do końca przystoi wolnomularzowi.

Wydaje się, że powinien on „dobro”

traktować szerzej i za „dobre życie”

uznawać takie, które w jakiś sposób

wypełnia zawołanie naszego Zakonu:

„Na Chwałę Wielkiego Architekta

Wszechświata i dla Postępu Ludzkości”.

edług niektórych w XXI wie-

ku, obok niwelowania wielu

zagrożeń, takich jak wojna i choroby,

pojawiły się i nasiliły czynniki streso-

genne. Ten wiek, mimo że się dopiero

zaczął, jest epoką szybko postępującego

rozwoju technologii, chaotycznego na-

pływu wielkiej liczby informacji, coraz

szybszego tempa zmian społecznych

– a to wszystko czyni życie bardziej

stresującym. Do tego dochodzi coraz

powszechniejsze zjawisko alienacji

i wyobcowania człowieka w jego śro-

dowisku. Warunki te utrudniają osiąg-

nięcie stanu dobrego, udanego życia.

spółczesne tendencje cywiliza-

cyjne wyraźnie przejawiają się

u wielu mieszkańców szeroko pojętego

Zachodu nastawieniem materialistycz-

nym i konsumpcjonistycznym. Nie-

dorzecznym byłoby stwierdzenie, że

konsumpcja i potrzeba materialnego

zysku nie liczyła się i nie była obecna

w innych, przeszłych okresach rozwo-

ju cywilizacji europejskiej. Jednakże

dziś nie wynika ona jedynie z potrzeb

ekonomicznych (handel, etc.) czy

społecznych (bezpieczeństwo, życie

rodzinne, realizacja celów i zaspoko-

jenie prywatnych potrzeb), ale staje

się zarówno elementem rozrywki (na

przykład shopping – czyli spędzanie

wolnego czasu z przyjaciółmi lub ro-

dziną na zakupach w hipermarketach),

jak i – często nieświadomym – nało-

giem nabywania dóbr ponad miarę.

W tym właśnie należy dopatrywać

się specyki wzorca cywilizacyjnego,

który kształtuje się w naszym kręgu

kulturowym w XXI wieku. W parze

z nim idzie postępująca wirtualizacja

towaru – płacimy nie za rzecz, ale za

markę, bo to ona jest wyznacznikiem

społecznej pozycji, splendoru, złudnej

Postrzeganie „dobrego życia”

wyłącznie w kategoriach

indywidualnego szczęścia, a więc

w pewnym stopniu egoistycznie,

nie do końca przystoi

wolnomularzowi.

TEMAT ROCZNY

LE DROIT HUMAIN POLSKA

Co czyni życie udanym?











W O L N O M U L A R Z P O L S K I W I O S N A 2 0 1 8 • N U M E R 7 4

K A W A Ł K I A R C H I T E K T U R Y

jakości etc. Warto też wspomnieć o co-

raz powszechniejszej bylejakości – nie

tylko w zakresie produkcji i usług, ale

i literatury, muzyki oraz sztuk pięknych.

ie można jednak postrzegać prob-

lemu dobra materialnego jedno-

stronnie. Jest to truizm, ale pieniądz

zawsze był, jest i prawdopodobnie

będzie jednym z warunków godnego

życia. Życia, które możemy spędzić

w poczuciu względnego bezpieczeń-

stwa, bez strachu przed nadchodzącym

dniem. Czy jednak dobrobyt, a nawet

bogactwo są jednym z warunków życia

udanego? Zapewne tak – zwłaszcza,

gdy wiedziemy życie w równowadze,

w harmonii z potrzebami duchowym

i emocjonalnymi. Te bowiem ukie-

runkowane są nie tylko na indywidu-

alne cele, pasje i ambicje, rozbudzenie

talentów i podążanie za marzeniami,

ale otwierają nas także na miłość do

drugiego człowieka. W parze z nią idzie

nie tylko pragnienie szczęścia bliźniego,

ale też troska o jego bezpieczeństwo,

a wreszcie chęć niesienia mu pomocy

(często materialnej).

Jak wobec tego żyć dobrze i szczęś-

liwie? Życie ludzkie jest w swej

naturze dwoiste. Ścierają się w nim

dwa mocno na siebie oddziaływujące

pierwiastki – indywidualny i społeczny.

Często wpływają one na wybór nad-

rzędnych dla danej jednostki wartości.

Która z nich ma być miarą dobrego

życia i stać się fundamentem moral-

ności? A jeśli – jak twierdzi Tadeusz

Kotarbiński – moralność nie dopuszcza

wielorakości?

Zadaniem, jakie stoi przed ludźmi

XXI wieku, jest próba zrozumienia

i objaśnienia narastającej tendencji

indywidualistycznej. Nie należy wiązać

jej wyłącznie z egoizmem i brakiem

wrażliwości na drugiego człowieka,

ale przede wszystkim z moralnością

wynikającą z czystości ludzkiego su-

mienia. Owa czystość, będąc indywi-

dualnym wyznacznikiem właściwego

postępowania, sprawia, że czujemy się

ze sobą dobrze. Postępując w zgodzie

z sumieniem, stajemy w obowiązku

nadania sensu naszemu życiu. Sens

i próba stworzenia czegoś, co „przeżyje

nas samych”, daje jednostce poczucie

spełnienia.

Nie możemy także pominąć sił twór-

czych i kreatywności, które stanowią

nie tylko potrzebę, ale wręcz siłę na-

pędową działań wielu ludzi – często

wybitnych. Bo właśnie akt tworzenia

pozwala zarówno na realizację samego

siebie, jak i na ekspresję indywidual-

nych przeżyć, myśli i – jakże często

wspaniałych – idei.

istoria ludzkości, kultury i na-

uki daje jednakże wiele przykła

dów osób wybitnych, których skrajny

indywidualizm, choć bez wątpienia

przyczynił się do Postępu Ludzkości,

stanął na drodze szczęściu rodzinnemu.

Wystarczy wspomnieć tu nazwiska Mo-

zarta, Beethovena, Mickiewicza, Paula

Verlaine’a, Witkacego czy – sięgając po

sławy ze świata naukowego – Einsteina.

Również i tu rodzi się potrzeba harmo-

nii, tak ważnej dla wolnomularskiego

pojmowania świata. Indywidualizm

musi iść w parze zarówno z otwartym

umysłem, jak i otwartym sercem – bez

względu na to, na jakim etapie naszego

życia jesteśmy.

Należy ponadto podkreślić, że ot-

wartość na drugiego człowieka jest

potrzebą wynikającą z ludzkiej natury.

Nie tylko lozofowie, jak Arystoteles

czy Kant, ale też naukowcy z zakresu

psychologii, antropologii i lingwisty-

ki podkreślają, że czynnik społeczny

i wybudowany na jego fundamencie

system kulturowy – w postaci norm

etycznych, prawa, wierzeń i idei reli-

gijnych, systemu znaków i symboli –

stanowi wręcz istotę człowieczeństwa.

Wracamy zatem do postawionego

już pytania o to, gdzie – w ogromie

możliwości – doszukiwać się wartości

moralnych, które uczynią dobrym nie

tylko nasze życie indywidualne, ale

też współżycie społeczne. Tu rodzi

się potrzeba poszukiwania wartości

obiektywnych. Nie chodzi zatem o na-

danie sensu, ale o poszukiwanie sensu

życia i oparcie wszelkich zasad o etykę

uniwersalną. Dla niektórych jej źród-

łem może być Dekalog i prawo boskie

nadane nam przez siłę lub istotę trans-

cendentną. Życiem dobrym będzie to,

które podąża za owymi uniwersalnymi

wskazówkami.

ednak dychotomiczne pojmowa-

nie kategorii dobrego życia i źródła

wartości, jakie do niego prowadzą,

zaciera, siłą rzeczy, trzecią opcję – in-

tersubiektywną. Nie wszyscy jesteśmy

bowiem skłonni uznać za wystarczającą

moralność indywidualną (prowadzącą

w skrajnych przypadkach do egoizmu),

jak również nie wszyscy – ze względu

na przekonania – uznajemy za kon-

stytutywne wartości identykowane

jako obiektywne (absolutna prawda,

absolutne dobro etc), jako że radykalne

ich pojmowanie prowadzi do dogmaty-

zmu, a czasem wręcz fanatyzmu. Warto

przypomnieć, że jedną z propozycji

połączenia obu dróg zaproponował

u schyłku wieku XVIII Immanuel Kant,

głosząc swój słynny imperatyw: „Po-

stępuj tak, byś mógł chcieć, aby reguły

twojego postępowania mogły się stać

powszechnym prawem”. Obowiązek

moralny jest po prostu koniecznoś-

cią – ma wypełnić się niezależnie od

indywidualnych pragnień i ambicji czy

też od woli Absolutu, który część z nas

uznaje za jego źródło.

zym jest więc życie udane? To

zależy, jakimi wartościami w życiu

się kierujemy i gdzie dopatrujemy się

ich źródeł. Slavoj Żiżek twierdzi na

przykład, że udane życie to życie w po-

jedynkę i z dobrą książką… Jednakże

wolnomularstwo, w oparciu o wiekowe

metody i własną lozoę, stara się po

szukiwać jedności w wielości. Można

zatem zaproponować pewną hipotezę

(w myśl masońskiej metody), w świet-

Życie udane to takie, które

uznane jest za dobre w ramach

ogółu dziedzin ludzkiego

doświadczenia – materialno-

ekonomicznej, rodzinnej,

społecznej i indywidualnej.