Kiedy pieniądz był Bogiem,

a braterstwo utopią �� s� 4

Francesco Nullo,

wolnomularz czynu �� s� 10

Ideały w czasach liberalizmu

ekonomicznego �� s� 14

Jak Feniks z popiołów �� s� 15

Rozum i etos

w symbolice cyrkla �� s� 18

Inicjacja wolnomularska �� s� 20

Świat jako loża �� s� 24

Wyznania chrześcijanina

i masona �� s� 29

Wielki Architekt Wszechświata

w ujęciu liberalnym �� s� 32

(Prawie) wszystko

o lożach kobiecych �� s� 35

Konspiratorka i joginka

w fartuszku �� s� 40

Alchemia i święte rośliny �� s� 43

W o l n o m u l a r z P o l s k i l a t o 2 0 1 4 • n u m e r 5 9

L U D Z I E I I D E E

KIEDY PIENIĄDZ BYŁ BOGIEM,

A BTERSTWO UTOPIĄ

ŚWIAT POCZĄTKU XXI W.

CZY SĄ ALTERNATYWY?

S O N I A L E R S K A

edyną prawdziwą podróżą jest taka,

w której nie szuka się kolejnych krajo-

brazów, ale zmienia własne spojrzenie

– brzmi nasze moo roczne. Có to

oznacza? Prób zrewidowania włas-

nych pogldów i spojrzenia w inny ni

dotychczas sposób na stare sprawy.

W zasadzie wród masonów poten-

cjał takiego nowego, nieskaonego

schematami spojrzenia na rzeczywi-

sto jest znacznie wikszy ni u prze-

citnego profana. Czy jednak nasza

otwarto jest na tyle dua, e jeste-

my w stanie zaakceptowa i uwierzy

w rozwizania nie tyle niestandardowe

co wrcz rewolucyjne, wywracaj-

ce do góry nogami dotychczasowy

porzdek spraw? W zwizku z tym

pytaniem niniejsza deska ma charakter

nieco prowokacyjny i sondujcy, bez

uszczerbku oczywicie dla jej infor-

macyjnego charakteru.

DIAGNOZA

yjemy w systemie monetarnym,

deniowanym w ekonomii jako zespół

norm prawnych, reguł oraz zasad, które

okrelaj warunki oraz reguluj sposób

funkcjonowania pienidza w trans-

akcjach. Nie wchodzc w denicje

i podziały ekonomiczne, pienidz to

immanentny element naszego ycia,

wokół którego de facto „wszystko

si krci”. I my, wolnomularki te od

tego nie uciekniemy, yjemy bowiem

w okrelonym systemie społecznym.

Płacimy składki miesiczne, czynsz

za lokal, nansujemy agapy. Ba, moli-

wo uiszczania składek jest warunkiem

Kiedy CzCigodna Mistrzyni sz... L..









JACQUE FRESCO

P i s m o P r z y j a c i ó ł s z t u k i k r ó l e W s k i e j

4L U D Z I E I I D E E

przyjcia do wolnomularstwa. Choby

profanka spełniała wszystkie inne kry-

teria, zła sytuacja nansowa zamyka

jej drzwi do naszego grona do czasu

poprawy tego stanu rzeczy.

Urodziłymy si w systemie mone-

tarnym, innego nie znamy, jest on tak

naturalny, e w zasadzie nikt go nie

kwestionuje. Mona narzeka na jego

niedoskonałoci, moemy czu, e pie-

nidze nas poniekd odczłowieczaj,

szczególnie w tych momentach, gdy

pikne ideały rozbijaj si o tward

monetarn rzeczywisto. Ale mimo

wszystko jako w tym systemie trwamy,

bo nie widzimy alternatywy. Tylko czy

w XXI wieku człowiek bez pienidzy

w zasadzie moe by wolny? Mówimy

o współczesnym niewolnictwie eko-

nomicznym ludzi z krajów Trzeciego

wiata harujcych w nieludzkich wa-

runkach za kilka groszy, a raczej do-

larów. Ale i w Polsce problem braku

pienidzy na podstawowe potrzeby

zdarza si nader czsto. Czy człowiek

bez pienidzy czuje si równy tym,

którzy pienidze maj i którym jako

łatwiej z tej prawnie zagwarantowanej

równoci korzysta? O braterstwie – ro-

zumianym przeze mnie jako braterstwo

powszechne, ju w ogóle nie warto

wspomina. Ale czy mona wyobrazi

sobie wiat w ogóle bez pienidza?

Teraz przedstawi kilka faktów,

w moim odczuciu dobrze i syntetycz-

nie oddajcych obraz współczesnego

wiata:

FAKT NR 1

yjemy w wiecie skrajnych kontra-

stów. wiat jest podzielony na strefy

ubóstwa i bogactwa. W krajach ubogich

wystpuj niedobory, w krajach boga-

tych – do których i Polska si zalicza –

wszechogarniajcy nadmiar, rozumiany

bardzo szeroko: za duo jemy, za duo

kupujemy, za duo ogldamy telewizji.

Za duo – bo jestemy dosłownie ata-

kowani przez tych, którzy chc nam

sprzeda swój produkt w zamian za

nasze pienidze.

Ten ogromny kontrast midzy społe-

czestwami biednymi a bogatymi wy-

nika wyłcznie ze złej dystrybucji dóbr,

zwizanej bezporednio z pienidzem.

Patrzc z punktu widzenia zasobów

na kuli ziemskiej, niedoborów nie

ma – wystarczy trzy razy dla wszyst-

kich i ywnoci, i energii, i wszelkich

innych dóbr wytwarzanych w za du-

ych ilociach. Problem pojawia si

wyłcznie na etapie ich dystrybucji.

FAKT NR 2

yjemy w wiecie najwikszego

w historii postpu technologicznego.

Jednak z dobrodziejstw tego postpu

mona korzysta wyłcznie odpłat-

nie. Jeli istnieje nierefundowny przez

NFZ lek, który leczy Twoj powan

chorob, ale nie masz pienidzy, by go

kupi – umrzesz. Współczesna farmako-

logia daje 100-procentowe rozwizanie,

jednak system pozwala człowiekowi

umrze. Co sze sekund na wiecie

z głodu umiera dziecko. Według danych

FAO prawie miliard ludzi na kuli ziem-

skiej nie wie, czy jutro bdzie miało

co je. – Głód pozostaje skandalem

i tragedią o największych proporcjach

na świecie– mówi szef FAO. I nic si

nie zmienia. Tymczasem 1/3 całego

wyprodukowanego na wiecie jedzenia

jest wyrzucana do mieci! Wyrzucana,

bo produkujemy za duo i nie dzieli-

my si z potrzebujcymi. Na wiecie,

według danych FAO, wyrzucanych jest

1,3 mld ton jedzenia rocznie, w Polsce

– 2miliony ton. Połowa wiata głoduje,

a druga połowa si przejada i wyrzuca

to, czego nie da rady zje. Gdzie jest

nasze człowieczestwo, solidarno

midzyludzka?

FAKT NR 3

yjemy w wiecie kontrolowanym

przez korporacje. Te za działaj dla

zysku i tylko dla zysku, choby poprzez

działania PR próbowały przekona nas,

e realizuj jak misj. Korporacje

ju od dawna nie zaspokajaj potrzeb

konsumentów. Twórca Sony – Akio

Morita – zasłynł m.in. z tego, e jako

jeden z pierwszych wpadł na to, e

korporacje nie tyle maj zaspokaja

potrzeby konsumentów co tworzy im

nowe potrzeby. I tak si dzieje przez

system reklamy, czego wynikiem jest

wszechogarniajcy konsumpcjonizm.

Sztucznie i celowo skracany jest czas

uytkowania produktu – urzdzenia

dziwnym trafem masowo psuj si

tu po terminie gwarancji, po to, eby

zmusi nas do kolejnych zakupów. Ilo

mieci, w tym elektromieci wzrasta

w zastraszajcym tempie.

Mamy w zwizku z tym mnóstwo

niepotrzebnych rzeczy, nie mamy za to

wieego powietrza i czystej wody. Na

wodzie ju korporacje połoyły swoje

łapy – za butelkowan wod zdatn do

picia, drug po tlenie niezbdn nam

do ycia substancj, trzeba ju w wielu

miejscach na Ziemi płaci. Przewiduj,

e przyjdzie czas, e i za tlen bdziemy

płaci korporacjom.

FAKT NR 4

Od strony technologicznej dostpna

jest ju całkowicie czysta energia, np.

fotowoltaika, a mimo to w dalszym

cigu dominuj tzw. brudne energie,

negatywnie wpływajce na rodowisko.

Nikt nie ukrywa nawet, e lobby naowe

dyktujce horrendalne stawki za rop

skutecznie blokuje wprowadzanie ener-

gii czystych, np. samochodów na prd.

Nikomu z zarabiajcych na brudnej

energii nie zaley na zmianie status quo.

FAKT NR 5

Postp technologiczny powoduje,

e pracy jako takiej jest coraz mniej.

W 1995 r. Jeremy Riin wydał swoj

słynn i kontrowersyjn ksik pt.

Koniec pracy, w której przewiduje, e

postp technologiczny doprowadzi

do tego, e maszyny literalnie zastpi

ludzi w absolutnej wikszoci trady-

cyjnie wykonywanych zawodów, i e

ludzko bdzie musiała zrewidowa

swoje klasyczne spojrzenie na prac.

Nie do koca rozumiem kontrowersje

wokół tej ksiki, skoro ju dzi go-

łym okiem wida, e tzw. bezrobocie

technologiczne ma miejsce. W kon-

sekwencji spada i bdzie spada ilo

tych, którzy maj pienidze, za które

mog kupowa dobra.

FAKT NR 6

W XX w. po raz pierwszy pienidz

oderwał si od realnej gospodarki.

Pienidz nie jest ju miernikiem siły

danej gospodarki, ale towarem samym

W o l n o m u l a r z P o l s k i l a t o 2 0 1 4 • n u m e r 5 9

L U D Z I E I I D E E

w sobie, którym si handluje. Na gieł-

dach pieninych kilka osób poprzez

zakup lub sprzeda waluty jest w stanie

wstrzsn i zachwia wielkimi gospo-

darkami i w cigu kilku sekund dopro-

wadzi do ubóstwa rzesze niewinnych

ludzi, którzy w obszarze tej gospodarki

mieszkaj. Przykładowo, w roku 1992

rzd Wielkiej Brytanii podjł decyzj,

która nie spodobała si jednemu ze

wiatowych magnatów – George’owi

Sorosowi. Wobec tego jednego dnia

na giełdach walutowych dokonał on

ataku spekulacyjnego na funt brytyjski,

co w konsekwencji doprowadziło do

takiej dewaluacji funta, e brytyjskie

ministerstwo skarbu poniosło straty

rzdu 3,4 mld funtów. Gdyby doszło do

faktycznego ataku spekulacyjnego na

złotego i inne mniejsze waluty regionu

przy obecnej zmiennoci i niepewnoci

na rynku, obroca stabilnoci złote-

go – polski bank centralny – moim

zdaniem pozostaje praktycznie bez

szans na zrobienie czegokolwiek. Na-

ley mie nadziej, e mocarzom tego

wiata Polska jest całkowicie obojt-

na. Mechanizm ten pokazuje jednak

wyranie, e to pienidz, a nie rzdy

decyduj o losach wiata.

Pienidz elektroniczny w postaci

zapisu komputerowego w systemie

bankowym spowodował, e banki po-

yczaj pienidze, których de facto nie

maj. Globalne zadłuenie jest wic

znaczco wiksze ni ilo istniej-

cych pienidzy. Z tego wynika jedno

– wyjcia z długów nie ma, nie ma wy-

starczajcej iloci pienidzy w obiegu,

eby spłaci cało globalnego długu,

gdy do długu dopisywane s cigle

rosnce odsetki. Jest to równia pochyła,

gdzie nawet USA, uwaane za jedno

z najbogatszych pastw na wiecie,

dwa lata temu i ponownie pod koniec

ubiegłego roku stało przed realnym

ryzykiem bankructwa ze wzgldu na

swój stopie zadłuenia.

JA ALTERNATYWA?

Rozumiem, e w przewaajcej cz-

ci historii człowieka, gdy zdobycie

poywienia było trudnym zadaniem,

bo człowiek nie potrafił korzysta

z natury tak jak dzi i trzeba było wal-

czy o przetrwanie – pienidze były

z punktu widzenia stabilnoci społecz-

nej niezbdne. Pojawienie si wymiany

handlowej i pienidza było natural-

ne i konieczne dla nadania porzdku

w wiecie niedoborów.

Jednak obecnie znane s ju techno-

logie, które pozwalaj wyywi, ogrza

i zabezpieczy cał ludzko na Ziemi.

Wszelkie twierdzenia, e dóbr jest za

mało w stosunku do ludzi s czyst ma-

nipulacj systemu, w którym yjemy.

W skali globalnej nie ma niedoborów,

jest mnóstwo naturalnych zasobów,

których przy mdrym, a nie rabunko-

wym z nich korzystaniu starczyłoby

dla wszystkich na wiele milionów lat,

poczynajc od poywienia, na energii

skoczywszy. Obecny wiat jest zaprze-

czeniem solidarnoci midzyludzkiej

i powszechnego braterstwa. I chyba

wszyscy widzimy, e co tu jest bardzo

nie tak. Mylimy: „co zrobi?”. I do-

chodzimy do wniosku, e nic si nie

da zrobi, e wiata nie zmienimy, a je-

dynie moemy kultywowa pozytywne

jednostkowe działania w skali mikro.

I tu przechodz do ciekawszej i op-

tymistyczniejszej czci tej deski. Pro-

jektu, który mnie osobicie urzekł,

i o którym chc Wam opowiedzie,

gdy uwaam, e mówic o otwarto-

ci na zmiany, trosce o nasz plane-

t i drugiego człowieka – po prostu

trzeba o nim wiedzie. Bohaterem

tej opowieci jest Jacque Fresco,

amerykaski naukowiec, wizjoner,

wynalazca, osoba niezwykła pod

kadym wzgldem.

Jako młodzieniec doszedł do wnio-

sku, e najwiksz barier w rozwoju

potencjału ludzkiego jest istniejcy

system społeczny oparty na pieni-

dzu. Na tym spostrzeeniu jednak nie

poprzestał. Zaczł zastanawia si nad

alternatywami społecznymi. Jako in-

ynier wyszedł z załoenia, e system

społeczny, w tym miasta, transport

i sposób korzystania z energii, da si

zaprojektowa od pocztku, inaczej.

Temu powicił całe swoje ycie.

W 1975 r. Jacque Fresco załoył na

Florydzie w Stanach Zjednoczonych

orodek naukowy, w którym wraz

z innymi naukowcami i pasjonatami

nieprzerwanie pracuje nad zadaniem

swojego ycia i realizuje modele swojej

wizji. Na stronie internetowej Projektu

Wenus moemy przeczyta:

„Projekt Wenus proponuje alterna-

tywną wizję przyszłości (…) Projekt

wzywa do przemodelowania naszej

kultury, w której przestarzałe niepra-

widłowości w postaci wojen, biedy,

głodu, zadłużenia i niepotrzebnego

cierpienia ludzkiego nie tylko są do

uniknięcia, ale są całkowicie nie do

zaakceptowania”.

Projekt Wenus oparty jest na nast-

pujcych larach:

1. Odejcie od systemu monetarnego

na rzecz gospodarki opartej na za-

sobach naturalnych, czystej energii,

w tym nowych ródłach obecnie jeszcze

niewykorzystywanych, takich jak np.

energia oceanów, energia termalna,

itd. W nowym systemie ludzie znacznie

inteligentniej korzystaliby z zasobów

naturalnych, szanujc je i wkompono-

wujc siebie w przyrod.

2. Silne oparcie na nauce i technice.

Jacque Fresco stawia na technologi

i znaczc automatyk czynnoci obec-

nie wykonywanych przez ludzi. Czło-

wiek przestałby wykonywa mecha-

niczne, powtarzalne prace, które mog

by wykonane przez maszyny. Po raz

pierwszy w yciu miałby szans robi

to, co naprawd lubi robi i do czego

ma predyspozycje – czy bd to badania

naukowe, czy sadzenie kwiatków – a nie

to, za co mu bd chcieli zapłaci.

3. Edukacja dostpna dla wszyst-

kich, obejmujca nie tylko edukacj

akademick, ale równie wiadome

kształtowanie w ludziach postaw pro-

społecznych oraz elementy inteligencji

emocjonalnej, szczególnie w zakresie

komunikacji i praktycznych umiejtno-

ci rozwizywania problemów i docho-

dzenia do wspólnych rozwiza przy

odmiennych zdaniach – to, czego dzi

nikt nas nie uczy. W zakresie edukacji

akademickiej odejcie od pamicio-

wego systemu nauki na rzecz nauki

poprzez dowiadczenie.

P i s m o P r z y j a c i ó ł s z t u k i k r ó l e W s k i e j

6L U D Z I E I I D E E

4. Rezygnacja z pastwa, rzdów i ad-

ministracji na rzecz lokalnych wspólnot

– miast. Miasta bd zrónicowane

jeli chodzi o ilo mieszkaców. Ilo

bdzie dostosowana do lokalizacji i za-

sobów dostpnych w danym miejscu,

tak aby miasto nie zagraało rodowisku

naturalnemu. Innymi słowy – lepsze

warunki naturalne – wicej ludzi, jed-

nak tylko do akceptowalnej z punktu

widzenia rodowiska granicy. Budowa

nowych miast i sieci transportu, dosto-

sowanych do korzystania z czystych

technologii, w których człowiekowi

y si bdzie duo lepiej, w zgodzie

z natur, bez marnotrawstwa energii.

To wszystko brzmi nieco utopijnie,

lecz projekt Wenus to konkrety, które

mog przyprawi o istny zawrót gło-

wy. Oto kilka imponujcych faktów:

rodek jest zlokalizowany

w miejscowoci Venus na Flo-

rydzie, gdzie na obszarze 22 akrów

grupa naukowców zbudowała ogrom-

ne centrum badawcze. Powstaj tu

prototypy domów i urzdze przyszło-

ci, wkomponowane w ziele i natur,

istny mały raj na ziemi. W centrum na

stałe pracuje dua grupa naukowców-

pasjonatów, którzy realnie działaj na

rzecz lepszej przyszłoci ludzkoci.

acque Frasco oraz jego współpra-

cownicy opracowali i dosłownie

trzymaj w szufladzie zapierajce

dech w piersiach patenty i rozwi-

zania technologiczne przyszłoci,

m.in. ultraszybk kolej magnetyczn

funkcjonujc na zasadzie lewitacji

magnetycznej, samoloty pionowego

startu i ldowania, detektory zblienia

połczone z automatycznym syste-

mem kierowania samochodu, które

całkowicie uniemoliwiaj kolizje,

domy z nowego typu spronego,

wzmocnionego betonu z gitk po-

włok zewntrzn, niepodatne na

trzsienia ziemi, huragany i poary,

wystarczalne energetycznie, z własny-

mi generatorami termalnymi i wiele,

wiele innych. Te wynalazki s cile

chronione, cho wtpliwe wydaje si,

by cz z nich mogła w ogóle zosta

zrealizowana w systemie monetarnym.

Nie byłoby po prostu na nie pienidzy.

Projekt Wenus stawia sobie za cel

dotarcie do jak najwikszej liczby

ludzi i przekonanie ich do zmiany.

Skoro bowiem ustrój społeczny – jak

to ju stwierdził John Locke – jest tyl-

ko umow społeczn midzy ludmi,

przy osigniciu odpowiedniej masy

krytycznej ludzi, którzy chc zmiany

– moe ona nastpi. Tak włanie ro-

zumuje Jacque Fresco. Jego celem nie

jest przejcie władzy, ale ewolucyjne

przejcie ludzkoci ku rozwizaniu

przez niego zaproponowanemu, na-

wet jeli miałoby to zabra jeszcze

wiele, wiele lat czy dekad. Nie zaley

mu ambicjonalnie na tym, eby ludz-

ko realizowała koniecznie jego wizj

i koniecznie w takim kształcie, jak j

przedstawił, i cały czas podkrela, e

to ludzie zdecyduj, jak chc sobie

ten system poukłada. Jacque Fresco

mówi, e on daje jedynie gotow prak-

tycznie od A do Z alternatyw, model,

który ludzie mog przyj w całoci

lub z modykacjami. Jest jednak re-

alist i widzi, e istniejce obecnie na

wiecie problemy społeczne pozwalaj

niestety przypuszcza, e wiat nieko-

niecznie musi i w kierunku pokojo-

wej zmiany według jego modelu. Moe

si zdarzy, e powikszajce si dys-

proporcje midzy wiatem biednych

i bogatych doprowadz do krwawej

konfrontacji, a nawet zagłady naszej

cywilizacji, co w epoce broni jdrowej

jest niestety całkowicie realne.

Spójno, logika i proekologiczne

nastawienie systemu zapropono-

wanego przez Jacque’a Fresco przeko-

nuje wielu ludzi, w tym niej podpi-

san, e warto spróbowa zmiany, bez

wzgldu na to, jak nowatorskie jest to

rozwizanie. W ide Projektu Wenus

wierzy coraz wicej ludzi. Projekt

wymaga nansowania, funkcjonuje

przecie cigle jeszcze w systemie

monetarnym. I centrum naukowe,

i wszelkie działania promocyjne,

w tym lmy, ulotki, strona internetowa

itd. s pokrywane wyłcznie z datków

ludzi, którzy wierz w t ide. Przy

czym czsto s to bardzo bogaci ludzie,

którzy w zasadzie mogliby si okopa

na swoich pozycjach i niczym si nie

przejmowa, ale potra dostrzec

co wicej ni czubek własnego nosa

i przekaza znaczn cz własnego

majtku na rzecz czego wikszego.

Fundusze, jakimi zasilany jest Projekt

Wenus id w setki milionów dola-

rów. Na rok 2030 zaplanowane jest

uruchomienie pierwszego samowy-

starczalnego miasta według pomysłu

zespołu Projektu Wenus. Co wicej,

przy projekcie pracuje nieodpłatnie

masa wolontariuszy z całego wiata,

najprawdopodobniej idca w setki

tysicy, jeli nie ju miliony. To, co

robi wolontariusze, to propagowa-

nie idei i informowanie o niej, pozy-

skiwanie funduszy na dalsze prace,

tłumaczenia, badania naukowe, lmy

itp. Wolontariusze to zwykli ludzie,

anonimowi milionerzy, ale i ludzie

znani jak np. William Gazecki, wybit-

ny dokumentalista, nominowany do

Oskara i zdobywca nagrody Emmy,

który dla Projektu Wenus nakrcił

lm Future by Design (Zaprojektowa

przyszło). Na stronie internetowej

Projektu Wenus mona zobaczy

dług list organizacji popierajcych

i wspierajcych ide Jacque’a Fresco.

odstawowym medium całego pro-

jektu Wenus i zwizanego z nim

ruchu pod nazw „Zeitgeist” (duch

czasu) jest Internet. Projekt Wenus

stanowi zagroenie dla istniejcego

systemu, dlatego nigdy nie bdzie pro-

pagowany w zalenej od pienidza

i polityki telewizji. Tylko wolny In-

ternet, niemoliwy do ocenzurowania,

niezaleny od wpływów politycznych

i nansowych moe zapewni ruchowi

sukces, wirusowo zaszczepiajc ide

w coraz wikszej iloci otwartych na

zmian głów. Armi przyszłoci s

wolontariusze przekazujcy ide da-

lej – mobilizacja na rzecz odbudowy

i ochrony Ziemi oraz yjcych na niej

ludzi. Do czasu osignicia pewnej

masy krytycznej, która ewolucyjnie,

a nie rewolucyjnie dokona zmiany.

Nigdy wczeniej nie dokonano cze-

go takiego. Przed powstaniem In-

W o l n o m u l a r z P o l s k i l a t o 2 0 1 4 • n u m e r 5 9

L U D Z I E I I D E E

ternetu taki ruch nie miałby

najmniejszych moliwoci

rozprzestrzeni si globalnie.

98-letni dzi Jacque Fresco

o wigorze i energii dobrze

trzymajcego si 70-latka

jest ywym przykładem i po-

twierdzeniem tezy, e nic tak

nie zapewnia długowiecznoci

i dobrego zdrowia jak pasja,

determinacja i wiara w to, co

si robi. Jacque Fresco nadal

pracuje pełn par, wykłada,

podróuje, kieruje orodkiem

na Florydzie. Jego nastpczyni

w kierowaniu projektem bdzie

kobieta – blisko 60-letnia dzi

Roxanne Meadows, architektka

i projektantka, jego najblisza

współpracownica w Centrum.

By moe przyjdzie moment,

kiedy i ona bdzie musiała za-

cz przygotowywa swojego

nastpc lub nastpczyni. #

WĄTPLIWOŚCI

Kilka wtpliwoci, które najczciej si pojawiaj wród osób, które po raz pierwszy słysz o Projekcie

Wenus.

1 . To, co proponuje Projekt Wenus to komunizm, a ten si nie sprawdził.

Słowo „komunizm” brzmi tak straszne, e jego dwik wyzwala w nas niemale bezwarunkowo odruch nega-

cji. Tak, to, co proponuje Jacque Fresco to rzeczywicie pewnego rodzaju komunizm. Jednak niewiele ma on

wspólnego z tym komunizmem, który niektóre z nas pamitaj. To, co miało miejsce w XX w. w czci wiata

było wynaturzon postaci komunizmu jako takiego, totalitarnym ustrojem społecznym, opartym na monopolu

władzy jednej partii, centralnym planowaniu i pastwowej własnoci. Systemem narzuconym ludziom, a nie przez

nich wybranym. To, co proponuje Jacque Fresco nie ma z tym nic wspólnego.

2. Bez pienidzy ludziom nic nie bdzie chciało si robi.

Jak pokazuj liczne badania, motywacja pienina jest jedn z najsłabszych i najmniej trwałych motywacji. Nawet

w naszym dzisiejszym wiecie ludzie robi przecie wiele cennych rzeczy bez adnego wynagrodzenia. aden wy-

nalazca, aden prawdziwy naukowiec nie pracuje dla pienidzy. Pracuje, bo fascynuje go sam proces dochodzenia

do rozwizania, pracuje z wewntrznej potrzeby. Podobnie jest z artystami. W wiecie Jacque’a Fresco kady mógłby

si realizowa w tym, co naprawd kocha, a nie w wykonywaniu pracy, której nie lubi, tylko po to, eby mie co

włoy do przysłowiowego garnka.

3. System wbrew „naturze ludzkiej”.

Czsto pojawiajcym si kontrargumentem dla Projektu Wenus jest rzekoma natura ludzka i wpisana w ni ch

posiadania wicej ni inni, rywalizacja i zawi. Jacque Fresco nie wierzy w „natur ludzk” jako tak. Twierdzi, e nie

rodzimy si z uprzedzeniami, ksenofobi czy zawici. Wizjoner jest przekonany, e zachowania ludzi s podatne na

czynniki zewntrzne i warunkowane otoczeniem. W rodowisku konkurencji ludzie zachowuj si jak konkurenci,

zmiemy rodowisko, a zmienimy zachowanie ludzkie. „Ludzie wolni od długów, niepewnoci i strachu stan si

o wiele bardziej yczliwi. Bez nikogo, kto chciałby sprzeda komukolwiek cokolwiek lub pozbawi drugiego dobytku

czy pienidzy, wyeliminowana zostaje podstawowa przyczyna niezdrowej agresji” – mówi Fresco.

P O D S U M O W A N I E

o to wszystko ma wspólnego z masoneri? Sam Jacque Fresco masonem nie jest i nie

bdzie, gdy jest człowiekiem innej idei i o naturze inyniera, a nie intelektualisty.

Jednak Projekt Wenus z masoneri łczy si co najmniej w kilku punktach.

Po pierwsze: naukowcy z Projektu Wenus stworzyli wizj przyszłoci, która w przypadku

powodzenia bdzie w sposób całkowicie niezamierzony realizacj naszych podstawowych

haseł, a w szczególnoci tego umieszczonego na samym kocu. Tego, który najsłabiej

funkcjonuje, a w zasadzie wcale nie funkcjonuje – powszechnego braterstwa – systemu,

w którym ludzie działaj w imi wspólnego dobra, a nie własnej korzyci i pienidzy.

Po drugie: patrzc i na masoneri, i na Projekt Wenus, przypomina mi si nastpujcy cytat

z Mroka: „Powinniście wierzyć wwygraną wbrew oczywistości, żeniemożecie wygrać. Tylkotaka

wiara jestprawdziwa, awszelka wiara, która szuka poparcia rozumu, niejestprawdziwą wiarą”.

Projekt Wenus, podobnie jak hasła wolnomularskie, moe by postrzegany jako nierealny,

utopijny i zdany na niepowodzenie. Jednak kada miała próba dokonania wielkiej zmiany

istniejcych warunków, kada wzniosła wizja dla ludzkoci była zaliczana do utopii. Jak wiat

wiatem obrocy starego porzdku nie doceniali nowych idei, wyszydzali je i twierdzili,

e system, czyli ich Titanic jest niezatapialny. „Wszyscy wiedzą, że czegoś nie da się zrobić,

i przychodzi taki jeden, który nie wie, że się nie da, i on właśnie to robi” – mawiał Einstein.

ycz Jacque’owi Fresco, sobie i nam wszystkim, aby jego wizja w tej czy nieco innej

postaci została zrealizowana i ludzko weszła na kolejny etap rozwoju – zrównowao-

nego, mdrego, prawdziwie ludzkiego. Nie wiem, czy mnie dane bdzie tego doczeka,

ale kto wie, by moe mojej córce lub jej dzieciom ju tak.

Powiedziałam , Sonia Lerska

Deska wygłoszona podczas prac Sz... L... Gaja Aeterna 10 maja 2014 r.

P i s m o P r z y j a c i ó ł s z t u k i k r ó l e W s k i e j

8S E K R E T Y W A R S Z T A T U

STARE I NOWE PISMA WOLNOMULARSKIE

chylajc nieco rbka tajemnicy, pokazujemy po raz pierwszy trzy wolnomularskie druki, które

dzieli prawie 180 lat. Pierwsze pismo to potwierdzenie masoskiej przysigi dochowania ta-

jemnicy z 5831 R.P.. Drugie to pismo przewodnie loy witynia Minerwy do loy Dobry Pasterz,

z załczon list członków (teje niestety nie mamy) i z prob o otoczenie ich bratersk miłoci

z 5821 R.P.. Ostatnie pismo to Dyplom loy Nadzieja dla br... Adama Wysockiego, czynicego Go

Honorowym Mistrzem Loy z 6014 R.P.. #

III

I II

W o l n o m u l a r z P o l s k i W i o s n a 2 0 1 4 • n u m e r 5 8

S E K R E T Y W A R S Z T A T U

NA MASOŃSKIEJ MOZAICE







asoni nie tylko maj własne,

ocjalne czy prowadzone

przez pojedyncze osoby

inicjowane, witryny www, lecz rów-

nie udzielaj si aktywnie w blogo-

sferze i portalach społecznociowych,

z facebookiem na czele. Tam obecno

masonerii jest powszechna i właciwie

bez wikszego problemu moemy do-

wiadywa si na bieco, co w maso-

skiej trawie popiskuje i to we wszystkich

barwach naszej rónorodnoci.

Czy jest to zjawisko dobre i pozytywnie

wpływajce na wizerunek całego ruchu?

Moim zdaniem jak najbardziej. Grono

oponentów czy malkontentów wobec

obecnoci wolnomularzy i wolnomularek

w sieci z kadym rokiem si wyranie

kurczy. Oczywicie dyskusja wewntrz

ló i zakonów toczy si od narodzin inter-

netu, ale teraz pytaniem, które dominuje

jest nie PO CO? tylko JAK? Promowa

si i przyblia wiatu profaskiemu nasze ideały, które na

szczcie nie musz zmienia si tak szybko jak narzdzia

i noniki przekazu tyche idei.

Niezalenie od działa PR-owych poszczególnych obe-

diencji czy ló, w internecie funkcjonuj ju rónojzyczne

masoskie agencje prasowe czy newsowe, przekazujce

wydarzenia zwizane z działaniem masonerii, informujce

o tym, co ciekawego było czy te si szykuje w rónych

krajach albo na niwie midzynarodowej. Jawno ycia wol-

nomularskiego w cywilizowanym wiecie jest imponujca,

a w dobie nawrotu komunikacji, głównie za pomoc „pisma

obrazkowego”, właciwie ukrywanie czegokolwiek nie jest

moliwe. Bez nadmiaru szczegółów rzecz jasna, gdy swoje

sezamy, kody, znaki – zrozumiałe tylko dla wtajemniczonych

– organizacje masoskie mie sobie nadal mog, na prostej

zasadzie tajemnicy rmowej czy poszanowania prywatnoci

swoich członków oraz intymnoci przeywania rytuału.

Głównym punktem odniesienia do tego, co mona chro-

ni lub ujawnia, jest prawo stanowione (nie objawione)

oraz prawa człowieka i obywatela. Kropka. Do tego musz

dopasowywa si zawsze wewntrzne regulaminy i teksty

przysig oraz zobowiza – nawet jeli dla oka bd ucha

profaskiego mog brzmie niezrozumiale, a nawet trady-

cyjnie budzi odrobin lku. Sorry – taki mamy klimat.

W tym kontekcie poszanowanie tra-

dycji i specyki masonerii sekretnej oraz

otwarcie na wiat i ludzi, dziki nowo-

czesnym mediom jest dla współczesnej

Sztuki Królewskiej oczywistoci. Jak

mdrze i umiejtnie potra poszcze-

gólne podmioty masoskiego i jedno-

czenie profaskiego prawa wykorzysta

dostpn przestrze i czas medialny – to

ju inna bajka. Zakładamy jednake, e

do wolnomularstwa traaj ludzie z ot-

wartymi głowami, tolerancyjnymi pogl-

dami i wyej ni przecitnym poziomem

IQ. Majc właciwie nieograniczon

sposobno kreowania własnych prze-

kazów w wielkiej internetowej chmurze,

i nie korzysta przy tym z moliwoci

przeciwstawiania si czarnej legendzie

masonerii, to ju powany grzech za-

niechania.

Mylenie w kategoriach „psy szczekaj,

a karawana idzie dalej” jest karmieniem si

złudzeniami, e masoneria nie potrzebuje si zmienia i przyj-

mowa nowych wyzwa, gdy jest doskonałym i skoczonym

patentem z nienaruszaln pieczci Wielkiego Architekta.

Wówczas wszelkie próby szerszego otwierania si postrzegane

s w kategoriach zagroe dla wolnomularskich zwyczajów,

obrzdów i innych sekretów. A sprowadzanie kadego prze-

kazu własnego w przestrze zewntrzn do łamania przysigi

wolnomularskiej to dzi ju skansen, wiadczcy o brakach

w edukacji masoskiej i niezrozumienie, czym naprawd s

nasze tajemnice – jeli ju mamy tymi kategoriami operowa.

Wszystkie te reeksje i rozwaania bledn jednak, a nawet

troch miesz, jeeli zanurzymy si w ten „niebezpieczny dla

Sprawy”, według niektórych, internet i znajdziemy multum

informacji oraz zdj z najdalszych zaktków globu. Prawdziwa

uczta edukacyjna, pozwalajca zrozumie pojcie Masonerii

Uniwersalnej. A strachy s na lachy – to znaczy ju nie dotycz

nas tak specjalnie. Okazuj si sztuczne i wyolbrzymione

przez lkowo zamykajcy si umysł. Wtedy urzeczeni praw-

dziw sił wolnomularskich Potg, wietnie sobie radz-

cych z otwartoci, i zarazem rytualn, a take tradycyjn

sekretnoci, zagwidemy sobie głono jaki zsamplowany

cyfrowo kawałek Mozarta. Oczywicie z czystego podziwu

oraz lekkiej zazdroci – gdzie i z czym do ludzi, o Ludzkoci

nie wspominajc. Brat Marek

P i s m o P r z y j a c i ó ł s z t u k i k r ó l e W s k i e j

10 N A S I W I E L C Y

5 maja br. w Olkuszu, przy grobie i pomniku br... płk. Francesco Nullo odbyła się uroczystość z oka-

zji 151. rocznicy Jego śmierci. W obchodach uczestniczyła delegacja Sz...L... Orzeł Biały na Wschodzie

Katowic, która w imieniu Federacji Polskiej Międzynarodowego Mieszanego Zakonu Wolnomularskiego

„Le Droit Humain” złożyła kwiaty u stóp grobu bohatera dwóch narodów.

FNCESCO NULLO

WOLNOMULARZ CZYNU

rodził si 1 marca 1826 roku w Bergamo, miecie

o 900-letniej historii, połoonym na północy

Włoch w regionie Lombardia, przy granicy ze

Szwajcari, zamieszkiwanym obecnie przez ponad 120

tys. mieszkaców. Pochodził z majtnej rodziny kupie-

ckiej, która zapewniła mu moliwo zdobycia solidnego

wykształcenia, a take warunki do opływajcego w do-

statek, beztroskiego dorosłego ycia. Z pierwszej szansy

skorzystał. Był dzieckiem nad wiek powanym, zamknitym

w sobie, małomównym, a na dodatek słabego zdrowia.

Dla jego najbliszych takie cechy z pewnoci nie były

powodem do radoci, jednak mały Francesco skutecznie

pocieszał ich swymi wynikami w nauce. Po ukoczeniu

szkoły elementarnej w Bergamo zapisany został do uzna-

wanego za najlepsze w Lombardii kolegium. W 1840

roku najblisi młodego Nullo, widzc w nim sukcesora

familijnego interesu, zapewnili mu praktyczne poznanie

zawodu w sklepie rodziców oraz w fabryce wuja. Wszystko

to jednak nie zaspokoiło głodu wiedzy młodego Francesco,

po zgłbieniu tajników rodzinnych profesji podjł jeszcze

studia handlowe w Mediolanie.

Lata 1848 i 1849 w Europie przeszły do historii jako

Wiosna Ludów, burzliwy okres narodowych i rewolu-

cyjnych zrywów, które po Francji i Niemczech ogarnły

take podzielone wówczas i czciowo zajmowane przez

Austri ziemie Italii. 18 marca 1848 r. mieszkacy Me-

diolanu powstali przeciwko okupantom, co znane jest

miłonikom historii pod nazw „Piciu Dni”. Wydarzenie

to było pierwsz dla młodego Francesco Nullo okazj, by

czynem dowie swego patriotyzmu. Wraz z trzystoma

ochotnikami z Bergamo pieszo ruszył na pomoc Medio-

laczykom, a bohaterstwo owego oddziału uwiecznione

zostało na kartach historii. Podczas walk, w wyniku których

zmuszony został do odwrotu słynny dowódca austriacki

Joseph hrabia Radetzky (to na jego cze Johann Strauss

starszy skomponował słynny Marsz Radetzkiego), zginł

brat Francesco, zakonnik i powstaczy przywódca.

Mimo póniejszych poraek w starciach z przewaa-

jcymi siłami armii austriackiej i znacznego osłabienia

powstaców, Nullo wci zaangaowany był w zbrojny

ruch oporu. Kolejnych dowodów swego mstwa dostar-

czył podczas obrony Republiki Rzymu. Proklamowan

przez Zgromadzenie Narodowe 9 lutego 1849 roku Terza

Roma wkrótce zaatakowały katolickie kraje europejskie,

wezwane przez Piusa IX do pomocy w przywróceniu mu

niepodzielnej władzy. Nullo wraz z ochotnikami z całego

kraju ruszył do Rzymu, gdzie walczył w słynnym oddziale

„Lansjerów mierci” pułkownika Masiny. Najprawdopo-

dobniej przy tej okazji nastpuje zblienie Francesco Nullo

z B... Giuseppe Garibaldim, Wielkim Mistrzem Grande

Oriente d’Italia, legendarnym włoskim przywódc naro-

dowowyzwoleczym i zjednoczeniowym. Wkrótce Nullo

zyskuje u Garibaldiego nie tylko uznanie ze wzgldu na

patriotyzm i talenty wojskowe, ale te absolutne zaufanie,

czego dowodem moe by choby misja zorganizowania

schronienia dla Garibaldiego i jego umierajcej ony w San

Marino, po odwrocie z Rzymu.

Klska tego zrywu niepodległociowego zniechca

Włochów do kolejnych powsta na 10 lat. W tym czasie

Francesco Nullo udaje si unikn austriackich przelado-















W o l n o m u l a r z P o l s k i l a t o 2 0 1 4 • n u m e r 5 9

N A S I W I E L C Y

wa, a take znacznie rozwin rodzinny interes. Zakłada

wraz z bratem fabryk tekstyliów pod Bergamo i odnosi

imponujce sukcesy biznesowe. W kwietnia 1859 roku

wybucha wojna francusko-austriacka, która Włochom daje

kolejn szans na zjednoczenie. Kilka dni po rozpoczciu

tego koniktu przedsibiorca Francesco Nullo przeistacza

si w ołnierza i stawia pod rozkazy Garibaldiego. Znów

otrzymuje przydział do elitarnego oddziału w szeregach

Strzelców Alpejskich i znów daje liczne dowody walecz-

noci. W oswobodzonym wkrótce rodzinnym Bergamo

odznaczony zostaje orderem nadanym przez Wiktora

Emanuela, pierwszego króla zjednoczonych w 1861 roku

Włoch.

Zanim jednak do zjednoczenia doszło, Nullo, jako do-

wódca tzw. elaznej Brygady złoonej z zebranych przez

siebie ochotników, odnosi spektakularne sukcesy na Sycylii,

gdzie mimo rany poprowadził zwyciski szturm w Paler-

mo. Potem wraz z Garibaldim triumfalnie wkracza do

Neapolu, a nastpnie pokonuje wrogie oddziały w bitwie

pod Volturno, za co otrzymuje awans na podpułkownika.

Po złoeniu przez Garibaldiego dyktatury na rce króla

Wiktora Emanuela, Nullo wraca do Bergamo.

Zakoczona wytsknionym zjednoczeniem Ojczyzny

kampania, która przeszła do historii jako Wyprawa Tysica

Czerwonych Koszul, a której zapewnił najwiksz liczb

ołnierzy-ochotników, powinna zaspokoi u niego potrzeb

czynnego zaangaowania w realizacj wolnomularskiej idei

wolnoci. W nareszcie wolnym kraju mógł wie spokojne

i dostatnie ycie, cieszc si zasłuonym mianem bohatera

narodowego, a take owocami sukcesów biznesowych, na

wystawie we Florencji otrzymał za swe tkaniny medal.

Mógł załoy rodzin, bo cho niewiele wiadomo o jedynej

miłoci jego ycia, to nie ulega wtpliwoci, e zwizek ten

traktował bardzo powanie. Nie potrał jednak by obojt-

nym na wszelkie przejawy dławienia wolnoci. Ponownie

przywdziewa mundur, by wraz z Garibaldim wyzwoli

wci niezjednoczone prowincje, dwukrotnie zostaje

uwiziony. Potem wraca do Bergamo, ale znów na krótko,

bowiem dowiaduje si o powstaniu styczniowym w dalekiej

Polsce. Bdc nie tylko ordownikiem, ale i bojownikiem

o wolno narodów, nadto majc w pamici waleczno

Mariana Langiewicza uczestniczcego w Wyprawie Tysica

na Sycyli, Francesco Nullo podejmuje decyzj wyruszenia

na pomoc Polakom. – Któż mógł go powstrzymać! Rwał się

do Polski, aby krwią naszą zapłacić za tę krew, jaką Polacy

przelewali na wszystkich polach Europy niewdzięcznej, okrutnej,

samolubnej, która ich opuściła. Ach, Nullo! – tak skomentował

reakcj swego przyjaciela Garibaldi.

W kwietniu 1863 roku Francesco Nullo przybywa do

Krakowa na czele zebranych przez siebie ochotników

włoskich i francuskich. Tam zostaje przez Rzd Narodowy

mianowany generałem. 3 maja na czele Legii Włosko-

Francuskiej przekracza granic Królestwa Polskiego pod

Krzeszowicami, a wkrótce potem pokonuje rosyjskie

oddziały w pobliu Podła. Kolejna bitwa, stoczona pod

Krzykawk, okazuje si by jego ostatni. 5 maja 1863

roku ranny Nullo odchodzi na Wieczny Wschód, a jego

ciało złoone zostaje na cmentarzu w połoonym kilka

kilometrów od miejsca bitwy Olkuszu.

Francesco Nullo ma swe popiersie w panteonie patriotów,

bohaterów Risorgimento, na rzymskim wzgórzu Janiculum.

Na jego cze w Bergamo wystawiony został pomnik, pod

którym odbywaj si patriotyczne uroczystoci. To nie

jedyne dowody pamici Włochów o ich bohaterze, ale

pamitamy o nim równie my – Polacy. Jego imi nadano

ulicom w 9 miastach i miejscowociach, szkołom, a take 50.

Pułkowi Piechoty Strzelców Kresowych oraz frachtowcowi.

„Marsowy, jak mało kto z wygldu, nieznoszcy pustej ga-

daniny, bardzo małomówny, umiejcy oceni sprawiedliwie

i dokładnie patriotyzm drugich, odwany a do zuchwal-

stwa – energiczny a do zaciekłoci, republikanin” – tak

scharakteryzował swojego towarzysza walk Alberto Mario

w ksice Il Millo. A tak sportretował go Emile Andreoli,

członek Legii Francusko-Włoskiej: „Mczyzna w sile wie-

ku, postawy marsowej, nacechowanej pikn i szlachetn

energi. Twarz miał smagł, pełn mskiej urody. Srebrne

nitki przetykały ju jego bujne włosy. Z jego wielkich

oczu patrzyła sama dobro, sama szczero i odwaga. Był

to człowiek, który budził bezwzgldne zaufanie. Kto go

ujrzał, musiał pokocha go od razu”.

Tytułem podsumowania, warto przytoczy myl br...prof.

Andrzeja Nowickiego: „Oprócz lozoi wyłoonej expli-

cite w rozprawach lozocznych, istnieje take lozoa

w postaci niezwerbalizowanej, ukryta w praktyce i w jej

wytworach. Do uprawiania historii lozoi niezbdna jest

umiejtno wydobywania lozoi nie tylko z wypowiedzi,

ale take z czynów i dzieł ludzkich. Oddajc ycie w walce

o niepodległo Polski, Francesco Nullo pokazał w praktyce,

jak rozumie masosk ide Braterstwa Narodów, uznał, e

przyja polsko-włoska polega nie tylko na wygłaszaniu

piknych przemówie, ale w okrelonych sytuacjach musi

wyrazi si czynem”.

Przypomnijmy na zakoczenie, e imieniem Francesco

Nullo nazwana jest jedna z ló masoskich działajcych

w naszym kraju, skupiajca braci Włochów.

Br. JM, Olkusz

P i s m o P r z y j a c i ó ł s z t u k i k r ó l e W s k i e j

12 K A W A Ł K I A R C H I T E K T U R Y

lan ten powstał, gdy odwie-

dziłem wystaw w Archiwum

Pastwowym w Bydgoszczy pt.

„Sztuka Królewska w Bydgoszczy. 230

lat tradycji wolnomularskich”. Wysta-

wa zachwyciła mnie swoim opracowa-

niem i zebranymi na niej masonikami.

Miałem szczcie, poniewa trałem

na dr. Marka Romaniuka, z którym

uciłem sobie pogawdk na temat

wolnomularstwa na tych terenach,

czyli w Bydgoszczy, Inowrocławiu,

Toruniu.

Kiedy wracałem do domu, zaczł

w mojej głowie kiełkowa pomysł na

pokazanie teje wystawy take w Ino-

wrocławiu. Dlaczego? Poniewa Ino-

wrocław miał swoje zwizki z wolno-

mularstwem od chwili, kiedy w 1820

roku powstała loa Zum Rierkreuz,

a lady ycia inowrocławskich ma-

sonów wprawne oko rozpozna na

zdobieniach niektórych kamienic.

Bydgoska wystawa trwała do koca

lutego 2014 roku. Miałem wic duo

czasu. Był wszak padziernik roku

2013.

I tu zaczyna si właciwy moment,

kiedy klocki układanki łcz si w ide-

aln cało. Na przełomie lutego i mar-

ca do skrzynki Kujawskiego Centrum

Kultury w Inowrocławiu traa wiado-

mo z ofert zorganizowania wystawy

prac inspirowanych symbolik maso-

sk. Pisze Andrzej Masianis. Szcz-

cie (?!), e to włanie ja odczytuj

t wiadomo. Przypominam sobie

o moim pomyle z bydgosk wystaw.

Chwytam za telefon i... sprawy tocz

si szybko. Ustalenie wolnego termi-

nu w galerii i nawizanie kontaktu,

nie bez pomocy Andrzeja Masianisa,

z Tomaszem Szmagierem, którego

chyba Czytelnikom „Wolnomularza

Polskiego” nie musz przedstawia.

Idea połczenia wystawy powiconej

wolnomularstwu w Inowrocławiu ze

sztuk, jak si SZYBKO okazało, za-

interesowała wszystkie strony.

Tak oto 25 kwietnia o godzinie 18:00

otworzylimy w Inowrocławiu wysta-

w „Masoneria Prawdziwa. Bydgoszcz

– Inowrocław dwa wieki tradycji”.

Po krótkim przywitaniu i przedsta-

wieniu szanownych goci, Tomasz

Szmagier trzykrotnym głonym stuk-

niciem obcasem otworzył wystaw

(młotek leał w gablocie) i rozpoczł

mini wykład, wprowadzajc goci

w histori wolnomularstwa i w jego

MASONERIA PWDZIWA

BYDGOSZCZ – INWOROCŁAW, DWA WIEKI TDYCJI











W o l n o m u l a r z P o l s k i l a t o 2 0 1 4 • n u m e r 5 9

K A W A Ł K I A R C H I T E K T U R Y

idee. Specjalnie na t wystaw została

przygotowana plansza powicona

wolnomularstwu w Inowrocławiu

i dopełniała ona histori wolnomu-

larstwa bydgoskiego, z którym było

ono zwizane.

Padały pytania, które potwierdzaj

niestety krc nadal czarn legen-

d o wolnomularstwie, pokutujc

w naszym społeczestwie. Jak si

okazuje, takie spotkania, wystawy

s potrzebne, aby mona było – jeli

nie przekona si do racji wolnomu-

larskich – to chocia wyrobi sobie

własne zdanie. Prace prezentowane

na wystawie zrobiły wraenie na

ogldajcych. Ich sił jest moliwo

wejcia w wiat wolnomularskich

symboli, którego drzwi uchylaj nam

artyci. Interpretowania ich na swój

sposób. Przemawiaj do podwiado-

moci odbiorcy. Przenosz w wyob-

rani w wiat pracy loy. Linas Do-

marackas, Wojciech Mocibrodzki

i Andrzej Masianis, trzej artyci,

trzy odmienne style, pełne jednak

swoistego magnetyzmu.

Na wystawie zjawił si dr Tomasz

Łaszkiewicz, który w 1998 roku w pe-

riodyku „Ziemia Kujawska” (t.13),

pisał o masonerii inowrocławskiej.

Kiedy sala opustoszała, panowie To-

masz Szmagier i Tomasz Łaszkiewicz

nadal dyskutowali i wymieniali si

informacjami. Kto wie, moe uda si

zorganizowa kiedy panel naukowy

w Inowrocławiu o masonerii na Ku-

jawach i Wielkopolsce? Kolejny po-

mysł, który mi zakiełkował w głowie.

Wiosna, to chyba wszystko tłumaczy...

* * *

Na koniec mała anegdota. W trakcie

wystawy podchodzi do mnie starsza

pani z powan min na twarzy, nie

wiem dlaczego, ale podwiadomie

przygotowuj si na reprymend.

-Proszę mi odpowiedzieć, ponieważ mnie

to ciekawi, czy kobiety też są przyjmo-

wane do wolnomularstwa? Bardzo bym

chciała to wiedzieć...*.

ycie potra zaskoczy!

Jarosław Wojtasiski,

Inowrocław

*O wolnomularstwie kobiecym czy-

taj na str 35.

REDAKCJA

P i s m o P r z y j a c i ó ł s z t u k i k r ó l e W s k i e j

14 M A S O N I I P R O F A N I

daniem prof. Szyszkowskiej z liberalizmem ekono-

micznym nie wi si jakiekolwiek ideały. Wpraw-

dzie nie istnieje prosta zaleno midzy sytuacj

ekonomiczn danej wspólnoty a akceptowanymi w niej

wartociami, niemniej okrelone praktyki ekonomiczne

sprzyjaj kształtowaniu ludzi wraliwych lub uniemoliwiaj

takie kształcenie. W opinii referentki liberalizm ekonomiczny

promuje postawy pragmatyczne, nastawione wyłcznie na

egoistycznie rozumiany sukces jednostki, przy czym suk-

ces ten rozumiany jest w kategoriach czysto materialnych,

a wic jako posiadanie wikszej iloci dóbr. Solidarno,

lantropi, spółdzielczo, współprac, braterstwo czy

równo zastpuje przysłowiowy wycig szczurów, w ra-

mach którego drugi człowiek zredukowany zostaje do roli

narzdzia przydatnego do budowania własnej kariery.

Prof. Szyszkowska uwaa, e na gruncie liberalizmu

ekonomicznego niemoliwa do zrealizowania jest take

autentyczna wolno. Budowanie własnego prestiu i ciu-

łanie dóbr uzalenione jest bowiem od bezwarunkowej

akceptacji reguł panujcych w wiecie wolnego rynku.

Nie ma tu miejsca na wiatopogldow odmienno,

fundamentalny krytyczny dystans czy promowanie ide-

ałów zwizanych z autonomi jednostki i solidarnoci

wspólnoty. Zdaniem Referentki, wypieraniu ideałów

humanistycznych i promowaniu reguł wolnego rynku słu

przeprowadzane konsekwentnie reformy edukacji oraz

generowanie koniktów, głównie przez media. Sprzyja

to z jednej strony utrwaleniu bezreeksyjnych postaw

konsumenckich, z drugiej stanowi tub dla promowa-

nia „jedynego słusznego wiatopogldu”. Potwierdza to

chociaby brak miejsca w ramówce mediów publicznych

dla wikszoci wspólnot religijnych zarejestrowanych

w naszym kraju.

Zmiany w edukacji maj z kolei na celu powizanie

działalnoci akademickiej z biznesem. Przełoenie bada

naukowych na sukces rynkowy czy kształcenie kompetencji

oczekiwanych przez pracodawców zastpuj klasyczne

cele uniwersytetu, jakimi było bezinteresowne denie

do prawdy czy troska o dobro ludzkoci. Wywoływanie

koniktów wie si natomiast z interesami lobby odpo-

wiedzialnego za przemysł zbrojeniowy. Produkowana

bro musi ulec zuyciu, generujc nowe zamówienia

i konieczno zbroje. Zdaniem Pani Profesor konieczny

jest dzi powrót do dwóch idei:

1. Stworzonej przez Kazimierza Dbrowskiego idei

„pozytywnego niedopasowania”, czyli wiadomego braku

akceptacji dla tych warunków otoczenia, które utrudniaj,

a nawet uniemoliwiaj rozwój. Maria Szyszkowska pod-

krela, e człowiek rodzi si jako istota wolna, czyli zdolna

do przekraczania uwarunkowa biologicznych oraz presji

rodowiskowej. Aby zaktualizowa w sobie moce twórcze,

potrzebuje tylko właciwego systemu wartoci, opartego

o empati, przyja, yczliwo i gotowo niesienia po-

mocy innym ludziom.

2. Opracowanej przez Gustava Radbrucha idei zwizku

demokracji z socjalizmem. Prof. Szyszkowska podkrela

przy tym, e socjalizmu nie da si zredukowa do jednej

koncepcji. Trzeba raczej postrzega go wielorako, od-

wołujc si choby do myli Edwarda Abramowskiego,

Immanuela Kanta, Karola Marksa, Adama Mickiewicza

czy Józefa Piłsudskiego.

Wykład wywołał oywion dyskusj. Zwrócono uwag

na to, e realizowane w praktyce systemy socjalistyczne

bywały nieludzkie i stały w jawnej sprzecznoci z ideałami

humanistycznymi. Podkrelono take, e konieczne jest

rzetelnie i dobrze stanowione prawo, które pozwala na

kształtowanie obywateli we właciwej hierarchii wartoci.

Pojawiły si równie obawy, czy „pozytywne niedopaso-

wanie” nie spowodowałoby powstania wspólnoty złoonej

z jednostek, których nic by nie łczyło. Prof. Szyszkowska

podkreliła w tym kontekcie, e płaszczyzn wic silnie

zindywidualizowane jednostki s wspólne ideały, których

w praktyce nie da si realizowa w sposób schematyczny.

Podniesiono w kocu kwesti pacyzmu i postawy ekolo-

gicznej jako warunków odbudowy solidarnej wspólnoty. Na

zakoczenie prac Referentce wrczono kwiaty i pamitkowy

znaczek wydany z okazji 5-lecia Sz...L... Kultura. #

IDEAŁY W CZASACH LIBELIZMU

EKONOMICZNEGO

B R ... M A R C I N B O G U S Ł A W S K I









Ideały w czasach lIberalIzmu ekonomIcznego z perspektywy jednostkI oraz ludzkoścI.

W o l n o m u l a r z P o l s k i l a t o 2 0 1 4 • n u m e r 5 9

M A S O N I I P R O F A N I

7 STYCZNIA 2014

Ksiki nadal spadaj z Nieba. Dzi

trzy paczki. Jedna od Ciebie, druga od

Pani Małgorzaty M., trzecia od kra-

kowskiej przyjaciółki – organizatorki

pomocy internetowej. O ile rozumiem

trafno wyboru „krakuski” – znamy

si kilka lat... o tyle pozostałe prze-

syłki wpdzaj mnie w zdziwienie.

Nadawcy traaj w centrum moich

zainteresowa. Zdumiewajce! Grof,

Coelho (akurat najbardziej lubi Piel-

grzyma, wic Zwierzenia pielgrzyma,

które miałam tylko w wersji cyfrowej

s rarytasem), tradycje ezoteryczne,

lozoa dziejów... nie wymieniłam

wszystkich, ale adnej nie odło na

lepsze czasy. Wieczory długie, bd

czyta. Twoja ksika z pikn dedy-

kacj... cigle si zastanawiam; myl

i jeszcze nie umiem odpowiedzie,

co te Wielki Architekt chciał po-

wiedzie, na jak ciek skierowa?

Myl, e nie powinnam pieszy

si z odpowiedzi. Jeli pozwolił mi

przey, miał w tym cel. Jedno wiem

– otworzyłam si na ludzi, teraz bd

czciej patrze w okno, Niebo i dagle-

zje, ni na rodek izby i dach. Wierz,

e da mi sił i nadziej. Dzikuj Ci

bardzo. Na Twój apel odpowiedzieli

Nadawcy. Nie wiem jak Im i Tobie

dzikowa. Na razie zbieram adresy,

mam nadziej, e ycia wystarczy, by

Oarodawcom podzikowa cho

skromn kartk lub szydełkow

gwiazdk.

9 STYCZNIA

Bardzo chc, by o tym wiedziała

i z Tob pierwsz dziel si informa-

cj. Dzi dostałam mailem decyzj

dot. likwidacji szkody. Ubezpieczenie

zostanie wypłacone w pełnej wysoko-

ci. Dom nie był ubezpieczony wyso-

Z B L O G A A S Z E R A ,  O N A P A N A B O G A

JAK FENIKS Z POPIOŁÓW

Dobro nie powinno być chowane

pod korcem. Przestawałam wierzyć

w Człowieka... Los przywrócił mi

wiarę, uczy od nowa nadziei.











CzyLi MaiLe. oto KiLKa z niCh.

P i s m o P r z y j a c i ó ł s z t u k i k r ó l e W s k i e j

16 M A S O N I I P R O F A N I

ko. W najmielszych wyobraeniach

nie brałam pod uwag poaru – u po-

arnika nic nie ma prawa si pali,

nawet artem, co najwyej robota

w rkach. A wiadomo, e ksiek,

ikon, kotów i podobnego „dobra” si

nie kradnie. Przy ostronym kosztory-

sie odszkodowanie moe wystarczy

na remont, a na pewno na dach nad

głow. Na rce Pani Iwony Sk, spe-

cjalisty zajmujcej si szkod [Com-

pensa], złoyłam podzikowanie za

szybko, takt i kultur.

12 STYCZNIA

Jestem cierpliwa i spokojna. „Tre-

nowałam” kiedy buddyzm, równo-

legle z róokrzyowcami; wietnie

si to godzi. Trudno uwierzy, ale

potrafi milcze i przetrwa miesic

bez kontaktu z ludmi. I zachowa

absolutny spokój te. W najmiel-

szych wyobraeniach nie przypusz-

czałam, e lata dyscypliny i wicze

przydadz si w takim momencie.

Czytam Twój blog, zaczłam rozu-

mie ksiki. Bdzie dobrze. Poma-

gasz mi y. Twój optymizm dodaje

mi skrzydeł.

16 stycznia

Na rce Pa: Babci i Mamy, składam

podzikowania dla Małej Wielkiej

Damy. Dzikuj za dedykacj, za ry-

sunki kotków na płotkach, cudne wier-

szyki Babci. Ksika bdzie najcenniej-

sz pamitk. W smutny dzie Emilka

wysłała promyk słoca. Rewanuj si

zdjciami nieka i jego histori. Ma-

lekiego, co najwyej jednodniowego

nieka znalazłam pod płotem obok

martwego braciszka. Był zmarzni-

ty, głodny i lekki jak płatek niegu.

Wrzesie był chłodny tego roku. Ko-

cia mama nigdy do niego nie wróciła.

Zabrałam do domu, zbudowałam in-

kubator z kartonowego pudełka, waty

i arówki. Karmiłam kroplomierzem.

Kociak rósł i mniał. Zaopiekowała

si nim koteczka/staruszka, w której

obudziły si instynkty macierzy-

skie. Myła, masowała brzuszek, tuliła.

nieek wyrósł na piknego kocurka.

Bardzo kochał ludzi. Wiedział, e im

zawdziczał ycie. Niestety, mier

take. W załczeniu foty. nieek jako

dorosły, buszujcy w ksikach paci.

10 KWIETNIA

Stare miesza si z nowym. Kontrasty

wida na zdjciach: stara i nowa bi-

blioteka, resztki tapczanu na którym

spałam, rysunek tego, co było i moe

bdzie, bezdomna Calineczka, której

tłumacz, e ju niedługo, za kilka

miesicy bdzie miała dom. Niemia-

ło budz nadziej. Moe uda si od-

tworzy. Nie, nie tak! nie odtworzy,

stworzy nowe na spalonym. I kiedy

jest mi le... myl o Twoim Feniksie.

Musiał umrze, eby y... ze mn los

obszedł si łagodniej.

12 KWIETNIA

Dzikuj za krzepice słowa i za cud,

jaki dokonała, apelujc o ksiki.

Dostałam ich naprawd duo. Na

pewno powyej półtorej setki. Pion

Likwidacji PZU (pani Agnieszka

Roguska) trzy kartony; jak mówiłam

3 x 25 kg. Tematyka przeróna, zna-

lazłam wicej perełek ni mogłabym

W o l n o m u l a r z P o l s k i l a t o 2 0 1 4 • n u m e r 5 9

M A S O N I I P R O F A N I

przypuszcza, ale kada ksika spra-

wiła mi rado. Niektóre dedykacje

były w ksikach, do innych załczane

liciki i kartki... Nagle zrozumiałam,

e nie jestem sama, e łacuszek Lu-

dzi Dobrej Woli stoi za mn. Bardzo

mi to pomaga. Po urzdowych bata-

liach, gdzie czsto głupota ciga si

z podłoci, yczliwy wiat pomaga

wróci do równowagi. Nie znajduj

słów podzikowa. Próbuj wysyła

kartki witeczne, wysłałam ju 40,

drugie tyle powinnam. Cz adre-

sów mi umknła. Cigle przenosi-

my si z miejsca na miejsce. Nie jest

łatwo upchn szcztki domu pod

dachem. Uparcie i bez sensu próbuj

ratowa co si da, zwłaszcza ksiki

lekko nadpalone czy zalane. Próbuj

si pociesza, e to ju przeszło, e

przeczytałam, powinnam i dalej...

głupie serce boli, a rozum nie panuje.

Oczywicie, zdarzały si równie sy-

tuacje zabawne. Raz listonosz pomylił

adresy. Zamiast nr 19 oddał paczk

nr 29. Kilka dni póniej przed furtk

stanł pan w wieku circa 30-35 wiosen

z rozpakowan paczk w dłoni i tłu-

maczeniem, i nie spojrzał na adres,

nie przeczytał nazwiska, rozpakował.

A tam (midzy innymi) była ksika.

Przecie On nie mógł by odbior-

c, nikt mu ksiek nie przysyła, no

bo po co i dlaczego. Potrzebowałam

chwili na podzikowanie. Mógł wy-

rzuci do mietnika, a jednak oddał i

jestem włacicielk Pasji życia – daru

Pani Joanny.

Prosz, podzikuj w „Wolnomularzu

Polskim” wszystkim, którzy przyszli

mi z pomoc. Prosz, podzikuj Sio-

strom i Braciom. Nie mona załoy

dwóch par butów jednoczenie, ale

mona czyta dwie ksiki, cieszc

si niemiało, e odbuduj dom, po-

stawi półki i e nie bd one puste.

Dom bez ksiek jest budynkiem bez

duszy, bez okien na wiat; jest głu-

chy. Telewizor i komputer s ubogimi

krewnymi czytania, kultur obraz-

kow. Potrzebn, ułatwiajc ycie,

to prawda, ale zawsze mniej wan

czci. I rozpisałam si nieprzytom-

nie, cho chciałam wysła tylko skany

kilku kartek. Nie czuj si zwizana

tajemnic korespondencji. Mówi

o tym głono, pokazuj kademu, kto

chce patrze. Dobro nie powinno by

chowane pod korcem. Przestawałam

wierzy w Człowieka... Los przywrócił

mi wiar, uczy od nowa nadziei.

6 CZERWCA

Mirko, znów chc, eby wiedziała...

Dzi został zalany strop; półwiecha.

Za kilka dni ekipa ruszy z konstrukcj

dachu. Nie widz ju gwiazd, ale dom

po burzy został owinity tcz, co

odczytałam jako dobry znak. Niebo

nam sprzyja? Nie jest to kropla wody

na pustyni, ale zawsze co - miłego

i fajnego. Przyjmij podzikowania

za wpis o prof. Marii Szyszkowskiej.

Wielbi J od lat. Nie tylko za piknie

usprawiedliwione lenistwo ogrodowe

- pokrzywy zostawiane dla motyli.

Tosia

P i s m o P r z y j a c i ó ł s z t u k i k r ó l e W s k i e j

18  W I A T S Y M B O L I

uyciach przenonych chodziło głównie o mia-

ry moralne, lecz od kiedy dokładnie sigano do

zacytowanej myli i do porówna z geometri,

nie potra powiedzie. Tak czy inaczej, wród narzdzi

pomiaru funkcj najbardziej uniwersaln pełni... cyrkiel.

Nie tylko szeroko uyteczny, ale i uwietniony badaniem

nieba. Konieczny midzy innymi do krelenia krgów –

z ich bogat symbolik, take moraln.

Nic dziwnego, e naley on do głównych symboli wolno-

mularstwa. Organizacji o do silnych tradycjach łczenia

porzdku moralnego z wyobraeniem rozumnej budowy.

I nieprzypadkowo cyrkiel w masonerii jest narzdziem

o symbolice szczególnie bogatej. Symbolizuje zwłaszcza

mdro, wiedz, rozum, kreatywno, ale take – przez

asocjacj z okrgiem i punktem – absolut i pocztek. Jak

wiadomo, obok „ksigi praw” i wgielnicy jest jednym

z tzw. wielkich wiateł masonerii. I w masonerii, i poza

ni symbolizuje take nauki cisłe, budowanie w sensie

moralnym, kalkulacj, perspektyw, prawd, przezorno,

umiar, powcigliwo; sprawiedliwo, ale te postpo-

wanie etyczne w ogóle. Jak zaznaczyłem na pocztku,

symbolizuje take mdro bosk i dzieło stworzenia.

Wyobraanie Boga z cyrklem w rku, gdy mierzy Ziemi,

spotykamy wzgldnie czsto w plastyce chrzecijaskiej.

ecz trzeba by moe wróci jeszcze do pogaskiej

staroytnoci. Otó, wydaje mi si, e do przebogatej

symboliki cyrkla, któr tylko czciowo wymieniłem,

mona by wprowadzi pewien dodatkowy symbol mo-

ROZUM I ETOS

W SYMBOLICE CYRKLA

S T A N I S Ł A W M A T U Ł A

„BÓG MIERZY ZAWSZE”  „THEÓS GEOMETREI AEI”  MAWIANO JU PODOBNO W

STAROYTNOCI, ZWŁASZCZA OD CZASÓW PLATONA*. W DYM ZIE TWIERDZENIE

TO WYPOWIADANO RÓWNIE W NAWIZANIU DO WSZELKICH PRECYZYJNYCH BUDÓW

LUDZKICH. W TAKICH WYPADCH CZYNIONO TO, RZECZ JASNA, DLA PODKRELENIA

GODNOCI PCY KONSTRUKTORÓW I BUDOWNICZYCH.



W o l n o m u l a r z P o l s k i W i o s n a 2 0 1 4 • n u m e r 5 8

 W I A T S Y M B O L I

ralny. Mam na myli owe krgi moralnej powinnoci,

o których wykrelaniu nauczali lozofowie stoiccy. Jak

pamitamy – choby z piknego podrcznika Władysława

Tatarkiewicza – były to w ich ujciu krgi koncentryczne

coraz szersze: własne ciało, krewni, towarzysze, społe-

czestwo, do którego naleymy; ostatnie, najszersze koło

tworzyła cała ludzko. Chodziło o to, by dobro swoje

własne i zawarte w tych wszystkich krgach połczy ze

sob integralnie. Niewtpliwie jest to program etyczny

take nowoytny, rzecz w tym, i jest on programem

w szczególnej mierze masoskim. Programem globalnym,

który wyrósł midzy innymi z idei humanitas głoszonej

przez wolnomularzy.

Obserwacja ta i wspomnienie owych stoickich krgów

uzmysławiaj mi zarazem symboliczn wano dwóch

pozostałych „wielkich wiateł”. To znaczy orientujcych

idei, które si zawieraj w symbolach wgielnicy oraz

„ksigi praw” moralnych.

ake bowiem niewiele zostałoby ze spełniania powin-

noci i z ducha humanitas, gdyby nie dbało o same

postawy etyczne! Gdyby nie – zakodowana w symbolu

wgielnicy – troska o uczciwo i stosowanie przyjtych

norm! Bez skutecznego wychowania i samowychowania

ku tym wartociom czyme byłyby społeczestwa? W ka-

dym razie na nazw społeczestw nie mogłyby zasługiwa

adn miar. Zasługiwałyby co najwyej na nazw zbio-

rowoci, a raczej zbioru jednostek. Co gorsza, byłyby to

zbiory jednostek, które torpeduj dobro wspólne obłud,

chciwoci, korupcj. A to samo mona by powiedzie

o wszelkich stowarzyszeniach i partiach politycznych.

A przyja midzy ludmi? Trzeba by jej szuka ze wiec

lub nawet przesta wierzy w jej moliwo.

Lecz czym byłyby przyjte normy bez wyboru wartoci

tych, a nie innych?! Nie wszystkie bowiem normy moralne

szczególn trosk otaczaj słabszych i potrzebujcych po-

mocy, nie wszystkie te szanuj ludzk godno w kadym

człowieku. By wspomnie choby o systemach etycznych

faszystowskich. Nie wszystkie poza tym przyjte normy

odpowiadaj wymogom rozumu. By wspomnie choby

o nieskutecznoci wielu norm patriarchalnych, opartych

na zewntrznym posłuszestwie. I std włanie owie-

cajca warto wybranej ksigi praw moralnych, której

moliwo wyboru w Wielkim Wschodzie ma równie

warto symbolu. A jako cenny symbol akceptowania

zrónicowanych dróg do prawdy bd go zawsze pamitał

choby z powodu mej inicjacji.

tej humanistycznej czy humanitarystycznej per-

spektywie ksiga jest zapisem głównych ogólno-

ludzkich wartoci. Pocztkiem dalszych wyborów, ju

bardziej szczegółowych. Ale te pocztkiem ewentualnych

korektur, na przykład w relacjach midzy poszczególnymi

wartociami. A słuy do tego – najlepiej – cyrkiel, czyli

wiatło wiedzy, nauki i rozumu, lecz take narzdzie

pomiaru i sprawdzianu. Narzdzie szczególnie wane

i uniwersalne, ale o zastosowaniu w stosunku do ksigi

chyba wtórnym.

Jeli bowiem midzy opisowym poznaniem wiata

a wartociowaniem etycznym istnieje istotny i nieroze-

rwalny zwizek, to przyjmuje on, jak si zdaje, ten włanie

kierunek: najpierw czego chcemy i co wartociujemy,

a potem dopiero – realizujc wartoci – zdobywamy wie-

dz o wiecie do tej realizacji potrzebn. Niejako wedle

kolejnoci poj w sformułowaniu Artura Schopen-

hauera: „wiat jako wola i przedstawienie”. Oczywicie,

w pewnym uproszczeniu.

sumie rodzi si z tych rozwaa pochwała cyrkla,

ktownicy i ksigi, w ich wzajemnym zapotrze-

bowaniu na siebie. Pochwała, lecz i pragnienie, by były

uywane w interesie wszystkich i na miar rosncych

potrzeb. W tym sensie jest to wyzwanie mimo swej

odwiecznoci cigle aktualne, moe nawet w nadcho-

dzcych czasach szczególnie aktualne. Wyzwanie – do

uywania wiatła, a trzech wielkich wiateł jako wiateł

najwaniejszych. #

* Zdanie „Bóg mierzy zawsze” (eós geometrei aei) wystpuje w kilku wariantach. Niniejszy wariant znajdujemy midzy

innymi w siedemnastowiecznej przedmowie do podrcznika budowania statków. Jest to ksika łaciska, wydana bodaj

w Niderlandach. Inna, chyba najczstsza, forma tej samej myli jest nieco dłusza: „Zawsze Bóg wielki mierzy wszystko” (aei

ho theos ho megas gemetrei to sympan). Wydłuenie zdania i kolejno zawartych w nim słów wie si tutaj z jego funkcj

mnemotechniczn – słuy do zapamitywania liczby pi. Pisze o tym David Blatner w ksice niemieckiej: Pi, Magie einer

Zahl, (Reinbek: Rowohlt, 2000, s. 117). Wiadomo t mam z drugiej rki i nie wiem, kiedy si ta mnemotechniczna wersja

upowszechniła.

Wiele wskazuje na to, e omawiane zdanie w tej czy innej formie wystpowało ju w czasach Platona i e było równie przez

niego samego wypowiadane. Jak pamitamy, nad drzwiami jego Akademii miał widnie napis: „Agemétrtos mdeìs eisít”

(„Niech tu nie wchodzi nikt nieznajcy si na mierzeniu, geometrii”). Czytamy o tym w staroytnym komentarzu Eliasa do

Kategorii Arystotelesa. Lecz wedle wszelkiego prawdopodobiestwa ju staroytni Egipcjanie znali podobne sformułowania.

Jest to chyba myl tak stara, jak prastara jest wiara w idealny porzdek panujcy w Kosmosie traktowanym jako dzieło boskie.

P i s m o P r z y j a c i ó ł s z t u k i k r ó l e W s k i e j

20 S E K R E T Y W A R S Z T A T U

Czcigodny Mistrzu,

Moje Siostry i Bracia w swoich

stopniach i urzdach,

Nowo inicjowana Siostro,

a pocztku tego przemówie-

nia chciałbym si z Wami,

najdrosi, podzieli pew-

nym tekstem, który poznałem dziki

mojemu drogiemu Br...E.I. Cz... M...

Sz... L... Aurora Balticum na Wsch...

Rygi. Jest to biały wiersz znanego

francuskiego pisarza i poety Victora

Hugo (1802-1885), którego ojciec był

wolnomularzem

. Utwór ten znajduje

si w tomiku Tas de Pierre (Stos kamie-

ni) opublikowanym po raz pierwszy

w 1848 r. i myl, e moemy w nim

znale kilka wskazówek pomocnych

do odpowiedzenia na pytanie: czym

jest wolnomularstwo?

Takie oto jego tłumaczenie na jzyk

polski przygotowałem dla Was, moje

Siostry i Bracia:

Nie wstępuj do Wolnomularstwa,

jeśli impulsem jest dziecinna cieka-

wość – czeka cię tylko rozczarowanie.

Wstąp, jeśli zdecydowałeś się poważ-

nie poznać tę Instytucję.

Jeśli kochasz Prawdę i Piękno, lecz

twój umysł nie dostrzega poezji rze-

czy prostych, a rozum nie jest choćby

trochę wrażliwy – nie wstępuj. Szybko

się znużysz.

Jeśli jesteś adwokatem lub lekarzem,

przemysłowcem lub handlowcem,

funkcjonariuszem lub urzędnikiem,

szukasz klientów lub popleczników

– nie wstępuj. Wolnomularstwo nie

spełni twoich oczekiwań.

Funkcjonariuszu, rozśmieszysz

ministra ze swojej partii, choćby był

Masonem, a jego następca mógłby ci

zaszkodzić;

Handlowcu, twój towar okazałby się

podejrzany, jak i twoje Mularstwo;

Adwokacie i lekarzu, mógłbyś okazać

się niegodny swojego zawodu, w któ-

rym ceni się bezinteresowność. Jeśli

jednak jesteś ambitny i twoje umiejęt-

ności idą w parze z ambicjami – wstąp,

zrealizujesz się. Lecz jeśli szukasz

szczudeł na swoje zbyt krótkie nogi –

odajmy dla porzdku, e ka-

dy obrzd przejcia (fr. rite

de passage) podrcznikowo

składa si z trzech faz: separacji, okre-

su przejciowego i integracji. Rytuał

inicjacji do masonerii stanowi tylko

czstk sporód niezliczonych tego

typu tradycji, obyczajów i przedsta-

wie o proweniencji religijnej, du-

chowej czy wieckiej.

Gdyby zapyta masonk lub masona,

kadego funkcjonujcego w obiegu

rytu, do której z tych kategorii zaliczy-

liby przebyt inicjacj, miemy podej-

rzewa, i byłby z tym pewien problem.

Na pewno dostrzec by mona, lub

wyczu, chwil wahania i namysłu,

by takiej odpowiedzi udzieli. Czy to

dowód na brak jednoznacznoci albo,

co gorsza, relatywizmu masoskiego?

Nie bdziemy tu spiera si o ter-

minologi i jej plusowe czy minuso-

we konotacje. Nie ma to wikszego

znaczenia wobec zestawu przey

zmysłowych, emocji, a take reeksji

umysłu, które towarzysz uroczyste-

mu przyjciu do grona Sióstr i Braci.

Jedni powiedz, e dla nich było to

doznanie na poły mistyczne, inni e

mieszanka całej gamy uczu, inni

jeszcze, i docierała do nich racjo-

nalna mdro rytualnego przekazu.

A jak kto wymieni wszystko naraz,

te nie dziwota. Tak naprawd to, na

jakich rejestrach u danej osoby zagra

całokształt bodców, zaley przede

wszystkim od odbiorcy – jego cech

charakteru, skłonnoci, pogldów,

zaufania czy lku przed nieznanym.

Powinnoci nadawcy, czyli wszyst-

kich obecnych podczas ceremonii

w loy, jest w sposób nakazany ry-

Dzięki uprzejmości br... Dawida Steinkellera możemy zaprezentować przemówienie wygłoszone po

inicjacji profanki na pracach zwyczajnych Sz...L... Jan Henryk Dąbrowski na Wsch... Warszawy (Wielka

Loża Kultur i Duchowości), które odbyły się w sobotę, 15 lutego 2014 r. E.V.

INICJACJA WOLNOMULARS

JESZCZE O INICJACJI





















W o l n o m u l a r z P o l s k i W i o s n a 2 0 1 4 • n u m e r 5 8

S E K R E T Y W A R S Z T A T U

nie wstępuj, nasze ideały nie będą dla

ciebie wystarczająco wzniosłe.

Polityku, nie myśl, że znajdziesz

sprzymierzeńców w Loży – spotkasz

tam tylko tych, którzy już nimi są,

a odwrócą się od ciebie ci, którzy za-

rzucą ci sianie niezgody i odniesiony

przez ciebie sukces okaże się chwilowy.

Tak długo jak konikty interesów,

pasje i uprzedzenia będą poróżniać lu-

dzi, Wolnomularstwo będzie dalej na-

uczać Wtajemniczonych, że: przemoc

szkodzi wszystkim; idee podobnie jak

ludzie, są podporządkowane prawu

wzrostu; reformy udaje się przeprowa-

dzić jedynie na przygotowanym na nie

gruncie; ludzie oczekujący niecierp-

liwie na postęp szkodzą mu bardziej

niż jego przeciwnicy.

Lecz jeśli: wierzysz w Człowieka

i w jego zdolność do doskonalenia

się; dostrzegasz głębszą koncepcję

szczęścia; w świecie zdominowanym

przez chaos oraz ludzkie słabości

poszukujesz mądrości; wreszcie, je-

śli o nic nie prosisz Wolnomularzy,

którzy są jedynie ludźmi – wstąp do

Wolnomularstwa. Dostarczy ci ono

tego, czego poszukujesz.

Dokładne oszacowanie, ile przyszłości

spełnić można w chwili obecnej – oto

cała tajemnica wielkiej siły. Wkładaj

zawsze w to, co czynisz, trochę przy-

szłości, lecz odpowiednią jej miarę.

Zastanówmy si teraz na nowo, czym

jest inicjacja wolnomularska. Bylimy

zreszt przed chwil, moje Siostry i Bra-

cia, wiadkami i uczestnikami otrzyma-

nia w niej Wielkiego wiatła. Chciałem

przypomnie tutaj, jak inicjacj de-

niował wiatowej sławy religioznawca

Mircea Eliade. W swojej pracy Inicjacja,

obrzędy, stowarzyszenia tajemne Eliade

podaje denicj inicjacji. Według nie-

go jest ona „ontologiczn przemian

porzdku egzystencjalnego”2.

Inicjacja jest zatem bardzo wanym

wydarzeniem, które zachodzi w naszym

yciu, skoro wpisuje si ontologicznie

w nasz egzystencj, skoro tak głboko

tuałem przeprowadzi adeptk czy

adepta Sztuki Królewskiej przez cały

„zestaw podróny”, prowadzcy z do-

tychczasowego wiata „profaskiego”

do nowej rzeczywistoci i do rodzi-

ny osób „wtajemniczonych”. Mona

by zada banalne pytanie, jaki ma

sens taki sekretny i osobliwy sposób

przyjcia w XXI wieku? W rzeczy-

wistoci coraz bardziej odartej z pry-

watnoci, czsto wrcz intymnoci?

Gdzie w dodatku jeszcze wikszo

przyłczanych do masonerii moe

sobie wczeniej praktycznie poczyta

wszystko o inicjacjach wczoraj i dzi,

z gotowymi scenariuszami w rónych

rytach.

Ju nie te czasy, kiedy kto przyst-

pujcy praktycznie pojcia nie miał,

co go czeka, informacje nie wyciekały

na zewntrz, a jak ju, to tylko nielicz-

ni mogli mie do nich dostp. Gdzie

intensywno prób dla mczyzn,

głbia znacze i rozumienia symboli

oraz alegorii masoskich, podkr-

cana była wikszym strachem, dzi

absolutnie nie do zaakceptowania.

Na szczcie, poniewa przy kadej

loy podczas inicjacji – na wszelki

wypadek – musiałaby parkowa chyba

karetka pogotowia. No i nie było in-

ternetu, za spraw którego opowieci

i rytuałów namnoyło si wszdzie,

jak bakterii coli w wodzie wiconej.

W takich sytuacjach uczciwie kadej

chtnej i niechtnej osobie naley

tutaj odpowiedzie, e i owszem

moecie sobie czyta i ile rzeczy si

potwierdzi, albo i nie. Po pierwsze –

moe jaka cz pakietu standard,

a po wtóre – jak idziemy do teatru

i opery, to te nierzadko znamy akcj

dramatu czy libreo z muzyk, a i tak

moemy mie problem ze spokoj-

nym opuszczeniem loy (dla widzów)

z nadmiaru przey.

Poza tym bogactwo oferty na ryn-

ku masoskim i jeszcze mutacje

w ramach rónych rytuałów + opcje

nieobligatoryjne dla urozmaicenia

wystarczajco zabezpieczaj przed

przekonaniem kogokolwiek, e i tak

wie, czy wiedział(a), co te go/j spot-

ka. Zreszt nie o to chodzi wcale, by

si bawi w ciuciubabk z zawizany-

mi oczyma, ale by traktowa siebie

powanie i z odrobin cho zaufania,

na tym etapie. Krzywda i tak nikomu

si nie stanie, ceremonia ma charakter

podniosły, ale i radosny oraz pełen

nadziei równoczenie, wic szkoda si

bez sensu napina nerwowo i mózgo-

wo, tracc jaki wany element kształ-

ccego i wzbogacajcego człowieka

przekazu.

Tak – to nie jest adna tajemnica, e

inicjacja do zakonu wolnomularskie-

go (w sensie tradycji rycerskiej), do

loy (w sensie tradycji murarskiej)

i do bratnio-siostrzanej społecznoci

(w sensie tradycji tosamoci idei)

jest rodzajem spektaklu, czy jak kto

woli, misterium. Takie dziedzictwo

w kocu, w którym opracowano ry-

tuały przystpienia, czerpic z prze-

bogatego dorobku kulturowego, du-

chowego i owieceniowego od zarania

wszelkich cywilizacji. Nie wszystko

P i s m o P r z y j a c i ó ł s z t u k i k r ó l e W s k i e j

22 S E K R E T Y W A R S Z T A T U

przemienia podstawy naszego bycia:

partykuła grecka „onto-” pochodzi od

greckiego imiesłowu czasu teraniej-

szego on, ontos – „bdcy”. Inicjacja

odwraca nasze ycie do góry nogami

i sprawia, e zaczynamy inaczej, głbiej,

patrze na nas samych i na otaczajcych

nas ludzi, na otaczajcy nas wiat.

Skupmy si jednak na inicjacji wol-

nomularskiej. W niej, Siostry i Bracia,

otrzymujemy poznanie intuicyjne (gr.

gnosis) – bo odbywajce si za pored-

nictwem symboli. A symbole to nie

byle co. Otwieraj si przed nami naj-

głbsze czeluci ludzkiego umysłu (gr.

psyche i pneuma) oraz głbiny miste-

ryjnych dziejów ludzkoci. Dziki temu

stajemy si jednym z ogniw łczcych

pokolenia, jednym z ogniw wicych

wczoraj z dzi po to, aby budowa lep-

sze jutro. To prawdopodobnie mógł

mie na myli nasz Br... Oswald Wirth,

gdy pisał w swoim podrczniku do

stopnia Ucznia nastpujce słowa:

„Termin inicjacja oznacza dla nas co

znacznie wicej ni tylko wyjawienie

tajemnic, które pozwalaj Wolnomu-

larzom rozpozna si nawzajem. Przy-

pomina on nam o znakomitej historii

i nakłania współczesnego Wolnomula-

rza do osignicia ideału staroytnego

Wtajemniczonego”3.

Dlatego, nowo inicjowana Siostro,

pragn powita Ci wród Twoich

Sióstr i Braci Wolnomularzy, którzy

od tej chwili stanowi Twoj now

rodzin. Witam Ci w lozocznym

i lantropijnym zakonie inicjacyjnym,

którego pocztki gubi si w niepamit-

nych dziejach ludzkoci i który konty-

nuuje najstarsze tradycje starodawnych

kultów misteryjnych naszej cywiliza-

cji. A to wszystko nie z egoistycznych

czy egotycznych pobudek, lecz N...

Ch...W...A...W... i dla postpu Ludzkoci!

Pamitaj jednak, Siostro, e inicjacja,

której dowiadczyła, nie jest czym

statycznym, nie jest jednorazowym,

pojedynczym dowiadczeniem, które

rozpoczło i zakoczyło si tu i teraz.

Inicjacja jest procesem, jest cigłym

zgłbianiem i doskonaleniem si.

Dziki niej Twoje ycie postawione

zostało na nowe tory. Miej jednak

wiadomo, e przed Tob jeszcze

bardzo długa droga, zanim poddana

zostaniesz ostatecznej, najwaniejszej

Inicjacji, w trakcie której zobaczysz

now Jutrzenk, Wielkie wiatło

Wiecznego Wschodu.

Rzekłem, Czcigodny Mistrzu!

Br... Dawid Steinkeller,

Mówca Warsztatu

i nie naraz – bro Ci, Wielki Ar-

chitekcie, bo wtedy dopiero byłoby

pomieszanie z popltaniem. Łebskie

mózgi nad tym papierem czerpanym

kiedy przysiadały i z braku facebooka

takie rzeczy powymylały, e a miło

popatrze.

To znaczy kandydat/ka za duo nie

popatrzy sobie z opask na oczach, ale

w którym momencie kulminacyjnym

w kocu to wstpne wiatło mdroci

przed sob zobaczy, a moe i w sobie

promyczek albo wizk nawet od-

najdzie? No i jest cz uroczystej

ceremonii ju dla wszystkich zmy-

słów neockich otwarta, wic paleta

dozna zdy zapełni si pełnymi,

tczowymi barwami.

O symbolice Izby Rozmyla, 3 po-

dróy inicjacyjnych, pierwszej pracy

na nieociosanym kamieniu, elemen-

tarzu kroków, haseł i znaków, to ju

uczniowie i uczennice swoje deski

pisz w ramach postpów na wolno-

mularskiej ciece, wic tu i teraz cigi

nie dostan, a co najwyej inspiracj.

Kady te moe ten tekst przeczyta,

a jak wiadomo od 300 bez mała lat,

wiedza tajemna nie jest dla wszystkich

i kady o tym wie, a niektórzy nawet si

z niej miej. Wolno wyboru i ocen

samodzielnych to najwiksza warto,

za któr i masoni niejednokrotnie y-

cie oddawali, cho martyrologii tutaj

kultywowa nie bdziemy. wiat si

zmienia i codzienny mudny ludzki

wysiłek w obróbce kamienia i budo-

wania wityni zgody i pokoju, dzi

wyej nawet powinien by ceniony.

Jak mogły wyglda kiedy inicjacje

wolnomularskie, z komponentem

literackim wysokich w kocu lotów,

to poczytajcie sobie u eromskiego,

Tołstoja czy Dumasa. Innego spisu

lektur nie podamy, aby nie zabiera

frajdy samodzielnych poszukiwa,

niczego nie sugerowa tym, co moe

dostpi, ani nie naraa si na facho-

we, a jake, podernicie gardła za

zdrad wolnomularskich tajemnic.

O strasznych próbach i przysigach

inicjacyjnych to ju tomiszcza całe

napisano, wic tu adnych dementi

ani wyjanie nie bdzie.

Masoneria Urokliwa, Prol na FB,

16 maja 2014 r.

1 Informacja ta znajduje si w przemówieniu prof. Alaina Decaux wygłoszonym w dwusetn rocznic mierci Victora Hugo (28 lutego 2002 r.) w Akademii

Francuskiej. Zob. hp://www.academie-francaise.fr/victor-hugo-et-dieu-celebration-du-bicentenaire-de-la-naissance-de-victor-hugo (10.02.2014).

2 Zob. M. Eliade, Inicjacja, obrzędy, stowarzyszenia tajemne. Narodziny mistyczne, Warszawa 1994, s 8.

3 Zob. Oswald Wirth, La Franc-Maçonnerie rendu intelligible à ses adeptes. L'apprenti, Paris 1999, s. 59 (tłum. Br... D.S.).



W o l n o m u l a r z P o l s k i l a t o 2 0 1 4 • n u m e r 5 9

K A W A Ł K I A R C H I T E K T U R Y

DZIE PIERWSZY.

15 MAJA BR.

PANEL I

1. Idea wolnomularstwa i zarys dzie-

jów wolnomularstwa na wiecie.

2. Zarys dziejów wolnomularstwa

w Polsce do 1938 roku, dr Adam

Podlewski.

3. Wolnomularstwo w tekstach ency-

klopedii – o przedstawieniach zja-

wiska wolnomularstwa w polskich

encyklopediach do 1938 roku, mgr

Kamila Gsikowska.

PANEL II

4. Geneza i realizacja dekretu Pre-

zydenta RP z 22 listopada 1938r.

o rozwizaniu zrzesze wolno-

mularskich, doc. dr Romuald Jan

Kraczkowski.

5. Stronnictwo Pracy wobec maso-

nerii – miedzy ide a praktyk,

drhab.Jarosław Rabiski.

6. Anarchista na salonach masonerii.

Wpływ Jana Wolskiego na działal-

no programow polskiego wol-

nomularstwa okresu II wojny wia-

towej, dr Adam Benon Duszyk.

PANEL III

7. UB wobec wolnomularstwa

w pierwszym okresie powojennym,

dr Krzysztof Kaczmarski.

8. Inwigilacja polskich rodowisk wol-

nomularskich przez aparat bezpie-

czestwa w latach pidziesitych

na przykładzie wybranych doku-

mentów MBP, lic. Tomasz Krok.

9. Roberta Waltera zmagania z UB,

dr Zbigniew Łagosz.

10. „Woliski” na tropach polskich

wolnomularzy – perypetie Lu-

dwika Hassa ze Słub Bezpie-

czestwa, dr Norbert Wójtowicz.

PANEL IV

11. Jan Józef Lipski: wiatopogld,

recepcja, krytyka, mgr Magda-

lena Zitek.

12. Loa „Kopernik” i Komitet Obro-

ny Robotników – kilka faktów

i kilka pyta, dr Łukasz Garbal.

13. Macierzysta Loa Polski „Ko-

pernik” na Wschodzie Parya –

depozytariusz polskiej tradycji

wolnomularskiej na emigracji

i działalno Społecznoci Wol-

nomularzy Polskich, Tadeusz

Andrzejewski.

14. Polscy wolnomularze w Nowym

Jorku, mgr Christopher Win-

nicki.

PANEL V

15. Odrodzenie si struktur Wiel-

kiej Loy Narodowej Polski,

prof.drhab.Tadeusz Cegielski.

16. Tworzenie si struktur polskie-

go wolnomularstwa liberalnego,

mgrWaldemar Gniadek.

17 Loe kobiece – nowe zjawisko

w historii wolnomularstwa pol-

skiego, dr Małgorzata Misiuna-

Rajnhard.

18. „Le Droit Humain” – midzy

Pierwsz a Drug Federacj,

mgrMaria Unger-Gajewska.

19. Druga Federacja Midzynarodo-

wego Mieszanego Zakonu Wolno-

mularskiego w Polsce, in.Geo-

rges Dworak.

20. „Pierre i Marie Curie” – loa nie-

zalena, mgr Zygmunt A. Król.

DZIE DRUGI.

16 MAJA BR.

PANEL VI

21. Zbiory masoskie Biblioteki Uni-

wersytetu Adama Mickiewicza,

dr Tomasz Kurzawa.

22. Polskie wystawy i ekspozycje

powicone wolnomularstwu,

mgr Aleksandra Mierzejewska.

23. Projekt utworzenia Muzeum

Wolnomularstwa w Dobrzycy,

mgr Michał Karalus.

24. Polskie czasopimiennictwo wol-

nomularskie ma przykładzie „Ars

Regia” i „Wolnomularza Polskie-

go”, Bogumił Miłosz Wonia-

kowski.

25. Pedagodzy polscy w orbicie

wolnomularstwa, prof. na-

dzw.drhab. Sławomir Sztobryn.

PANEL VII

26. Masoni wdruj na Wschód. Wol-

nomularstwo w prasie polskiej po

1989 roku, dr Jacek Głaewski.

27. Główne nurty polskiej literatury

antymasoskiej, dr Maciej Bog-

dan Stpie.

28. Masoneria w transformacji –

fakty i hipotezy, mgr Grzegorz

Braun.

29. Na tropach midzynarodowego

spisku wolnomularzy, komu-

nistów i szpiegów przeciwko

Polsce – kilka uwag o metodzie

naukowej i politycznej, dr Wi-

told Sokała.

PRZEŁOŻONA (?) KONFERENCJA

numerach zimowym i wiosennym naszego pisma promowalimy konferencj naukow na temat najnowszych

dziejów polskiego wolnomularstwa, która – organizowana przez wrocławski oddział IPN – miała odby si

we Wrocławiu w dniach 15-16 maja br*. Na trzy tygodnie przed tym terminem uczestnicy konferencji otrzymali

wiadomo od organizatorów, e konferencja w maju nie odbdzie si, i e została przełoona na jesie. Nie chcemy

wdawa si w dyskusje – tak liczne i gorce na FB – dotyczce tego, jakie były rzeczywiste przyczyny przełoenia

czy te odwołania tego oczekiwanego przez rodowisko masoskie wydarzenia. Poniewa jednak otrzymalimy ju

wczeniej wstpny program konferencji, pozwalamy go sobie opublikowa. Na pamitk.

REDAKCJA

*Polskiego wolnomularstwa dzieje najnowsze, „Wolnomularz Polski” nr 57, s. 10

oraz

IPN nie „promuje” masonerii, rozmowa z dr. Norbertem Wójtowiczem, współor-

ganizatorem konferencji, „Wolnomularz Polski” nr 58, s. 33-34.

P i s m o P r z y j a c i ó ł s z t u k i k r ó l e W s k i e j

24 K A W A Ł K I A R C H I T E K T U R Y

ŚWIAT JAKO LOŻA









bok duej wystawy pod hasłem „Masoneria. Pro

publico bono” w Muzeum Narodowym, w oparciu

o najwiksze w Polsce zbiory i pod muzealnym

szyldem odbd si działania towarzyszce, którym pa-

tronowa obok Muzeum bd: Uniwersytet Warszawski

i Stowarzyszenie „Instytut Sztuki Królewskiej w Polsce”.

Mowa tu o midzynarodowej konferencji naukowej „wiat

jako loa. Obecno wolnomularstwa w kulturze – dawniej

i dzi” oraz festiwalu muzyki masoskiej czy masoneri

inspirowanej. Cało wydarzenia to due przedsiwzicie

logistyczne, organizowane przez profesjonalistów, ale tak-

e siłami wolontaryjnymi, gdy, jak czsto to bywa przy

działaniach non prot, rodki nansowe s ograniczone

i trzeba pewnie bdzie mocno dopycha kolanem budet.

Całe rodowisko wolnomularskie rzecz jasna szczerze

kibicuje, by idea prof. Cegielskiego i ekipy programowo-

organizacyjnej z sukcesem mogła si zici.

I pewnie rado z włoonego wysiłku nastpi na nisau

wystawy za niecały rok, a tymczasem przybliamy ideowe

i programowe załoenia konferencji „wiat jako loa”, która

planowana jest w warszawskim Muzeum Narodowym,

w dniach 9-10 stycznia 2015 roku – w kilku sesjach równo-

ległych oraz z programem towarzyszcym dla prelegentów

i uczestników z kraju i ze wiata.

Warunków udziału w rónych konguracjach jeszcze

nie ogłaszamy tutaj, ale na pewno to uczynimy, jak ju

wszystko ujrzy wiatło dzienne. Warto sobie dat zabu-

kowa ju dzi i ledzi ujawnianie kolejnych tajemnic

o wydarzeniu, cieszc oko masoskiej potgi w rosncej

liczbie zainteresowanych osób.

K O N F E R E N C J A W O L N O M U L A R S K A ,

9  1 0 S T Y C Z N I A 2 0 1 5 R .

M U Z E U M N A R O D O W E W W A R S Z A W I E

W o l n o m u l a r z P o l s k i l a t o 2 0 1 4 • n u m e r 5 9

K A W A Ł K I A R C H I T E K T U R Y

Przedmiotem konferencji „wiat jako loa. Obecno

wolnomularstwa w kulturze – dawniej i dzi” bdzie roz-

winicie tematyki wystawy organizowanej przez Muzeum

Narodowe w Warszawie. Jeli za główne cele wystawy

uzna przyblienie widzowi wolnomularskiego wtajem-

niczenia z jednej strony, z drugiej za ukazanie wartoci

kreowanych przez wolnomularstwo oraz konkretnych

działa podejmowanych w Polsce w imi tych zasad, to

zadaniem konferencji byłoby wskaza na obecno wol-

nomularstwa i jego idei na rónych poziomach wiatowej

i polskiej kultury. Tematyk konferencji otwiera tradycja

owieceniowa, w której ruch wolnomularski jest osadzony,

a wiodcym motywem pierwszej czci obrad (sekcji)

bdzie reeksja nad miejscem masonerii tak w wysokiej,

jak i popularnej kulturze ubiegłych trzech – XVIII, XIX

i XX – oraz biecego stulecia.

Tak jak i wiatowe religie, szczególnie chrzecijastwo

i islam, buddyzm i hinduizm, stały si wanym elementem

współczesnej popkultury, tak i wolnomularstwo znalazło

w niej poczesne miejsce, szczególnie – cho nie tylko –

jako swoje odbicie negatywne, swoista „czarna legenda”.

ródła, tak historyczne, jak i współczesne antymasonizmu,

jego dawne i aktualne funkcje – to temat w nowoczesnej

humanistyce nowy, a w polskiej reeksji jak dotd mało

obecny.

Wielki projekt wolnomularski zrodzony w wieku XVIII,

w nastpnym stuleciu zyskał nowe podstawy społeczne,

a co za tym idzie nowe twórcze impulsy – to temat wio-

dcy w drugiej czci (sekcji) konferencji. Projekt ten

konfrontowany był z nowoczesnymi ideologiami, takimi

jak nacjonalizm i socjalizm. Nie zawsze wychodził z tych

prób zwycisko, czego przykładem postawa europejskich

wielkich ló w 1914 roku w obliczu koniktu wojennego.

Równoczenie wiele obediencji wolnomularskich uwikłało

si w działalno polityczn. Totalitarne ruchy XX stulecia

połoyły nie tylko kres aktywnoci masonerii w wielu

krajach Europy, ale i postawiły pod znakiem zapytania

moliwo manifestowania zasad humanitaryzmu w ogóle.

Minło wier wieku od historycznego przełomu, jakim

było odrodzenie si suwerennych pastw w Europie rod-

kowo-Wschodniej i podjcie przez nie drogi ku demokracji.

Wanym elementem tworzenia si w nich społeczestwa

obywatelskiego był powrót organizacji wolnomularskich.

W trzeciej czci (sekcji) konferencji podjta zostałaby

próba podsumowania dotychczasowych dowiadcze

w okreleniu roli masonerii w nowoczesnym, otwartym

społeczestwie oraz wskazania zarówno dróg dalszego

rozwoju, jak i ródeł zagroe.

* * *

Przedstawione poniej propozycje tematów wszystkich

trzech czci (sekcji) sugeruj szeroki zakres przedmioto-

wy i metodyczny prezentowanych tekstów i dyskusji: od

antropologii „stowarzysze sekretnych” po socjologiczne

i politologiczne ujcie współczesnego nam antymasonizmu.

Konferencja winna umoliwi przegld aktualnego stanu

wiedzy na temat historii i współczesnoci Sztuki Królew-

skiej masonerii, a take wskaza nowe kierunki rozwoju tej

wiedzy. Stanowi bdzie ona, wraz z wystaw w Muzeum

Narodowym w Warszawie, pierwsz od czasu konferencji

„Sztuka Królewska i Muzy” w Toruniu w lutym 2009

roku tak szeroko zakrojon prób przyblienia fenomenu

wolnomularstwa wiatu nauki, jak i szerszej publicznoci

w Polsce i Europie.

Jzyki referatów i konferencji: angielski, rosyjski, polski.

SEKCJA I: ŚWIAT JAKO LOŻA

W krgu owieceniowego kosmopolityzmu i uniwersali-

zmu. Ezoteryzm wolnomularski – korzenie i funkcje. Od

Rzeczpospolitej literackiej do ló. Wtajemniczenie wol-

nomularskie i sztuki pikne. Wolnomularstwo i literatura

popularna (XIX-XX w.). Antymasonizm tradycyjny – jego

ródła i funkcje (łcznie 10 referatów).

SEKCJA II: W SŁUŻBIE NOWYCH KLAS I IDEI

Konspiracjonizm XIX wieku i masoneria. Wolnomular-

stwo w dobie nacjonalizmów: przypadek Włoch i Niemiec.

Masoneria i tosamo klasy redniej. Triumfy masonerii:

Pax Britanica i Liga Narodów jako projekty wolnomularskie.

Masoneria wobec ideologii autorytarnych i totalitarnych

(łcznie 10 referatów).

SEKCJA III: POMIĘDZY DYKTATURĄ I

DEMOKCJĄ

Krytyczna historia wolnomularstwa polskiego w XX

wieku: Liberum conspiro – triumf i upadek idei. Odrodzenie

wolnomularstwa w krajach dawnego bloku radzieckiego

(1961-1991): od casusów Polski i Wgier do fenomenu

Białorusi. Na rozstaju dróg: perspektywy i zagroenia

wolnomularstwa w Europie rodkowo-Wschodniej. Sztuka

Królewska w demokratycznej codziennoci Zachodu.

Antymasonizm nowoczesny: geneza i funkcje (łcznie

10 referatów).

Masoneria Urokliwa, Prol na FB, 27 kwietnia 2014 r.



P i s m o P r z y j a c i ó ł s z t u k i k r ó l e W s k i e j

26 C I C E R C U M C A U L E

2014 roku Wielka Regularna Loa Serbii wi-

tuje 95-lecie swojego istnienia. W 1919 roku

powstała Wielka Loa Serbów, Chorwatów

i Słoweców „Jugosławia”, której kontynuatork jest WRLS.

Z okazji jubileuszu wspólnie z Muzeum Etnogracznym

w Belgradzie zorganizowano wystaw „Masoneria w Serbii

1785-2014”.

Ekspozycja była dostpna od 24 maja do 9 czerwca

2014 roku i składała si z czterech czci. Cz pierwsz

powicono lozocznym i duchowym korzeniom maso-

nerii – od staroytnoci, przez Renesans, Owiecenie, a

po amerykask i francusk rewolucj oraz XIX-wieczne

ruchy narodotwórcze. Druga cz przedstawiała sylwetki

sławnych masonów oraz ich wkład w zbiorowy dorobek

ludzkoci. W trzeciej czci poznalimy histori powstania

wolnomularstwa na terenie Serbii oraz jej rozwój do 1941

roku, a take przyjrzelimy si znanym masonom pocho-

dzcym z tych terenów. Nie pominito najtrudniejszych

momentów serbskiej historii, takich jak okrutne przelado-

wania masonów, ydów, Cyganów i komunistów podczas

II Wojny wiatowej. Intencj autorów było przypomnienie

najwaniejszych masoskich wartoci, takich jak szacunek

dla kadej istoty ludzkiej niezalenie od jej wyznania, prze-

kona, narodowoci czy koloru skóry. Kultywowanie tych

wartoci to jedyny sposób, który pozwoli zapobiec powtórce

tragicznych wydarze z czasów wojny – przekonuj twórcy

wystawy. Ostatnia, czwarta cz ekspozycji obejmowała

czasy współczesne, czyli odrodzenie masonerii w Serbii

po 1989 roku. W tym momencie w Serbii pracuje około

1,8 tys. braci zrzeszonych w kilkudziesiciu loach. #

ielki Wschód Włoch zadekla-

rował ch pomocy oarom

powodzi na Bałkanach. Do apelu

Wielkiego Mistrza Stefano Bisi doł-

czyli si Wielcy Mistrzowie Serbii oraz

Boni i Hercegowiny. Oprócz rodków

nansowych potrzebna jest m.in. yw-

no i leki. Na pomoc powodzianom

30 tys. funtów przeznaczył Masoski

Fundusz Charytatywny z Wielkiej Bry-

tanii. Do akcji przyłczył si równie

Zakon Maltaski. Przypomnijmy, e

na Bałkanach miała miejsce najwiksza

powód od 120 lat. ywioł zaatako-

wał Boni i Hercegowin, Serbi oraz

zachodni Rumuni. Straty szacuje

si na miliardy dolarów. Ich warto

przekroczyła zniszczenia wojenne z lat

1992-1995. Do opuszczenia swoich

domów zostało zmuszonych ponad

100 tys. osób, a 80 zmarło. Powodzian

mona wspomóc za porednictwem

Ambasady Serbii w Polsce oraz Polskiej

Akcji Humanitarnej. #

S E R B I A

WYSTAWA Z OZJI 95-LECIA

B A Ł K A N Y

MASOŃSKI APEL O POMOC DLA POWODZIAN

Konto Ambasady Republiki Serbii w Warszawie

45 1910 1048 2262 2721 2198 0002 z dopiskiem „Pomoc powodzianom”

Konto Polskiej Akcji Humanitarnej:

03 1060 0076 0000 3310 0020 9312 z dopiskiem: „Bałkany”

W o l n o m u l a r z P o l s k i l a t o 2 0 1 4 • n u m e r 5 9

C I C E R C U M C A U L E

100. rocznic wybuchu pierwszej wojny wiatowej,

7 czerwca 2014 r. Wielki Mistrz Wielkiej Regular-

nej Loy Serbii br... Ranko Vujai złoył wieniec pod

Pomnikiem Nieznanego ołnierza na szczycie góry Avala

w południowo-wschodniej czci Belgradu. Towarzyszył

mu Wielki Mistrz Austrii oraz zastpca Wielkiego Mi-

strza Wgier. W uroczystoci brali równie udział bracia

z 20 Wielkich Ló z całego wiata, którzy uczestniczyli

w masoskim rajdzie oraz byli gomi na dorocznym

konwencie WRLS. #

idzy 13 a 17 maja w Buka-

reszcie odbyła si 13.wia-

towa Konferencja Masoskich

Wielkich Ló. Delegatów z Eu-

ropy, obu Ameryk, Afryki i Azji

gociła Wielka Narodowa Loa

Rumunii. Przybyło 277 braci

reprezentujcych 106 Wielkich

Ló. 106 aktualnie sprawowa-

ło funkcj Wielkich Mistrzów

w swoich obediencjach. Uczest-

nictwo było otwarte dla kadej

Wielkiej Loy, uznanej przez co

najmniej 50 innych regularnych Wielkich Ló. Uroczyste

otwarcie Konferencji odbyło si w siedzibie rumuskiego

parlamentu. Podczas konferencji wybrano władze na nastp-

n kadencj. Przewodniczcym zo-

stał Wielki Mistrz Kalifornii John

L. Cooper III, a funkcj Sekretarza

objł brat Radu Blnescu, Wielki

Mistrz Wielkiej Narodowej Loy

Rumunii.

Pierwsza wiatowa Konferencja

obyła si w 1995 roku w Mek-

syku. Wziło w niej udział 37

Wielkich Ló. Kolejne spotka-

nia miały miejsce w Portugalii

(1996), Stanach Zjednoczonych

(1998), Brazylii (1999), Hiszpa-

nii (2001), Indiach (2002), Chile (2004), Australii (2005),

ponownie w Stanach Zjednoczonych (2008), Gabonie

(2009), Kolumbii (2011) i Indiach (2012). #

S E R B I A

WIENIEC NA GROBIE NIEZNANEGO ŻOŁNIERZA

R U M U N I A

DELEGACI WIELKICH LÓŻ Z CAŁEGO

ŚWIATA OBDOWALI W BURESZCIE

P i s m o P r z y j a c i ó ł s z t u k i k r ó l e W s k i e j

28 C I C E R C U M C A U L E

eneza pojawia-

jcego si przy

rónych oka-

zjach hasła „Wrocław

miastem krasnali” na-

wizuje do działalnoci

omieszajcej w latach

osiemdziesitych XX

wieku system komu-

nistyczny „Pomara-

czowej Alternatywy”

i malowanych przez

nich charakterystycz-

nych grati z wizerun-

kami krasnoludków. Po

upadku PRL-u przez

półtorej dekady kras-

noludki pozostawały

w zapomnieniu, a do

momentu, gdy w sierp-

niu 2005 r. z inicjatywy

wrocławskiego rzebiarza

Tomasza Moczka na uli-

cach miasta stanło pi

pierwszych rzeb krasna-

li (Szermierz, Rzenik,

Pracz Odrzaski oraz

dwa Syzyi). Od tego

momentu nowe gury

wyrastały jak grzyby po deszczu i dzi ju kilkaset małych

postaci wypełnia przestrze miejsk Wrocławia. Kolej-

ne gurki tworzone były przez artystów z całej Polski,

a opiek nad nimi obejmowały instytucje publiczne, rmy,

a take osoby prywatne. Cz z nich to przedsiwzicia

czysto komercyjne, inne z kolei umieszczane s w celach

społecznych, dla promowania historii miasta czy dla

upamitnienia znanych postaci z miastem zwizanych.

Popularno wrocławskich krasnali sprawiła, e „szlakiem

krasnali” organizowane s specjalne wycieczki, a na smart-

fony z systemem Android stworzona została aplikacja

ułatwiajca ich wytropienie. Wród olbrzymiej masy

krasnali nie ma wpraw-

dzie dotychczas gurki

wolnomularza, ale jeli

wpiszemy w nawigacj

współrzdne 51°0638N

17°0158E, tramy na

Promenad Staromiej-

sk, gdzie czeka na nas

niewielka posta trzyma-

jca w dłoniach trzy (nie-

co kwadratowe) ogniwa

łacucha. Ten łacuch

to symbol Independent

Order of Odd Fellows,

wywodzcej si z Anglii

organizacji o charakte-

rze dobroczynnym, która

z racji wzorowania struk-

tur i ceremoniału na wol-

nomularstwie okrelana

bywa niekiedy mianem

„wolnomularstwa drob-

nomieszczaskiego”. Ten

łacuch w dłoniach sie-

dzcego przy ul. Wizo-

wej krasnala nie jest przy-

padkiem, gdy niedaleko

std, przy ul. Kołłtaja

32/6, ma swoj siedzib

wrocławska loa nr 1 Zygmunt. To włanie tam 17 wrze-

nia 1994 r. Wielki Mistrz Wielkiej Loy Szwecji Odd

Fellows Årne Beckman dokonał uroczystego wniesienia

wiateł do pierwszej od dziesicioleci loy polskiej Odd

Fellows, nazwanej tak na cze króla Polski i Szwecji.

Stworzony przez Beat Zwolask-Hołod krasnal Od-

dludek nawizuje do tego Zakonu nie tylko za spraw

trzymanego w dłoniach charakterystycznego łacucha.

Po bokach gurki mona dostrzec z jednej strony skrót

„IOOF”, a po drugiej powtórzenie logo Zakonu. Szkoda,

e artystka nie odwayła si wzbogaci malekiej postaci

do charakterystycznymi regaliami loowymi IOOF. #

KSNAL ODDLUDEK

D R N O R B E R T W Ó J T O W I C Z











W o l n o m u l a r z P o l s k i l a t o 2 0 1 4 • n u m e r 5 9

T E M P L U M I K O  C I Ó Ł

WYZNANIA CHRZEŚCIJANINA I MASONA (2)

J A R O S Ł A W R . K U B A C K I

CHRZEŚCIJANIN W LOŻY

ewnego wieczoru odbywa-

limy wiczenia liturgiczne

w przepiknym kociele sta-

rokatolickim w Hadze. Czekajc na

swoj kolej, przygldałem si kolegom

wiczcym odprawianie Eucharystii,

a przede wszystkim instruujcemu

ich ks. Ouwensowi. Co w jego spo-

sobie, w jaki wykonywał liturgiczne

gesty, nieodparcie przywodziło mi

na myl wolnomularstwo. W pew-

nym momencie skojarzenie stało si

tak silne, e po zakoczeniu zaj za-

dałem mu pytanie, czy jest jednym

z nas. Padła twierdzca odpowied

i natychmiast zaprosiłem go do swojej

loy Pentagram, aby wygłosił desk.

Chocia Pentagram funkcjonuje pod

egid Wielkiej Loy Masonerii Mie-

szanej w Królestwie Niderlandów,

a ks. Ouwens naleał do warsztatu

pracujcego w ramach „mskiego”

Wielkiego Wschodu, nieutrzymujce-

go ocjalnych rytualnych stosunków

z obediencjami mieszanymi, moje

zaproszenie zostało przyjte.

Ówczeni członkowie Pentagramu

reprezentowali szeroki wachlarz po-

staw wiatopogldowych, ale poza

mn niewielu z nich identykowało si

z kocielnym chrzecijastwem. Mo-

na wic sobie wyobrazi moje lekkie

zakłopotanie, gdy ks. Ouwens pojawił

si w umówiony wieczór w loy w…

koszuli z koloratk. Nastpnie beztro-

sko stwierdził, e jego nieyjcy ojciec

zwykł chadza do loy w ocerskim

mundurze, a wic i on postanowił za-

łoy strój wskazujcy jednoznacznie

na to, czym si zajmuje. W ten wieczór

wygłosił jedn z najlepszych desek,

jak kiedykolwiek usłyszałem. Nawet

najwiksi antyklerykałowie po jej za-

koczeniu stwierdzili, e koniecznie

musi nastpi kontynuacja.

Patrzc na to wydarzenie z perspek-

tywy całoci dowiadcze, zadaj so-

bie czasem pytanie, dlaczego właciwie

byłem zakłopotany. W dziesitkach ló

kilku rónych obediencji, z których

niejedna uchodziła za mocno antykle-

rykaln, a w oczach niektórych wrcz

„antykocieln” czy „antychrzecija-

sk”, nigdy nie ukrywałem ani swoich

przekona religijnych, ani faktu, e

jestem teologiem i duszpasterzem. Re-

agowano na to w róny sposób, ale ad-

nej reakcji nie mog okreli mianem

zdecydowanie negatywnej. Zostałem

nawet wybrany na mówc2 pierwszej

belgijsko-holenderskiej loy Emergo

w Zelandii. Wiksz oznak zaufania

wobec niewtpliwego „klechy” trudno

Jarosław R. Kubacki – teolog,

duszpasterz ekumenicznej wspólnoty bazowej

w Holandii, publicysta i bloger. Od 2012 r. współko-

ordynuje działania Polskiej Wspólnoty Episkopalnej.

Studiował na Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej,

Uniwersytecie Teologicznym Kościołów Reformowanych

w Kampen w Holandii oraz seminariach teologicznych

Kościoła Remonstrantów i Kościoła Starokatolickiego;

pracował jako asystent na wydziale teologicznym Uni-

wersytetu w Lejdzie. Jest członkiem parai episkopalnej

pw. Wszystkich Świętych w Waterloo w Belgii.











staroKatoLiCKiego



P i s m o P r z y j a c i ó ł s z t u k i k r ó l e W s k i e j

30 T E M P L U M I K O  C I Ó Ł

jest sobie wyobrazi w masoskim

warsztacie, bowiem mówca jest, jak

to si okrela, „sumieniem loy”.

CHRZEŚCIJAŃSTWO A

WOLNOMULARSTWO

Czy oznacza to, e uwaam problem

wzajemnej relacji midzy chrzecija-

stwem i wolnomularstwem za pozor-

ny? I tak, i nie. Tak, poniewa pytania

na ten temat bardzo czsto pochodz

od ludzi o fundamentalistycznych

pogldach (mam tu na myli zarówno

fundamentalistów religijnych, jak i an-

tyreligijnych). W rzeczywistoci jed-

nak maj oni ju gotow odpowied,

wysyłajc w kosmos lub w czelucie

piekła chrzecijaskich wolnomularzy.

Wszelki dialog na ten temat musi

mie za punkt wyjcia bezwarunkowe

zaakceptowanie faktu, e po prostu

istniejemy. I uznanie, e to, co robimy,

robimy szczerze i w przekonaniu, e

przynajmniej w naszym yciu wolno-

mularstwo i chrzecijastwo daj si ze

sob połczy. To przekonanie moe

by słuszne lub nie, ale generalnie nie

pozwalam nikomu podwaa szczero-

ci intencji, które legły u podstaw mo-

jej decyzji o zostaniu wolnomularzem.

Nie zmienia to faktu, e pomidzy

wolnomularstwem a chrzecija-

stwem, zwłaszcza za chrzecijask

ortodoksj, istnieje wyranie zauwa-

alne napicie. Wynika ono z wielu

czynników.

I tak wiele symboli wolnomularstwo

dzieli z tradycjami, które chrzecija-

scy ortodoksi uwaaj za co najmniej

podejrzane: gnoza, hermetyzm, al-

chemia, róokrzy, deizm. Zauwamy

jednak, e symbole s ze swej natury

wieloznaczne. Ujednoznaczniony

symbol przestaje by symbolem, staje

si znakiem. Wykorzystanie pewnego

symbolu nie oznacza armacji jednego

jego znaczenia – tego, które si w danej

tradycji utrwaliło i zostało uznane za

jedyne lub wiodce. Masoska „za-

bawa” opiera si na wieloznacznoci

symboli. To, co łczy wolnomularzy,

to włanie fakt, e uywaj tych sa-

mych symboli, nadajc im jednak

wiele rónych znacze. Samo wic

odkrycie w loy symbolu, który wy-

daje si nam proweniencji gnostyckiej

czy róokrzyowej, nie oznacza, e

pracujcy tam masoni s gnostykami

czy róokrzyowcami (chocia mog

nimi by).

Podobnie wszechobecno w sym-

bolice masoskiej trójktów i triad

nie znaczy, e kady mason wierzy

w Boga w Trójcy witej Jedynego.

Chocia istniej, zwłaszcza w tradycji

anglosaskiej, takie „stopnie wysze”

Sztuki Królewskiej, w których od ini-

cjowanego wymaga si przynajmniej

podstawowej otwartoci na treci za-

warte w dogmacie trynitarnym.

Cho kady mason posiada niezby-

walne prawo do własnych interpreta-

cji, istnieje oczywicie co takiego jak

pewien klimat duchowy, który panuje

w ramach danej tradycji masoskiej.

Wspominałem ju o antyklerykalnych

obediencjach, obok nich istniej obe-

diencje i poszczególne loe, w których

ton nadaje deizm, teozoa, alchemia,

ale równie chrzecijastwo (Ryt

Szwedzki).

Czstym błdem krytyków wolno-

mularstwa jest to, e ekstrapoluj ów

klimat duchowy na cał masoneri. To

włanie dlatego raz po raz napotykamy

na rewelacje, w myl których masone-

ria „tak naprawd” miałaby by form

teozoi, deizmu czy wrcz satanizmu.

Jednak zawsze jest topars pro toto.

RELIGIJNY EKLEKTYZM?

Kolejnym zarzutem jest rzekomo re-

ligijny eklektyzm. Mówi si, e mason

musi uznawa równo wszystkich

religii i wiatopogldów, a masone-

ria stanowi ich zlepek. Rzeczywicie

istniej takie interpretacje, jak do-

tyczca kolejnych stopni wtajemni-

czenia w Rycie Szkockim Dawnym

i Uznanym3 autorstwa belgijskiego

religioznawcy i liberalnego polityka



W o l n o m u l a r z P o l s k i W i o s n a 2 0 1 4 • n u m e r 5 8

T E M P L U M I K O  C I Ó Ł

Eugeniusza Goblet d’Alviella (1846-

1925). W myl tej interpretacji kady

z tych stopni stanowi wtajemniczenie

w inn tradycj religijn, przez co kto,

kto osiga stopie 33., jest w pewnym

sensie wyznawc wszystkich religii.

Przy całym szacunku do wizji uczo-

nego, wprowadzenia w kolejne stopnie

tego rytu nie dowiadczyłem w taki

sposób. Było dla mnie jasne, e stano-

wi one jaki rodzaj spotkania z du-

chowymi treciami rónych religii,

ale bynajmniej nie nakłoniło mnie

to ani do adnego ich wartociowa-

nia, ani do traktowania siebie jako

ich wyznawcy. Moim najgłbiej prze-

ywanym pozostał przesycony ewan-

geliczn treci stopie 18. – Rycerza

lub Ksicia Róokrzyowcy – jedyny

rytuał, w którym regularnego udziału

mi niekiedy brakuje. W Holandii był

to zreszt przez wiele dziesicioleci

stopie uprawiany odrbnie w jednej

z obediencji wolnomularskiej jako 7.

i najwyszy stopie Rytu Francuskie-

. Specyczny kształt zakorzeniony

w klimacie liberalnego protestantyzmu

nadał mu wybitny prawnik i wolno-

mularz, syn pastora, Johannes Hendrik

Carpentier Alting (1864-1929). I dzi

zreszt stopie ten uzyska mona

zarówno w Rycie Francuskim, jak

i Szkockim Dawnym i Uznanym.

Piszc o znaczeniu poszczególnych

rytuałów masoskich z punktu widze-

nia chrzecijanina, nie da si unikn

jeszcze innego pytania: o stosunek

inicjacji wolnomularskiej do pod-

stawowej i w istocie rzeczy jedynej

inicjacji, jak zna chrzecijastwo,

mianowicie chrztu. Czy chrzecijaski

mason uwaa rytuały wolnomularskie

za jakie „dopełnienie” sakramentu?

Rzecz jasna nie mog si wypowiada

za wszystkich. Sam tego nigdy tak

nie postrzegałem. Chrztu nie trzeba

i w rzeczy samej nie mona w aden

sposób „dopełni”. Sdz, e takim

dopełnieniem nie jest równie obrzd

konrmacji. Natomiast bez wtpienia

s takie momenty w rytuałach wpro-

wadzajcych w poszczególne stopnie

Sztuki Królewskiej, które stanowiły dla

mnie okazj do ponownego przeycia

– tym razem ju w wiadomy spo-

sób – pewnych aspektów sakramentu

chrztu witego. Niekiedy wydaje mi

si, e ten sakrament mona porów-

na do upominku, który w pewnym

momencie otrzymujemy, a potem

przez całe ycie zajmujemy si jego

rozpakowywaniem. Nie mam wtpli-

woci, e praca w loy ułatwiła mi to

rozpakowywanie.

Majc niepodwaalne prawo do ta-

kiej interpretacji, chrzecijaski wol-

nomularz musi jednak uzna, e jego

wyznajcy inn religi bd niereli-

gijni bracia i siostry zinterpretuj te

same obrzdy w inny sposób. Loa

jest miejscem, w którym powinnimy

wiczy si w traktowaniu z szacunkiem

pogldów innych, nawet jeli s bardzo

dalekie od naszych. Natomiast nie jest

miejscem, w którym mona uprawia

ideologiczn propagand, nie mówic

ju o narzucaniu własnych pogldów.

DYLEMATY WIARY

Co w takim razie było dla mnie

głównym ródłem napicia pomi-

dzy wiar i zaangaowaniem maso-

skim? Wydaje mi si, e chodziło nie

tyle o chrzecijastwo jako takie, co

o mój reformowany protestantyzm.

A zwłaszcza o typowo protestanckie

przywizanie do przekazu werbal-

nego i przekonanie o jego nieogra-

niczonej wrcz sile oddziaływania.

Oczywicie istniej równie bardzo

mocne werbalnie rytuały masoskie,

podobnie jak istniej rytuały przega-

dane w stopniu nie mniejszym ni

przecitne ewangelicko-reformowane

naboestwo. Jednake w moim od-

biorze masoneria kładzie nacisk na to,

co poza- i ponadwerbalne, czego nie

daje si uj w słowa, co jednak jest

w jakim stopniu wyraalne za pomoc

gestu, symbolu, rytualnego działania.

Zainteresowanych tym tematem odsy-

łam do wydanego w 1933r. wykładu

ks. prof. Karola Seriniego Symbol

w wolnomularstwie5.

Z biegiem czasu dowiadczyłem

stopniowego spadku zapotrzebowa-

nia na wykład słowny, połczonego ze

wzrostem zapotrzebowania na prze-

kaz niewerbalny – zarówno w rytuale

masoskim, jak i w yciu kocielnym.

W Kociele odkryłem znaczenie ycia

sakramentalnego. Bez wzgldu na to,

jak dziwnie i podejrzanie zabrzmiałoby

to w uszach niejednego katolika, maso-

neria pomogła mi w odkryciu szeroko

pojtego katolickiego chrzecijastwa.

ZAMIAST KONKLUZJI

Przypomina mi si przypuszczenie

wysunite w rozmowie ze mn przez

prof. Cegielskiego, która miała miej-

sce krótko po opisanym spotkaniuna

Lesznie. Powiedział on wówczas, e

by moe wolnomularstwo włanie

dlatego wzbudzało takie zaintereso-

wanie duchownych protestanckich,

e wypełniało w ich yciu duchowym

luk wynikajc z liturgicznego ubó-

stwa ich Kociołów. Jeli to prawda,

moliwe jest, e włanie sakramentalne

i liturgiczne bogactwo tradycji angli-

kaskiej, która stała si moj tradycj,

powoduje, e nie odczuwam rytual-

nych decytów. A co za tym idzie,

potrzeby powrotu do loy. #

PRZYPISY

1 Od 1931 r. Kocioły Wspólnoty anglikaskiej i starokatolickie Unii Utrechckiej pozostaj w pełnej komunii, która w pocztkowej fazie nazywana była

interkomuni.

2 Mówca jest członkiem Kolegium Ocerskiego (zarzdu) Loy, który pełni funkcj stranika konstytucji i przepisów ogólnych; do jego obowizków naley

m.in. zgłaszanie wniosków do głosowania.

3 Zob. Kamil Racewicz, Karol Wojciechowski,Ryt Szkocki Dawny i Uznany, „Wirtualny Wielki Wschód” 23.10.2005,dostpnyw Internecie (23.09.2013).

4 Wicej o Rycie Francuskim, zwanym w Holandii raczej „Nowoczesnym”, czytaj w: Karol Wojciechowski,Ryt Francuski (Nowoczesny), „Wirtualny Wielki

Wschód” 23.10.2005,dostpnyw Internecie (23.09.2013).

5 Zob. Karol Serini,Symbol w wolnomularstwie, Warszawa 1933 lub w: „Ars Regia” 1992, nr 2, s. 124-147;dostpnyrównie w Internecie (23.09.2013).

„Pismo er”,numer 4(4) 2013, 21.01.2014

P i s m o P r z y j a c i ó ł s z t u k i k r ó l e W s k i e j

32 L U D Z I E I I D E E

est to dla mnie spór tyle zbdny co sztuczny, a słabo-

ci dostrzec mona po obu jego stronach. Po stronie

tradycjonalistycznej Wielki Architekt nie był praw-

dziwym powodem wielkiego rozłamu w masonerii, cho

stał si wygodnym jego pretekstem. Po stronie liberalnej

pojawiaj si zupełnie sztuczne reinterpretacje Wielkiego

Architekta, by dopasowa go do rozszerzonej formuły

wolnomularstwa nieograniczonego do teistów czy deistów.

PRETEKST

Przyjmuje si, e usunicie koniecznoci odwoływania

si do tej formuły przez Wielki Wschód Francji w roku

1877 stało si przyczyn rozłamu w wiecie wolnomular-

skim. Jednake ju 27 maja 1871 r. Wielki Wschód Belgii

wykrelił z konstytucji zapis mówicy o obowizkach

uywania w ocjalnych dokumentach i rytuałach loowych

odniesie do Wielkiego Budowniczego Wszechwiata,

bdcego synonimem Boga. Jeli nurt tradycjonalistyczny

nie wspomina o tym, to dlatego, e wówczas WWB nie

spotkały adne konsekwencje w zwizku z usuniciem

tej formuły. Jeszcze wczeniej, bo w 1854 r., Belgowie

skrelili z konstytucji zakaz poruszania w loach tematów

religijnych i politycznych. Pomimo podania tych zmian do

publicznej wiadomoci Wielka Zjednoczona Loa Anglii

ani inne obediencje nie upatrywały w tym powodu do

zrywania stosunków.

Jak wspomniano, WWF poszedł ladami WWB, usuwajc

w 1877 r. formuł Wielkiego Architekta, za w 1880 r.

zakaz prowadzenia dyskusji dotyczcych religii i polityki

(ograniczajc si jedynie do zakazu angaowania si po-

szczególnych ló w biece rozgrywki polityczne).

Warto podkreli, e promotorem tych zmian w WWF

był nie ateusz, lecz pastor kalwiski, Fryderyk Desmons,

który uzasadniał je potrzeb uczynienia z masonerii „ob-

szernego schroniska, zawsze otwartego dla wszystkich

umysłów szlachetnych i mnych, dla wszystkich sumien-

nych i bezinteresownych poszukiwaczy prawdy, jednym

słowem, dla wszystkich oar despotyzmu i nietolerancji”.

W 1878 roku Wielka Zjednoczona Loa Anglii zerwała

stosunki z Wielkim Wschodem Francji, powołujc si na

kwesti Wielkiego Architekta, póniej do potpie doszedł

brak zakazu dyskusji o religii i polityce w loach. Dlaczego

jednak WZLA zaczły wydawa si niewolnomularskimi

zmiany wprowadzone przez WWF, skoro nie przeszkadzały

one w stosunku do WWB? Ludwik Hass sugeruje, e za

motywami działania UGLE mogła sta ch umocnienia

jej dominujcej pozycji w wiecie wolnomularskim przez

marginalizacj Wielkiego Wschodu Francji, który od lat

cieszył si wielkim autorytetem w wielu krajach, równie

poza granicami Europy, i z którym od dawna Wielka Loa

Anglii rywalizowała o wpływy w rónorodnych struktu-

rach masoskich. WWB nie był tak mocnym rywalem dla

WZLA jak WWF.

Dodatkowo, w przypadku najliczniejszej masonerii ame-

rykaskiej powoływanie si na brak Wielkiego Architekta

i wykluczenia religii i polityki z ló jako powodu nieuzna-

wania ló liberalnych jest jeszcze bardziej kcyjne, gdy

wikszo wielkich ló zerwała stosunki z Francuzami ju

w roku 1868, kiedy wci obowizywały zasady dotyczce

Wielkiego Architekta, religii i polityki. Pretekstem było

uznanie przez WWF pewnej masoskiej grupy, której

nie uznawała Wielka Loa Luizjany. Potpiła ona WWF

za „inwazj” na jej terytorium i wezwała amerykaskie

wolnomularstwo, by zerwało stosunki z WWF. Francuzi

cofnli uznanie dla „dzikich”, lecz amerykascy wolno-

mularze nie zamierzali cofa zerwania. Zerwało nawet

amerykaskie Memphis Misraim.

Słusznie wic wskazuje si, e był to jedynie pretekst,

a prawdziwe powody były inne, dzi zapewne bardzo

kłopotliwe dla wolnomularzy amerykaskich. Otó miało

to miejsce krótko po wojnie secesyjnej, która rozegrała si

pomidzy stanami Unii oraz skonfederowanymi stanami

WIELKI ARCHITEKT

WSZECHŚWIATA

W UJĘCIU LIBELNYM

K A M I L R A C E W I C Z











W o l n o m u l a r z P o l s k i l a t o 2 0 1 4 • n u m e r 5 9

L U D Z I E I I D E E

niewolniczymi. Luizjana była jednym z głównych bastionów

amerykaskiego niewolnictwa. 13. poprawka do Konsty-

tucji z 1865 roku zniosła niewolnictwo, lecz Wielka Loa

Luizjany nadal stosowała segregacj rasow i odrzucała

czarnoskórych kandydatów, i nie był to przypadek od-

osobniony w USA. Tymczasem WWF przyjł wówczas

rezolucj, w której stwierdził, e „ani kolor skóry, ani

rasa, ani religia nie powinny dyskwalikowa człowieka

do inicjacji”. Taki był kontekst owego zerwania.

REINTERPRETACJE

Jeli Wielki Architekt wystpuje dzi powszechnie w ro-

dowiskach tradycjonalistycznych jako powód rozwodu,

to jest to tak samo sztuczny pretekst, jak i sztucznym,

z drugiej strony i w moim przekonaniu, s reinterpre-

tacje tej formuły w czci rodowiska adogmatycznego,

które nie chcc z niej rezygnowa, chce jednak znie jej

dawne ograniczajce znaczenie, które było pocztkowo

rozumiane w kategoriach teistycznych, z czasem te

i deistycznych. W kadym razie zawsze odnosiło si do

jakiej absolutnej transcendencji. Tymczasem w nurcie

liberalnym, by zachowa naczeln zasad wolnoci su-

mienia, dopuszcza si rezygnacj z transcendencyjnego

charakteru odniesienia WAW. Liberalne interpretacje

WBW mog przybiera charakter transcendentny, ale

i materialistyczny lub bliej nieokrelony. Kilka przy-

kładów takich interpretacji:

Claude Collin, doradca generalny Wielkiej Loy Francji

na Region ródziemnomorski, 1988: „Wielki Architekt

wiata, w którego naley koniecznie wierzy, aby nalee

do naszej loy, moe by przez chrzecijanina utosamiany

z Bogiem, lub te z Losem, jeli jest si ateist”.

Rada Federalna Wielkiej Loy Francji w 1923: „Wiel-

kim Architektem wiata jest take człowiek, który stop-

niowo odkrywa prawa Kosmosu, ujarzmia siły natury

i podporzdkowuje je własnym celom. To człowiek, który

dokonuje wynalazków, zmienia, rozumuje, którego myl

nie zna ogranicze. To człowiek, który upatruje Boga

w sobie samym, poniewa jest zdolny do wytworzenia

w sobie takiej idei... Wielki Architekt to take sama

przyroda, taka, jak dostrzegamy, nie rozpoznajc jej

przyczyn i celu...”.

Andrzej Nowicki, pierwszy Wielki Mistrz Wielkiego

Wschodu Polski, w opublikowanej zaraz po swym wyborze,

a zarazem po powołaniu WWP Filozoi masonerii u progu

siódmego tysiąclecia (1997), pisał: „ateistom nalecym do

ló wolno interpretowa ten symbol w sposób wiecki, na

przykład jako podmiot zbiorowy, oznaczajcy ludzi, którzy

pozostawiaj po sobie trwałe i cenione dzieła” (s. 318).

W niektórych reinterpretacjach liberalnych wykluczono

nawet rozumienie transcendentne Wielkiego Architekta.

Przykładowo Marcel Cauwell na konwencie Wielkiej

Loy w 1924 r.: „Bóg masonów nie jest ani Substancj, ani

Przyczyn, ani Dusz, Moralnoci, Stworzycielem, Ojcem,

lat temu, ukazała si ksika Norberta

Wójtowicza pt. WIELKI ARCHITEKT

WSZECHŚWIATA. Teologiczna krytyka ma-

sońskich wizji Boga (Wrocław 1999). Adam W.

Wysocki, redaktor naczelny „Wolnomularza

Polskiego” otrzymał j od Autora z dedykacj.

Dzi dziełko to jest białym krukiem, ale wartym

upolowania przez tych wszystkich, którzy inte-

resuj si masoneri, jej ideologi (czy ideolo-

giami), a take praktyk loow w tym zakresie.

Dla porzdku odnotujmy, e praca została

podzielona na trzy rozdziały. W pierwszym

ukazane zostały masoskie spojrzenia na Boga.

„Wolnomularstwo jest ruchem bardzo nie-

jednolitym – podkrela we Wstpie Norbert

Wojtowicz – std te mamy tam do czynienia

z do zrónicowanymi wizjami Boga”. Autor pisze o dwóch

z nich. W rozdziale drugim autor przyglda si pochodzeniu

wolnomularskich koncepcji dotyczcych Wielkiego Architekta.

Omawia takie zjawiska, jak gnoza, deizm oraz nurty mylowe

negujce istnienie Absolutu czy te moliwoci jego poznania.

W rozdziale trzecim mamy przedstawion chrzecijask wizj

Boga, a na jej tle – spojrzenie masoskie.

„Wskazujc jeszcze raz na niemoliwo

pogodzenia w wielu punktach wiatopo-

gldu wolnomularskiego z myl Kocioła

[katolickiego], przypomnijmy jednak, e, jak

podkrelali biskupi niemieccy, pomimo wielu

rónic nie ma wrogiej, dzielcej Kociół

i masoneri postawy, lecz otwarto na dialog

prowadzony w atmosferze obiektywizmu

i wzajemnej yczliwoci. Kociół katolicki

otwiera si ku współpracy w realizowaniu

humanitarnych i charytatywnych zada dla

wspólnego dobra. Rónice w spojrzeniu na

Absolut i religi uniemoliwiaj katolikowi

przynaleno do wolnomularstwa. Fakt

istnienia nawet bardzo wyranych przeci-

wiestw doktrynalnych nie wyklucza jednak

moliwoci dialogu i współdziałania na wielu innych płaszczy-

znach” – pisze Autor na zakoczenie swych rozwaa.

Jak wiadomo, praktyka czsto jest inna. Take i w polskich

loach działaj z zaangaowaniem wolnomularze–katolicy.

Miejmy nadziej, e dalszy dialog „w duchu szacunku i zro-

zumienia” w epoce papiea Franciszka doprowadzi kiedy do

pojednania. Mirosława Dołgowska-Wysocka

WIELKI ARCHITEKT WSZECHŚWIATA OKIEM TEOLOGA

P i s m o P r z y j a c i ó ł s z t u k i k r ó l e W s k i e j

34 L U D Z I E I I D E E

Pocieszycielem, Odkupicielem, Stanem ani czymkolwiek,

co odpowiadałoby pojciu transcendentalnemu. Tutaj od-

rzuca si cał metazyk. Bóg masonów jest personikacj

powszechnej Równowagi, Architektem, który trzyma

kompas, poziomic, wgielnic, młot, narzdzia pracy

i miary. W porzdku moralnym jest sprawiedliwoci. Oto

i cała teologia masoska. A poza tym adnych podobizn,

adnych oar, adnych modlitw, adnych sakramentów,

adnej łaski, adnego kapłastwa, adnego kultu. Spo-

łeczno masoska nie jest Kociołem. Nie przyjmuje

niczego poza tym, co Rozum moe jasno poj, nie uznaje

niczego, jak tylko Ludzko... Teologia Wielkiej Loy

jest przeciwiestwem teologii”.

Tak reinterpretacj rozwinł 50 lat póniej wieloletni

wielki mistrz Wielkiej Loy Francji Richard Dupuy

w ksice pt. Wiara wolnomularza, gdzie twierdził, e

samo okrelenie Wielkiego Architekta Wszechwiata ma

sens polemiczny wobec koncepcji Boga Stwórcy, który

kiedy w odległej przeszłoci stworzył gotowy, doskonały,

niezmienny wiat. Masoneria tymczasem odrzuciła pojcie

jednorazowego stworzenia, zastpujc je pojciem niesko-

czonego budowania i doskonalenia wiata, w którym to

dziele jestemy „współpracownikami Wielkiego Architekta”,

który umylnie pozostawił nam budow niedokoczon,

ebymy mogli wzi udział w kontynuowaniu rozpocztej

pracy (za: Nowicki, Filozoa masonerii..., s. 22-23).

Nieco inaczej widział to z kolei polski wolnomularz

Bronisław Trentowski, pierwszy mówca loy Szlachetna

Perspektywa na Wschodzie Freiburga, który w ksice

Wolnomularstwo w tym, co jest jego istotą i w tym, co nią

nie jest pisał: „Masoneria podobnie jak chrzecijastwo

czci Boga w człowieku, ale nie daje mu adnego imienia.

Synem Boym jest dla niej człowiek jako taki, człowiek

w ogóle, czyli ludzko” (za: Nowicki, op. cit., s. 153).

Dalej pisze, e pojcie Boga nazywanego przez masonów

Wielkim Architektem nie ma nic wspólnego z teologi

chrzecijask i nie zostało wzite z Biblii. Masoneria bo-

wiem nie opiera si na autorytecie Biblii czy innej ksiki,

lecz na „samodzielnym badaniu”. Pisze nawet: „Dla kogo

pierwszym wiatłem jest Biblia, ten nie jest masonem, który

samodzielnie zmierza do poznania prawdy, (...) w zwizku

masonów mona spotka take ateistów, to prawda, ale

w Kociele katolickim jest ich bez porównania wicej”.

Słowa te pisał w roku 1873, czyli na krótko przed głon

reform WWF i wielkim rozłamem w wiatowej masonerii.

Wszystkie te reinterpretacje Wielkiego Architekta s

bardzo zgrabne, cho maj w moim przekonaniu jeden

feler: formuła, która moe znaczy wszystko, de facto

nie znaczy nic.

TOLENCJA

Dlatego włanie najbardziej przemawia do mnie rozwiza-

nie praktykowane przez Ryt Francuski Nowoczesny, który

ma status najwaniejszego w regulaminie WWP (cho de

facto dzi loe tego rytu s w mniejszoci w WWP, domi-

nuje ryt szkocki, RSDiU), który całkowicie zrezygnował

z formuły Wielkiego Architekta. Oczywicie nie oznacza

to, e nie mog w nim pracowa osoby wierzce w Boga

i nazywajce go Wielkim Architektem. Teksty rytualne po

prostu nie zawieraj odwoła do tej formuły.

Samo usunicie formuły WBW rozumiem jako natural-

ny proces ewolucji wolnomularstwa, które coraz szerzej

wcielało zasad wolnoci sumienia i budowy wityni

Ludzkoci, która nie zamyka wrót przed kobietami, ydami,

garbatymi, czarnoskórymi, agnostykami czy ateistami.

Wolnomularstwo, szanujc swoj tradycj, nie było jed-

nak zaskorupiałe i podlegało procesowi naturalnej ewolucji

ju od swych pocztków. Konstytucja Andersona nie była

zabetonowaniem tradycji, jak niektórzy dzi sdz, lecz na

tle ówczesnej masonerii była postpem. Formuła Wielkiego

Budownika pozwoliła bowiem zerwa z wymogiem wyznawa-

nia chrzecijastwa wród masonów. Zreszt formuła ta była

wówczas bardziej rewolucyjna społecznie anieli rezygnacja

z niej w drugiej połowie XIX w. Opór wobec zmian miał

natomiast – paradoksalnie – liczne podteksty polityczne.

Deska wygłoszona podczas prac Sz... L... Cezary Leżeń-

ski na Wsch... Warszawy (WWP) w marcu 2014 r.

WYJAŚNIENIE

W „Wolnomularzu Polskim” nr 58 (wiosna 2014), w art. pt. TNSFORMACYJNA MOC

WIZJI, bdcym krótk recenzj art. Piotra Cegielskiego pt. Symbolika wolnomularska

we współczesnym malarstwie polskim, zamieszczonym w pimie „Hermaion”– pierwszym

w Polsce pimie powiconym badaniom tradycji ezoterycznych wiata, napisałam na

zakoczenie, e „Jedynym zastrzeeniem jakie mona wysun, to takie, e Hermaion,

czarno-białe pismo, nie ilustruje tych rozwaa. Artykuł staje si przez to szalenie herme-

tyczny, ale w pimie powiconym... hermetyzmowi moe o to włanie chodziło?”. Otó nie

mogłam si myli bardziej. Reprodukcje obrazów zblokowano i umieszczono oddzielnie

na innych stronach, po tłumaczeniu artykułu w jzyku angielskim. Tak oto głow popiołem

posypuj recenzenci zbyt szybcy (szybko jest wskazana tylko przy łapaniu pcheł). Panie

Piotrze! „Hermaionie”! – przepraszam, a Szanownego Autora zapraszam serdecznie na łamy

„Wolnomularza Polskiego”. Boena M. Dołgowska-Wysocka

W o l n o m u l a r z P o l s k i l a t o 2 0 1 4 • n u m e r 5 9

S U K N I A I F A R T U S Z E K

aley jednak podkreli,

e historia zwizków

kobiet z wolnomular-

stwem jest prawie tak długa jak

historia wolnomularstwa. Sigaj

one bowiem czasów Owiece-

nia. Za kolebk wolnomularstwa

kobiecego przyjto uwaa tzw.

loe adopcyjne, których nie

sposób całkiem pomin przy

omawianiu współczesnego wol-

nomularstwa eskiego. Mimo

i Konstytucja Andersona wy-

kluczała przynaleno kobiet

do ruchu wolnomularskiego,

uznajc je za nie w pełni wolne,

to w połowie XVIII wieku we

Francji istniało wiele ló adop-

cyjnych, tworzonych przy loach

mskich. Pierwsze kobiety zna-

lazły si w loach adopcyjnych

powołanych do ycia przez Wielk

Lo Narodow Francji. Nie były to

loe ani samodzielne, ani niezalene

i z autentycznym wtajemniczeniem

niewiele miały wspólnego (m.in. sto-

sowano podwójne obsadzanie stano-

wisk, a prowadzcym prace był zawsze

Czcigodny Mistrz loy mskiej). Loe

te pracowały w oparciu o odrbny,

znacznie skromniejszy pod wzgldem

duchowym rytuał

. Status ló adop-

cyjnych niewtpliwie wynikał z niskiej

pozycji społecznej kobiet w tamtej

epoce. Do ló tych naleały prawie

wyłcznie kobiety z arystokracji.

Jak pisze Leon Chajn, obecno

pa, mimo ich podrzdnej, okre-

lonej i cile podporzdkowanej

roli, stanowiła jednak dla mskich

ló regularnych niewygodny prob-

lem2. Po powstaniu w 1773 roku

Wielkiego Wschodu Francji bracia

z Ló Narodowych pozbyli si kło-

potu i przekazali te paraloe pod

jego opiek, co formalnie stało si

w 1774 roku. Jednake w 1906

roku loe te ponownie powróciły

do Wielkiej Loy Francji3.

Masoneria kobieca, pod wpły-

wem silnych kulturowych zwiz-

ków z Francj, do szybko tra-

ła na tereny I Rzeczypospolitej.

W XVIII-wiecznej Polsce istnia-

ło wiele adopcyjnych ló kobiecych,

zorganizowanych na wzór francuski.

Najwaniejsz placówk adopcyjn

była loa Dobroczynnoci (w wyka-

zie Małachowskiego-Łempickiego

guruje 25 członki)4.

LOŻE KOBIECE

NOWE ZJAWISKO W HISTORII

WOLNOMULARSTWA POLSKIEGO

D R M A Ł G O R Z A T A M I S I U N A

I N S T Y T U T S Z T U K A K R Ó L E W S K A

W P O L S C E





















36 S U K N I A I F A R T U S Z E K

P i s m o P r z y j a c i ó ł s z t u k i k r ó l e w s k i e j

Loa zrzeszała wyłcznie arysto-

kratki – matki, ony, córki masonów.

Panie zrzeszone w loach adopcyjnych

nie tyle realizowały załoenia wolno-

mularstwa, zajmujc si własnym roz-

wojem intelektualnym i duchowym,

lecz skupiały si przede wszystkim na

działalnoci lantropijnej, kulturalnej

i towarzyskiej. Loa „Dobroczynno”

była pierwsz lo adopcyjn w Euro-

pie rodkowo-Wschodniej. Zapewne

zwizane to było równie ze stosun-

kowo siln pozycj kobiet w dawnej

Polsce w porównaniu z innymi krajami

europejskimi.

rzełomowym krokiem na drodze

ewolucji wolnomularstwa w kie-

runku równego prawa do zrzesze

mczyzn i kobiet pod sztandara-

mi wolnoci, równoci i braterstwa

było inicjowanie w 1882 roku przez

George Martin pierwszej kobiety –

wolnomylicielki Marie Deraismes.

Ten miały akt dał pocztek zakonowi

mieszanemu Le Droit Humain5. Po-

wstanie Midzynarodowego Zakonu

Mieszanego, gdzie kobiety i mczyni

pracowali na równych prawach dla

postpu ludzkoci, zmieniło radykal-

nie klimat psychologiczno-społeczny

wobec problemu wolnomularstwa

kobiecego.

Niemniej, trzeba było jeszcze 170

lat przemian warunków ycia i wia-

domoci społecznej, aby sytuacja

dojrzała do utworzenia w 1945 roku

pierwszego, niezalenego Wolnomu-

larskiego Kobiecego Zwizku Francji.

a Konwencie Wielkiej Loy

Francji z dnia 17 wrzenia

1945r. z ust Wielkiego Mistrza padły

znamienne słowa: „Dzisiaj emancy-

pacja kobiet jest w pełni zrealizowana

w dziedzinie politycznej, należy przy-

puszczać, że wkrótce będzie tak samo

w dziedzinie prawnej. Byłoby bolesnym

paradoksem, żeby Wolnomularstwo,

całkowicie zwrócone w stronę postępu,

pozostało ostatnim miejscem zachowania

przestarzałej koncepcji utrzymującej

kobiety w haniebnym stanie poniżenia.

Dlatego gdy Siostry wyraziły całkowicie

naturalną chęć rekonstrukcji ich war-

sztatów, zdecydowaliśmy położyć kres

przestarzałej formie, aby wreszcie zrobić

krok, który będzie logicznym wynikiem

przeszło czterdziestoletnich wysiłków

w naszych Lożach adopcyjnych, czyli

stworzenia we Francji samodzielnego

wolnomularstwa kobiecego”6.

ego samego dnia Wielka Loa

Francji przegłosowała uniewa-

nienie Konstytucji z 1906 roku i Re-

gulaminu Ogólnego, który ustanawiał

i precyzował sposób organizacji ko-

biecego wolnomularstwa adopcyjne-

go. Siostry były w ten sposób wolne

i mogły zorganizowa niezalen obe-

diencj. Walne zebranie załoycielskie

21 padziernika 1945 roku, które-

mu przewodniczyła z wyboru Sio-

stra GENTILY, ustanowiło UNION

MACONNIQUE FEMININE DE

FNCE, czyli eski Zwizek Wol-

nomularski Francji, którego siedziba

mieciła si w Paryu, przy ulicy Fro-

ideveaux pod numerem 63 (witynia

Wielkiej Loy Francji). W 1952 roku

Kobiecy Zwizek Francji przekształ-

cił si w Wielk esk Lo Francji

(Grande Loge Feminine de France),

dzisiejsz obediencj polskich ló e-

SioStry z lóż prometea

na wSch... warSzawy

W o l n o m u l a r z P o l s k i l a t o 2 0 1 4 • n u m e r 5 9

S U K N I A I F A R T U S Z E K

skich. W pocztkowym okresie WLF

pracowała jeszcze w oparciu o specy-

czny dla kobiet rytuał adopcyjny.

Dopiero w 1957 roku wprowadzono

Ryt Szkocki Dawny i Uznany.

owstanie wolnomularstwa e-

skiego w Polsce było moliwe

znacznie póniej, bo dopiero po 1989

roku, w czasach transformacji ustrojo-

wej, budowy społeczestwa otwartego

i odradzania si struktur wolnomular-

skich. Jak wiadomo, w komunistycznej

rzeczywistoci powojennej wolno-

mularstwo, zdelegalizowane w 1938

roku dekretem prezydenta Ignacego

Mocickiego o rozwizaniu zrzesze

wolnomularskich, było nadal niele-

galne i ocjalnie nie istniało.

POLSKIE LOE WIELKIEJ

ESKIEJ LOY FNCJI

W Polsce aktualnie istniej dwie

loe kobiece na Wschodzie Warsza-

wy – Prometea i Gaja Aeterna. Obie

podlegaj organizacyjnie najwikszej

obediencji eskiej na wiecie:Wiel-

kiej eskiej Loy Francji, która

skupia około 14 000 członki w 420

loach i od której otrzymały patenty

(Prometea w 2000 r., za Gaja Aeter-

na w 2010 r.). Utworzenie pierwszej

w historii wolnomularstwa polskiego

loy kobiecej – Prometei było moliwe

dziki wsparciu i inicjatywie rodowi-

ska emigracyjnego polskich wolno-

mularek we Francji, a organizacyjnie

dziki loy Wielkiej eskiej Loy

Francji innej ni wszystkie – Róy

Wiatrów na Wschodzie Parya.

o upadku komunizmu wiele

sióstr z pastw Europy rodko-

wej i Wschodniej poczuło potrzeb

efektywnego uczestniczenia w prze-

mianach politycznych w ich rodzin-

nych krajach. Wród nich znalazły si

take Polki. W odrónieniu od braci

polskiego pochodzenia zrzeszonych

w paryskiej Loy „Kopernik”, siostry

polskiego pochodzenia pracowa-

ły indywidualnie w rónych loach

i nie miały midzy sob kontaktów.

Zmobilizowała je idea przeniesienia

wolnomularstwa kobiecego do od-

radzajcego si kraju i spotkały si

dopiero w Róy Wiatrów.

Idea tej specycznej loy zrodziła si

z potrzeby umoliwienia dostpu do

masonerii kobietom w rónych krajach

wiata, w których nie maj one organi-

zacyjnych moliwoci wolnomularskiej

pracy. WZLF od pocztku postawiła

sobie za cel rozwój wolnomularstwa

kobiecego. Dziki szeroko zakrojonej

polityce zagranicznej WLF powstały

niezalene obediencje eskie w Belgii,

Szwajcarii, Hiszpanii, Portugali i We-

nezueli. Zakładajc lo Roa Wiatrów,

WLF rozszerzyła swój potencjał prze-

kazu inicjacyjnego.



wiatła Róy Wiatrów zostały za-

palone w Rycie Szkockim Daw-

nym i Uznanym 12 marca 1978 roku

na Wschodzie Parya. Wielka Mów-

czyni z tego okresu, Jeanine Pialoux,

tak mówiła o misji inicjacyjnej tej

„loy wiata”: „Przyjmując kobiety bez

względu na ich rasę czy religię, Róża

Wiatrów jest nieskończonym łańcuchem

jedności, symbolem powszechnego bra-

terstwa, braterstwa wspierającego się

na równości autentycznej, dalekiej od

czczych haseł wygłaszanych w świecie

profańskim”7.

i gaja aeterna

liStopad 2010 rok

P i s m o P r z y j a c i ó ł s z t u k i k r ó l e W s k i e j

38 S U K N I A I F A R T U S Z E K

ziki pracy Róy Wiatrów, od

momentu jej załoenia w mar-

cu 1978 roku WLF zapaliła wiatła

23 ló we Francuskich Terytoriach

zamorskich (Gwadelupa, Reunion,

Martynika, Gujana Francuska, Tahiti,

Nowa Kaledonia) i w wielu krajach

wiata, midzy innymi w Wenezueli,

Kanadzie, na Mauritiusie, na konty-

nencie afrykaskim (Togo, Kamerun,

Gabon, Kongo Brazzaville, Benin,

Wybrzee Koci Słoniowej, Senegal,

Maroko) oraz w Europie (Niemcy,

Wgry, Czechy, Serbia, Rumunia).

I oczywicie w Polsce!

Pocztki wolnomularstwa kobie-

cego Polsce wi si nieodłcznie

z nazwiskiem Ewy Jakowskiej –

wolnomularki, Polki mieszkajcej od

ponad 40 lat w Paryu, która przybyła

na pocztku lat dziewidziesitych

do Warszawy z misj umoliwienia

zainteresowanym ideami wolnomu-

larskimi kobietom inicjacji włanie

w loy Róa Wiatrów. Znalazła sprzy-

mierzeców swojej misji w braciach

z ju funkcjonujcych w Polsce struk-

tur wolnomularskich – Wielkiej Loy

Narodowej i Wielkiego Wschodu

Polski, którzy pomogli jej w nawiza-

niu pierwszych kontaktów. I tak dwie

pierwsze Polki inicjowane były w pa-

ryskiej loy Róa Wiatrów w 1993

roku (jedn z nich była Mirosława

Dołgowska-Wysocka – zastpca

red. naczelnego „Wolnomularza

Polskiego”), a wkrótce dołczyły

do nich nastpne. Pionierki wolno-

mularstwa eskiego w Polsce przez

5lat pracowały na wzór „latajcych

uniwersytetów” pod rónymi pry-

watnymi adresami i zgodnie z dewiz

wolnomularstwa, e „tutaj wszystko

jest symbolem”, w improwizowanych

lokalach loowych. Mimo e loe te

organizowane były ad hoc w rónych

pomieszczeniach prywatnych, to sta-

rannie dbano o symbole i szczegóły

rytualne. Praca w loy koresponden-

cyjnej nie była łatwa. Pisano przecit-

nie po kilka prac w danym stopniu.

Nie było wówczas internetu, ksiek

o tematyce wolnomularskiej w jzyku

polskim. Podstawowym ogniwem

łczcym polskie wolnomularki z pa-

rysk lo Róa Wiatrów była siostra

Ewa Jakowska, a Roa Wiatrów była

ródłem ich wiedzy. Inicjacje odby-

wały si w Paryu, a podwyki na

kolejne stopnie, dziki przyjazdom

sióstr z Róy Wiatrów, w Warszawie.

Tamte podróe midzy Warszaw

a Paryem były take jedn z dróg

do dzisiejszej połczonej Europy.

12 grudnia 1998 roku powstał Trójkt

na Wschodzie Warszawy. Prace Trój-

kta odbywały si ju w prawdziwej

loy – siedzibie WLNP. Mimo i bracia

z tzw. wolnomularstwa regularnego,

zgodnie z przyjt doktryn, do dzi

nie utrzymuj ocjalnych kontaktów

z loami liberalnymi, to okazali młode-

mu zrzeszeniu sióstr duo braterskiej

pomocy. I to pomocy nie okazjonal-

nej, bo siostry korzystały z gocinnoci

Loy Narodowej przez 10 lat w dwóch

kolejnych siedzibach WLNP. Do dzi

ekskluzywizm braci z Loy Narodowej

dotyczy wyłcznie prac rytualnych.

dniu 4 listopada 2000 r. odbyło

si zapalenie wiateł pierwszej

loy kobiecej w Polsce. Loa przyjła

nazw PROMETEA na Wschodzie

Warszawy i pracuje w Rycie Szkockim

Dawnym i Uznanym. Jest 349. lo

Wielkiej eskiej Loy Francji. Patent

otrzymała od Wielkiej Mistrzyni WLF

Marie-France Picart, która przyjechała

do Warszawy w asycie Wielkiej Mów-

czyni, Wielkiej Sekretarz i Wielkiej Eks-

pert. Wród goci z Francji najliczniej

reprezentowana była loa Róa Wiatrów

z Cz... M... Cristin Briceno, która sku-

pia siostry ze wszystkich kontynentów

i w której inicjowane były siostry z Pol-

ski, załoycielki Prometei. Przybyły tak-

e przedstawicielki niemieckiej eskiej

loy MEHR LICHT! (Wicej wiatła!)

Na Wsch. Freiburga, siostry z wgierskiej

loy NAFPORGO (Słonecznik) na

Wsch. Budapesztu oraz siostry z Trój-

kta na Wschodzie Pragi. Masoneri

polsk reprezentowali dostojni gocie

z polskiej Jurysdykcji DH oraz WWP. Po

uroczystoci zapalenia wiateł odbyła si

tradycyjna agapa, w której uczestniczył

take ówczesny Wielki Mistrz Wielkiej

Loy Narodowej Polski – prof. Tadeusz

Cegielski.



wiatła drugiej kobiecej loy zostały

zapalone na Wschodzie Warszawy

w 10. rocznic powstania Prometei –

20 listopada 2010 roku. Loa przyjła

nazw Gaja Aeterna (Wieczna Gaja).

Załoycielkami loy było 15 sióstr

Prometei, które zobowizały si co

najmniej przez 5 lat pracowa w obu

warsztatach. Na zapalenie wiateł Gai

Aeterny przybyły z WLF Zastp-

czyni Wielkiej Mistrzyni dla regionu

I Regina Toutin, zastpczyni Wiel-

kiej Mistrzyni dla Regionu II – Lea

Coindet, Czcigodne Mistrzynie ló

WLF: La Pierre Cachee na Wsch...

Lens – Jeanne Dzielicki i Róy Wia-

trów na Wsch... Parya – Ewa Jakow-

ska. Uroczysto uwietnili take do-

stojnicy z zaprzyjanionych polskich

obediencji: Polskiej Federacji Le Droit

Humain w osobach Wielkiego Koman-

dora, Prezydenta Federacji, przedsta-

wicieli Rady Zakonu oraz Wielkiego

Wschodu Polski w osobach Wielkiego

Mistrza i członków Rady Zakonu.

owa loa inicjuje kobiety z War-

szawy, ale nastawiona jest na

przyjmowanie profanek z rónych

stron kraju, stwarzajc im dogodniej-

sze warunki pracy, uwzgldniajce

konieczno dojazdów i utrudnienia

zwizane z kontaktami ze rodowi-

skiem wolnomularskim. Natychmiast

po zapalaniu wiateł loy odbyły si

pierwsze inicjacje. Deniem obu ló

jest bowiem utworzenie trzeciej loy,

koniecznej proceduralnie do utwo-

rzenia pierwszej w historii polskiego

wolnomularstwa obediencji kobiecej

– Wielkiej eskiej Loy Polski

PORTRET WŁASNY POLSKICH

WOLNOMULAREK Z LÓŻ

KOBIECYCH

Wolnomularki z polskich ló ko-

biecych wyznaj te same zasady co

wolnomularze z innych liberalnych

obediencji wolnomularskich. Pracuj

w Rycie Szkockim Dawnym i Uzna-

nym. Przywizuj du wag do ry-

tuału i respektowania przyjtych na

siebie obowizków. Z załoenia i z za-

sady nie poruszaj tematów zwiza-

nych z polityk i religi, uznajc, e

W o l n o m u l a r z P o l s k i l a t o 2 0 1 4 • n u m e r 5 9

S U K N I A I F A R T U S Z E K

1. Załski, O masonerii w Polsce od r. 1738 do 1822 na źródłach wyłącznie masońskich, cz. II, Kraków 1908.

2. L. Chajn, Polskie Wolnomularstwo 1920-1938, Warszawa 1984.

3. M. Dołgowska-Wysocka, Suknia i Fartuszek. „Wolnomularz Polski” nr 50/2012.

4. S. Małachowski- Łempicki, Wykaz lóż polskich lóż wolnomularskich oraz ich członków w latach 1738-1821 poprzedzony zarysem historii wolnomularstwa polskie-

go i ustroju Wielkiego Wschodu Narodowego Polskiego, Kraków 1929.

5. Ann Pilcher-Dayton, THE OPEN DOOR, e History of the Order of Women Freemasons 1908 -2008.

6. ACTES DE NAISSANCE DE L’OBEDIENCE (1945-1946) Union Maçonnique Féminine de France – document réalisé daprès les archives de la

Grande Loge Féminine de France à loccasion du 60ème anniversaire de lObédience – 1ère édition 12 mars 2006.

7. Le Rose de Vents – 30 ans d’Historie, Pary 2008.

8. S.Roc, Le Trace 6007 nr. 70.

9. Z. Bauman, Płynna nowoczesność, Kraków 2006.

10. A. Szahaj, Zniewalająca moc kultury. Artykuły i szkice z lozoi kultury, poznania i polityki, Toru 2004.

nale one do osobistej sfery kadego

człowieka. W metodzie wolnomu-

larskiej wyznaj ide transcenden-

cji symbolizowan przez koncepcj

Wielkiego Architekta Wszechwiata.

Przyjmuj do swojego grona kobie-

ty bez wzgldu na ich stosunek do

wiary i religii, ale wymagaj od nich

wysokich standardów moralnych.

Loe kobiece s nastawione przede

wszystkim na pogłbianie reeksji

nad problemami lozoczno-etycz-

nymi, psychologicznymi i społeczny-

mi. Pracuj w gronie kobiet, ale nie

w izolacji. Odwiedzaj si wzajemnie

z innymi warsztatami liberalnymi,

wymieniajc si pogldami, efektami

pracy i pomagajc sobie wzajemnie.

Z wolnomularzami obu płci łczy je

przyja i braterstwo.

iostry pracuj w strojurytualnym,

na który składa si m.in. prosta,

czarna suknia i medal loy, obowizko-

wo projektowany przez kady warsztat

samodzielnie. Ta suknia jest nie tylko

nawizaniem do tradycji (wymylona

była bowiem w 1954 roku przez zało-

ycielk Loy Isis na Wsch... Parya

– Gisele Faivre), ale niesie z sob take

symboliczne przesłanie równoci. Gi-

sele Faivre wyraziła si o niej nastpu-

jco: Gdy jesteśmy w czarnych sukniach,

to tylko nasze głowy nie są identyczne”8.

Co łczy współczesne masonki z ich

poprzedniczkami z ló adopcyjnych?

Zapewne łacuch tradycji i uznanie

dla drogi, jak utorowały nastpnym

pokoleniom. W dzisiejszych czasach,

kiedy pochodzenie nie stanowi ju

adnego kryterium pozycji społecznej,

a dyskusja na temat równoci statusu

społecznego płci, przynajmniej na

kontynencie europejskim, coraz cz-

ciej staje si przedmiotem publicznej

debaty, prawo kobiet do swobodnego

zrzeszania si i wyboru stylu ycia

wydaje si oczywiste! Prawo to zreszt

jest w Polsce gwarantowane konsty-

tucyjnie. Pytanie dzisiaj brzmi raczej:

co w dzisiejszym postmodernistycz-

nym wiecie moe skłania do bycia

wolnomulark?

Współczesny wiat cywilizacji za-

chodniej, jak wnikliwie go opisuje

wybitny obserwator kultury pono-

woczesnej Zygmunt Bauman, to wiat

współczesnoci bez sacrum, płynnej

wzgldnoci wszelkich idei, relatywi-

zmu poddajcego w wtpliwo war-

toci uniwersalne, tradycj, histori.

To wiat szybkich zmian, nietrwałych

zwizków, natychmiastowych graty-

kacji, fragmentarycznoci i przygod-

noci bytów9. To wiat, który wyrasta

z niezgody i opozycji wobec stabilnej

nowoczesnoci reprezentowanej przez

myl owieceniow, w której konsty-

tuuje si wolnomularstwo.

Zdaniem innego badacza – Andrzeja

Szahaja – postmodernizm uniewania

pytania o ludzk natur i o cel czło-

wieczego istnienia, a w zamian stawia

pytania praktyczne, np. co moemy

zrobi, aby bezkoniktowo współy

ze sob nawzajem10.

Co zatem skłania dzisiaj do bycia

w tym wiecie wolnomulark?

Nie pretendujc do wyczerpujcej

odpowiedzi, przytocz znamienne

słowa jednej z uczestniczek ruchu:

„wolnomularstwo to nisza ekologicz-

na, gdzie mog by sob i zarazem by

osob wewntrzsterown, uwolnion

od presji opinii mediów, szybko zmie-

niajcych si mód i tymczasowoci. To

miejsce, w którym mog si zatrzyma

i zastanowi, kim naprawd jestem

i jak ja chc y”.

ada nowa epoka rodzi si w opo-

zycji do poprzedniej, na skutek

wyczerpania paradygmatu kulturo-

wego. Postmodernizm zrodził si

z opozycji do modernizmu, którego

pocztek datuje si na okres Owie-

cenia. Postmodernizm, eseistycznie

nazywany przez Baumana ponowo-

czesnoci lub płynn nowoczesno-

ci, oprócz braku jednoznacznego

zakotwiczenia w ideach, wartociach,

historii i dojmujcej fragmentaryzacji

ycia społecznego mieci w sobie wiele

ruchów i konkurencyjnych ideologii:

New Age, nowe ruchy parareligijne,

nowe ruchy społeczne typu prozdro-

wotne, proekologiczne i inne pro…,

które maj dawa recept na szczcie

jednostki etc.

Masoneria jest t propozycj, która

łczy przeszło z przyszłoci. Wol-

nomularze deklaruj prace dla dobra

ludzkoci. Włczeni aktywnie w ycie

ponowoczesne, kultywuj ponadcza-

sowe, uniwersalne wartoci wypraco-

wane przez ludzko. Metoda wol-

nomularska z załoenia ma dotrze

do samej istoty człowieczestwa,

z utopijn wizj wiata zaludnionego

przez Siostry i Braci w Ludzkoci.

W myl tego wzniosłego ideału hu-

manistów, ruch wolnomularski jest

nonikiem wartoci ogólnoludzkich

odpornych na wpływy zmieniajcych

si epok. #

P i s m o P r z y j a c i ó ł s z t u k i k r ó l e W s k i e j

40 S U K N I A I F A R T U S Z E K

adwiga Marcin(k)owska, uro-

dziła si 28 padziernika 1872r.

w Starej Bielicy pod Homlem.

Wywodziła si z domu o tradycjach

patriotycznych, ojciec był powstacem

w 1863 roku, emisariuszem Rzdu

Narodowego. Studiowała na Uniwer-

sytecie Jagielloskim, potem take

w Paryu. Wczenie zaczła konspi-

rowa. Pocztkowo działała w tajnym

Zwizku Młodziey Polskiej „Zet”

i w Lidze Narodowej, lecz kiedy ta,

a z ni endecja, przeszły na pozycje

ugodowe wobec Rosji, opuciła ich

szeregi wraz z wieloma innymi ze-

towcami. Przez kilka lat podróowała

(w 1907 roku była w Grecji, potem

w Indiach). Jeli chodzi o idee du-

chowe, była teozo, przez ponad 2

lata przebywała w siedzibie głównej

Towarzystwa Teozocznego w indyj-

skim Adyarze, po powrocie do Polski

i rozłamie w ruchu teozocznym opo-

wiedziała si po stronie Steinerowskiej

antropozoi, była członkiem warszaw-

skiego antropozocznego O.

Na rok przed wybuchem wojny,

w kwietniu 1913 r., przystpiła do

zakonspirowanej organizacji Ligi

Kobiet Pogotowia Wojennego. Wraz

z jej pomysłodawczyni i pierwsz

przewodniczc Iz Moszczesk

napisała jej statut. W pocztkach

wojny działała ju czynnie w ruchu

piłsudczykowskim. Wziła udział

w przygotowaniach Oddziału Lot-

nego Wojska Polskiego, współpraco-

wała z sekcj kolportersk Polskiej

Organizacji Wojskowej, a jej pomoc

w drukarniach kierowniczka tej sek-

cji okrelił jako „nieocenion”, u niej

samej w mieszkaniu miecił si jeden

ze składów nielegalnej bibuły POW.

Tak po latach oceniała t działal-

no Marcinkowskiej jedna z człon-

ki POW, Zoa Szturm de Sztrem:

„Utalentowana poetka, przepojona

mistycyzmem, kochajca Polsk

nade wszystko, nie znała chwili

wypoczynku. Entuzjazm, z którym

pracowała, udzielał si dokoła. Była

starsz od nas wszystkich, lecz jej

młodzieczo w walce o wolno

kazała niejednej ospałej duszy budzi

si do czynu”.

Nie od rzeczy bdzie take przyto-

czy opini Marii Dbrowskiej, która

w uzupełnieniach do swego Dziennika,

pisanych ju podczas II wojny wia-

towej, znacznie surowiej oceniała jej

posta: „Była to znacznie starsza ode

mnie, wielkiej zacnoci i o bardzo

intensywnym yciu duchowym oso-

ba. Niestety, właciwego wyrazu dla

bogactwa swego ducha nie znalazła.

Była powieciopisark i poetk, ale

utwory jej, pełne mtnego mistycy-

zmu i papierowej poezji, oddwiku

nie miały. [...] Pogldy miała mocno

zabarwione lozo hindusk, gdy

była w Indiach i, nie wiem, czy artem

czy serio, mówiono o niej, e przeszła

szkoł Jogów. Sama te wygldała jak

joga. Chuda jak szkielet, czarna, wy-

soka, z haczykowatym nosem, zagi-

najcym si tu niemal nad wskimi

ustami, oczy miała czarne i płonce jak

ule. Jednymi z nielicznych, którzy

w pełni doceniali charakter i warto

umysłu panny Marcinkowskiej byli

Poniatowscy” [Juliusz Poniatowski,

legionista, Peowiak, załoyciel PSL

„Wyzwolenie”].

Twórczynie pierwszego Sta-

tutu Ligi Kobiet: Moszczeska

i Marcin(k)owska, stanły ju rok po

wybuchu wojny po dwóch stronach

politycznej barykady: Moszczeska

zwizała si z Departamentem Woj-

skowym NKN i jego szefem pułkow-

nikiem Władysławem Sikorskim,

Marcin(k)owska – z jego ówczesnym

antagonist, brygadierem Józefem

JADWIGA MARCIN(K)OWS

KONSPITOR I JOGIN W FARTUSZKU

D R M I R O S Ł A W A D O Ł  G O W S K A  W Y S O C K A



















W o l n o m u l a r z P o l s k i l a t o 2 0 1 4 • n u m e r 5 9

S U K N I A I F A R T U S Z E K

Piłsudskim. Konikt polityczny obu

ołnierzy-polityków przyczynił si

do rozbicia wielu rodowisk aktywi-

stycznych, w tym take Ligi Kobiet

Pogotowia Wojennego.

W styczniu 1916 r. decyzjami zjazdu

Ligi Kobiet PW w Piotrkowie wybra-

no Jadwig Marcin(k)owsk na now

przewodniczc Ligi, a cały zarzd

naczelny organizacji z Warszawy prze-

niesiono do Lublina. Tutaj, ju od lat

kilku, działała mocno zakonspirowana

loa masoska.

„Przypadek sprawił, e najwicej re-

lacji zachowało si o prowincjonalnej,

lubelskiej loy Wolni Oracze – pisał

po wielu, wielu latach br... Wojciech

Giełyski. – Jej poczcie nastpiło

w... Paryu. Aktu tego dokonał sam

Stefan eromski, który ide wolno-

mularsk zapłodnił znanego obiey-

wiata i fantast Jana Hempla oraz

zaprawionego w strajkowaniu studenta

– Witolda Giełyskiego. eromski

namówił obu na powrót do Lublina,

by tam wspierali „Kurier Lubelski”,

a nastpnie – dysponujc takim instru-

mentem – rozwinli w Lublinie spół-

dzielczo, w jej wydziale owiatowym

gromadzc kandydatów na masonów.

I to si udało! Najwicej o tak skom-

plikowanym przedsiwziciu mona

si dowiedzie z obszernej relacji

siostry Hempla – Wandy Papiew-

skiej, niezmordowanej społeczniczki,

która za specjaln zgod udzielon

przez wysze władze wolnomularskie

wstpiła do loy Wolni Oracze! Nieco

póniej loa ta przyjła równie Zo-

 [pomyłka, chodzi o Jadwigę – wys.]

Marcinowsk, ezoteryczn poetess,

pogron w kultach mistycznych, ale

te przewodzc... Lidze Kobiet Po-

gotowia Wojennego, współpracujcej

z Legionami”*.

Wspomniana Papiewska pisze, e

„loa najczciej zbierała si w ich

mieszkaniu przy ul. Zielnej nr 4. Loa

była inicjatork powołania do ycia

stowarzyszenia owiatowego wiatło

i Lubelskiej Spółdzielni Spoywców.

Członkowie loy spotykali si czsto

w cukierni Rutkowskiego (obecnie

Lublinianka) przy stoliku pod du-

ym oknem, tzw. kurierowym” **.

* * *

Celem Ligi Kobiet Pogotowia Wo-

jennego, przynajmniej w pierwszych

latach jej istnienia, nie było głoszenie

haseł emancypacji kobiet. Jednake ju

w pocztkach 1916 r. w jej szeregach

zaczły wykształca si dwa nurty.

Było to cile zwizane z pocztkiem

antagonizmów midzy lini piłsud-

czykowsk a – okrelamy to umow-

nie – NKN-owsk. Na sprzecznoci

natury politycznej nałoyły si take

rónice w pojmowaniu zada Ligi Ko-

biet w toczcej si wojnie w sprawie

tzw. kwestii kobiecej.

Były one zreszt przedłueniem spo-

rów w organizacjach kobiecych toczo-

nych jeszcze przed wojn. Wówczas to

w szeregach emancypantek zaznaczy-

ły si dwa nurty. Pierwszy, zwizany

z nazwiskiem nestorki ruchu femini-

stycznego, Pauliny Kuczalskiej-Re-

inschmidt, przewodniczcej Zwizku

Równouprawnienia Kobiet Polskich

(załoonego 1907 r.) i drugi, którego

credo ideowe wyraziła Iza Moszcze-

ska, członkini organizacji wyrosłej

z rozłamu zwizku pierwszego, czyli

Polskiego Stowarzyszenia Równo-

uprawnienia Kobiet. Moszczeska

wyraziła to jasno: „nie mamy czego

naszym mczyznom wydziera, bo

oni sami praw nie maj, zatem trzeba

najpierw walczy o prawa dla narodu,

a potem dopiero da równoci”.

Pierwsza grupa stała na stanowisku,

e bez uprzedniej zmiany wiadomoci

społecznej i w wolnej Polsce kobieta

równych praw nie otrzyma. Iza Mosz-

czeska w trakcie wojny nie zmieniła

swych pogldów i a do rozłamu w Li-

dze królewiackiej w sierpniu 1916 r.

starała si, by załoona przez ni orga-

nizacja nie zeszła na tory feminizmu.

Jednake w Lidze zwyciył nurt

drugi, politycznie popierajcy pił-

sudczyków, a w zakresie postulatów

kobiecych domagajcy si ich pełnego

równouprawnienia. W nowym pro-

gramie z lutego 1917 r. hasło walki

o pełne równouprawnienie kobiet

było postawione ju na równi z innymi

jej celami. Przyjta uchwała głosiła,

i „w chwili powstania nowego pa-

stwa polskiego i przebudowy Galicji,

obowizkiem kobiet jest stara si

o równouprawnienie polityczne”.

W celu realizacji tego postulatu

zarzd Ligi zwrócił si do Zwizku

Polskich Stowarzysze Kobiecych,

reprezentujcego 16 rónych orga-

nizacji, aby razem zorganizowa,

wzorem zjazdów przedwojennych,

ogólnopolski zjazd kobiet polskich.

Zjazd, który odbył si w dniach

6-7wrzenia 1917 r. w Warszawie,

został powicony zagadnieniom praw

politycznych, samorzdowych, cywil-

nych i ekonomicznych kobiet. W wy-

danym póniej Pamiętniku napisano,

e zjazd miał si sta „historycznym

dokumentem, jak mylały, czego prag-

nły, jak przygotowane były kobiety

polskie do pracy pastwowotwórczej

w chwili tworzenia si Pastwa Pol-

JÓZEF PIŁSUDSKI I KOBIETY

iczne grono pa i panienek było pod wielkim wpływem komendanta Piłsudskiego. Wydawały liczne

odezwy z okazji patriotycznych rocznic. Tak pisano np. w odezwie datowanej na 6 sierpnia 1915 r., wy-

danej z okazji pierwszej rocznicy wymarszu Pierwszej Kadrowej: Powołałeś Wodzu do walki z siłą przemocy siły

duchowe Narodu przepotężną mocą miłości i poświęcenia. Stanęłyście na głos Twój, gotowe iść z pomocą hufcom, które

prowadzisz, aby wysiłkiem najkrwawszym zerwać pęta niewoli. Dziś, w wielką dla Polski rocznicę, przynosimy Ci hołd serc

naszych – pokornych wobec Twego Czynu, ale dumnych przed światem, żeśmy matkami, żonami i siostrami walczących

pod Twoim sztandarem. Cześć Ci Obywatelu i Wodzu nasz Umiłowany! Jej autork była Jadwiga Marcin(k)owska. #

P i s m o P r z y j a c i ó ł s z t u k i k r ó l e W s k i e j

42 S U K N I A I F A R T U S Z E K

skiego”. Uczestniczki zjazdu starały

si – chyba skutecznie – przej do

porzdku dziennego nad tzw. orien-

tacjami politycznymi wystpujcymi

wówczas w społeczestwie polskim

i skupi wyłcznie na wspólnych po-

stulatach kobiecych. (Nb. w jednym

ze swych listów do Stanisława Kota

Iza Moszczeska pisała, e „ligawki

B” próbowały zorganizowa w trakcie

obrad manifestacj na cze Komen-

danta Piłsudskiego, jednake wik-

szo uczestniczek okazała si temu

przeciwna). Mona napisa krótko,

e spory polityczne, w których orga-

nizacja kobieca była jedynie rodkiem,

a nie celem, zniszczyły struktury Ligi

Kobiet, zarówno w Królestwie, jak

i Galicji.

Stan organizacji oceniono na po-

siedzeniu Naczelnego Zarzdu Ligi

królewiackiej w dniach 1-2 listopada

1918 r., czyli tu przed powrotem

Józefa Piłsudskiego z Magdeburga.

Z wydziałów istniejcych przy NZ

Ligi tylko jeden, równouprawnienia,

działał, organizujc – ale wraz z inny-

mi organizacjami kobiecymi – wiece.

Wydział organizacyjno-agitacyjny nie

istniał, w wydziale opieki nad ołnie-

rzem praca ustała, wydział opieki nad

dziemi stwierdzał absolutny brak

funduszów (trzeba było rozwiza

prowadzone przez Lig schroniska).

Kasa Naczelnego Zarzdu notowała

1000 marek decytu. Stagnacja si

pogłbia – mówiły delegatki. Coraz

czciej padało pytanie, czy Liga

ma jeszcze racj bytu, zwłaszcza e

głone w swoim czasie wystpienie

Moszczeskiej przeciwko polityce

legionowej Józefa Piłsudskiego „pod-

kopało sław Ligi”. Depresja polityczna

w Lidze, jak pisze Leokadia liwiska,

jedna z jej centralnych działaczek, była

pochodn ogólnego chaosu i znie-

chcenia. „W Warszawie – stwierdza

z gorycz – istniały wówczas 42 do

gruntu z sob powanione partie”...

W takich włanie warunkach, gdy

Liga Kobiet była zniechcona, rozbita

i faktycznie przestała działa, przyszła

niepodległo.

W manifecie ludowego rzdu Igna-

cego Daszyskiego, który powstał na

pocztku padziernika 1918 r. w Lub-

linie, proklamowano midzy innymi

zupełne równouprawnienie polityczne

kobiet. Kiedy za do Warszawy wró-

cił z Magdeburga Józef Piłsudski,

wnet stawiła si przed nim delegacja

Centralnego Komitetu Równoupraw-

nienia Kobiet w osobach dr Justyny

Budziskiej-Tylickiej i członkini

Ligi Marii Chmieleskiej, składajc

na jego rce deklaracj z daniem

nadania Polkom równouprawnienia

politycznego. Komendant Piłsudski

bardzo yczliwie pono przyjł de-

legacj (jego przyjaciółka, a potem

ona, Aleksandra Piłsudska była tak-

e członkini Ligi Kobiet), a przeczy-

tawszy postulaty, artobliwie dopyty-

wał si, czy aby Polki, gdy ju zasid

w przyszłym Sejmie, nie pójd ladem

Finek, które natychmiast wystpiły

z projektem ustawy... prohibicyjnej.

Dłusza rozmowa miała charakter

najzupełniej przychylny dla da

kobiecych.

Powołany w miejsce gabinetu Daszy-

skiego rzd Jdrzeja Moraczewskie-

go, którego ona Zoa Moraczewska

szefowała Lidze Kobiet NKN (gali-

cyjskiej), wydał dekret o organizacji

wyborczej do Sejmu Ustawodawcze-

go, a 28 listopada 1918 r. Dziennik

Praw Państwa Polskiego opublikował

go. Pierwszy artykuł dekretu brzmiał:

„Wyborc do Sejmu jest kady oby-

watel bez rónicy płci, który do dnia

ogłoszenia wyborów ukoczył 21 lat”.

14 listopada 1918 r. Naczelny Zarzd

Ligi królewiackiej wydał list otwar-

ty do wszystkich kół. „Organizacja

nasza – głosił – idca stale od dnia 6

sierpnia 1914 r. jedyn wskazan przez

Józefa Piłsudskiego drog, baczna na

wszelkie odchylenia i niedopuszczaj-

ca ich w łonie swej organizacji, mimo

przeladowania przez władze okupa-

cyjne trwała i przetrwała. Zmuszona

jednak przez dłuszy czas ogranicza

sw działalno do cichej, podziemnej

roboty, dzi, gdy cały naród zrzuca ze

siebie dowody wieloletniej niewoli,

organizacja nasza woła: jestemy, czu-

wamy i wzywamy wszystkie koła do

wznowienia swej działalnoci w imi

wspólnych haseł”.

Lecz nie miało si to spełni. Liga

Kobiet Polskich – bo tak przybrała

nazw na zjednoczeniowym zje-

dzie w ostatnich dniach grudnia

1918 r. – nie odrodziła si do czy-

nu, cho urzeczywistnił si główny

cel, w imi którego powstała: wolna

i demokratyczna Polska, która jako

jedna z pierwszych w Europie nadała

Polkom – obywatelkom równe prawa

polityczne.

* * *

Jadwiga Marcin(k)owska, pewnie

zniechcona wielk, „msk” polityk,

wycofała si z działalnoci, wydała

jeszcze dwie ksiki o bardzo ducho-

wym charakterze (Chrzciciel, powieść,

Wartości twórcze religijnej myśli polskiej),

a w 1922 r. wyjechała jako konsul do

USA. Nie włczyła si w budow ló

Le Droit Humain, które rodziły si

w Polsce po I wojnie w cisłym współ-

działaniu z teozofami. Wróciła do kraju

tu przed nastpn wojn. Zmarła

w wojennej Warszawie, pochowana

została na Powzkach. Dzi pyłem za-

pomnienia pokryte zostały jej ksiki,

a równe prawa dla kobiet stały si dla

nas czym oczywistym. O lubelskiej

loy Wolni Oracze take ju mało

kto – poza historykami polskiego wol-

nomularstwa – pamita. Funkcjonuje

jedynie nadal i działa prnie załoona

przez lubelskich masonów Lubelska

Spółdzielnia Spoywców, ale na jej

internetowej stronie o masoskiej

proweniencji jest rzecz jasna cicho

i głucho.

Powiedziałam

Mirosława Dołgowska-Wysocka

Deska wygłoszona podczas prac

Sz... L... Gaja Aeterna 26 kwietnia

2014 r.

*Br... Witold Giełyski, Zagony „Wol-

nych oraczy” w skróconej wersji był

podstaw deski – Wielki Wschód a od-

zyskanie przez Polskę niepodległości

w 1918 r. – wygłoszonej na spotkaniu

z brami Wielkiego Wschodu Polski

w dniu 25 padziernika 2005.

** Leon Chajn, Polskie wolnomularstwo

1920–1938, Warszawa 1984, s. 105.

W o l n o m u l a r z P o l s k i l a t o 2 0 1 4 • n u m e r 5 9

 W I A T M A T E R I A L N Y   W I A T D U C H O W Y

yruszajc na wakacje do Ameryki Łaciskiej,

spodziewałam si przede wszystkim wakacyjnej

przygody i egzotycznych krajobrazów. I takich

w istocie dostarczyły mi niezwykłe wyspy archipelagu Gala-

pagos, wsie i miasteczka w Andach, barwne korowody ludzi

na targu w Otovalo. Tym, co mnie najbardziej zdumiało

i sprowokowało do eksploracji dziedzin, których istnienia

nie byłam wiadoma, stał si pobyt w Narodowym Parku

w Cuayabeno, ekwadorskiej czci amazoskich lasów

deszczowych.

Czterodniowy pobyt w dungli pozwolił mi by tak blisko

natury, jak tylko to moliwe. Dungla okazała si ekosy-

stemem spójnym i kompletnym. Niczego nie ma w niej

za duo ani za mało. Kada ywa istota znajdzie miejsce,

poywienie, schronienie, jakiego potrzebuje, nie pławic

si w zbytku i nie cierpic niedostatku. Ale o posiłek trzeba

si postara, na bezpieczestwo trzeba uwaa, bowiem gdy

yjesz w zgodzie z natur prawdopodobiestwo, e dzisiaj

zjesz lub bdziesz zjedzony jest porównywalne. Pokora

i szacunek wobec potgi natury jest czym naturalnym

i oczywistym. Jej nie da si zlekceway.

Prawdziwa podró, czyli ta, która zmieniła moje spojrzenie,

ma swój pocztek w głbi dungli, w wiosce Indian. Zawiód-

łby si kto, kto oczekiwałby półnagich ludzi z pióropuszami

i spódniczkami z lici bananowca. Pomimo e najbliszy

sklep jest oddalony o 2 godziny drogi rzek Cuayabeno,

któr trzeba pokona motorowym canoe, mieszkacy tej

wioski nosz t-shirty i dinsy, uywaj zegarków. Jednak

szaman, który zgodził si porozmawia z kilkuosobow

grup turystów, przywitał nas w rytualnym stroju i z akce-

soriami szamaskimi. Był to człowiek w wieku ponad 60 lat,

o twarzy na swój sposób piknej, pooranej zmarszczkami,

mdrej, spokojnej, uwanej.

Szamaska droga do mistrzostwa trwa długo. Nasz gospo-

darz „patent”, tj. prawo do leczenia członków swojej spo-

łecznoci, otrzymał dopiero w wieku 49 lat, czyli po upływie

7 cykli siedmioletnich. Edukacj szamask rozpoczł ju

w wieku chłopicym, przez wiele lat terminował u mistrzów

w Ekwadorze, Kolumbii, Peru, Brazylii. Poznał wszystkie

roliny, jakie dungla rodzi, ich działanie oraz wzajemne,

złoone interakcje. Wiele leczniczych ziół czy mieszanek

rolin po raz pierwszy próbował na sobie; z tego punktu

widzenia szaman jest jak saper – moe pomyli si tylko raz.

Jednak tak jak dungla odkrywa przed nim swoje tajemnice,

















ALCHEMIA

I ŚWIĘTE ROŚLINY

Jedyną prawdziwą podróżą jest taka,

w której nie szuka się kolejnych

krajobrazów, ale zmienia własne spojrzenie.

P i s m o P r z y j a c i ó ł s z t u k i k r ó l e W s k i e j

44  W I A T M A T E R I A L N Y   W I A T D U C H O W Y

tak otworzy si przed nim potra ludzka dusza. Jest wic

szaman lekarzem, zielarzem, homeopat, psychoterapeut.

Podczas ceremonii leczenia, bo tak naley ten rytuał nazwa,

szczególna rola przypada ayahuasce, nazywanej z wielkim

szacunkiem Nauczycielk, witym pnczem duchów. Jest

to specjalnie przygotowywany wywar, którego zasadniczym

składnikiem s dwie roliny – liana (pncze) oraz chacruna.

Kada z tych rolin, spoyta osobno, nie powoduje adnych

szczególnych reakcji, moe poza efektem przeczyszczajcym,

i to nie w kadym przypadku. Podane razem wywołuj

zadziwiajcy efekt psychodeliczny, aktywujc wizje, do-

starczajc wgldów w głb psychiki, przey kosmicznych,

mistycznych czy religijnych. Odmienne stany wiadomoci

słu celom rytualnym, silnie zwizanym z lokaln kultur.

Czym ayahuasca zasłuyła sobie na miano Nauczycielki?

Czego uczy? – pytałam tubylców. Odpowiadali słowami

legendarnego Białego Ptaka: – Jeśli przyjmiecie ayahuaskę,

nigdy nie zapomnicie, kim byliście ani kim jesteście. Ayahuasca

to drzwi do innych światów, które pozwolą przejść mroczne

głębiny mocy. Nie byli wylewni w relacjonowaniu swoich

dozna, podkrelajc, e jest to intymne i bardzo indywi-

dualne dowiadczenie.

Napój bogów, ayahuasca, soma, kykeon – magiczne eliksiry,

dajce dostp do wiedzy i najgłbszych stanów duchowych,

towarzyszyły ceremoniom i obrzdom od bardzo dawna, we

wszystkich rejonach globu. Có zatem zawieraj owe roliny,

które wchodziły w skład boskich napojów, bdcych tak

wanym ogniwem witych ceremonii? Odpowied mog

przynosi współczesne badania biochemiczne.

Mimo e napój bogów pozyskiwano na róne sposoby,

główne składniki chemiczne pozostawały zawsze te same.

Najwaniejszymz nich jest DMT, substancja wywołujca

obrazy wiatów duchowych, powodujca odmienne stany

wiadomoci, podróe na poziom molekularny, wraenia

stanu oddzielenia si od ciała. DMT w przyrodzie wystpuje

nie tylko w rolinach, równie np. w gruczołach skórnych…

ropuchy. Warto przy tej okazji wspomnie, e wikszo

rolin zawierajcych znaczce iloci DMT jest objta za-

kazem uprawy, znajdujc si na tej samej czarnej licie co

narkotyki. A przecie DMT narkotykiem nie jest; mało

tego, przeprowadzone badania kliniczne potwierdzaj, e

nie tylko nie powoduje uzalenie, ale ma wrcz lecznicze

właciwoci oraz bardzo wysok skuteczno w terapii, m.in.

uzalenie i depresji.

Intrygujcy jest fakt, e DMT objte tak restrykcyjn prohi-

bicj produkowane jest przez… nasz organizm, a dokładniej

przez szyszynk, któr Kartezjusz nazwał „siedzib duszy”.

W chwili narodzin i chwili mierci szyszynka prawdopo-

dobnie wytwarza ogromne iloci DMT, jakby zalew krwi

t substancj miał otwiera bram przejcia z i do innych,

duchowych wymiarów. W cigu ycia ludzkiego produkcja

DMT jest niewielka, zwiksza si natomiast w szczególnych

okolicznociach: podczas głodówek, cikiej choroby, do-

tkliwego cierpienia zycznego, głbokiej medytacji oraz…

kadej nocy podczas snu.

ozwólcie, e zabior was teraz w mał podró. Za-

mknijcie oczy. Wyobracie sobie, e wznosicie si tak

wysoko jak Baumgartner, na 40 km. Spójrzcie na Ziemi

z tej wysokoci, kiedy wida jej oba zaokrglone krace.

Jest noc. Ta cz półkuli, któr obserwujecie z wysoka,

jest pogrona w ciemnoci, poniewa słoce owietla t

drug cz. Spróbujcie dojrze na powierzchni Ziemi

mnóstwo maciupekich punkcików. Około 3 miliardów

kropeczek. To ludzie, którzy zapadli w sen. Na wygod-

nych łókach, łoach, kanapach, podłogach, szałasach,

pod mostami, przy mietnikach, w lasach, ogrodach, pod

namiotami. Trzy miliardy ludzi ułoonych na brzuchu, na

wznak, na boku, samotni bd przytuleni do kogo. W tych

miliardach mózgów szyszynka – gruczoł wielkoci ziarnka

ryu – wyrzuca do krwi DMT. Ludzie ni. To, co widz

przyjmuj jako zdarzenia prawdziwe, przeywaj przygo-

dy, wizje niezwykłe, symboliczne, pokrcone. Niektórym

ni si bajki, innym koszmary. Co łczy wszystkich tych

ludzi? Ich bezładne ciała, nad którymi w tym stanie nie

maj adnej kontroli, s naprawd bezbronne, a myli,

oddzielajc si od bytu cielesnego, kpi wrcz ze wszelkich

znajomych praw zyki.

edna teoria mówi, e sny to tylko obszar naszej psychiki.

Teozofowie za twierdz, i we nie opuszczamy nasze

ciała i przenosimy si w przestrze astraln. A jeli tak, to

musi istnie mechanizm, który pozwala wróci do cztero-

wymiarowego wiata, odda nam kontrol. I faktycznie tak

si dzieje. Nasz organizm wytwarza enzym zwany w skrócie

MAO, który gładko rozprawia si ze swawol DMT. Bloku-

jc go, bardzo szybko zamyka wielki spektakl snów i wizji.

Jest wielk zagadk, jak szamani, kapłani doszli do tego,

e wystarczy do napoju doda wywar z innej roliny, która

hamuje działanie MAO, pozwalajc wizjom wywołanym

przez DMT trwa. Do wskaza, e wszystkie roliny

czczone i uznawane za wite, takie jak: lotos, akacja, mi-

moza, muchomor, wite grzyby, belladonna, mandragora,

granat, kaktusy, chacruna i wiele, wiele innych, wchodziły

w skład witych eliksirów spoywanych przez faraonów,

kapłanów, uzdrowicieli, szamanów, proroków, załoycieli

wikszoci religii, prekursorów alchemii, uczestników sta-

roytnych misteriów. O misteriach eleuzyskich, o których

niewiele wiadomo, poza tym, e z cał pewnoci odbywały

si z udziałem której z wersji napoju bogów, mówiono,

e były „zarazem najbardziej przeraajcym i najbardziej

oszałamiajcym dowiadczeniem boskoci, dostpnym dla

ludzi...”, a Cyceron uwaał, e w Eleusis objawiano „jak y

w radoci i jak umiera z lepszymi nadziejami”.

Z kolei w Wedach mona przeczyta: „Wypilimy som,

stalimy si niemiertelni, weszlimy w wiatło, poznalimy

bogów”.

Tajemniczy napój bogów, w skład którego wchodzi wywar

z rolin zawierajcy dwa niezbdne składniki: DMT oraz

enzym powstrzymujcy jego szybki rozkład, zapewniał

zdrowie i niemiertelno, która nie oznacza niemiertelno-

W o l n o m u l a r z P o l s k i l a t o 2 0 1 4 • n u m e r 5 9

 W I A T M A T E R I A L N Y   W I A T D U C H O W Y

ci zycznej powłoki. Chodzi o wiadomo bycia czci

czego wikszego, wiadomo własnej duchowoci, obecnej

w wielu czasach i bytach.

W dowiadczeniach ayahuaskowych bardzo czsto wy-

stpuj wizje wy, czasem gigantycznych, kiedy indziej

wietlistych. W symbolizuje podstawow sił yciow,

uznawany jest za ródło wiedzy (wowej mdroci) nie tylko

u szamanów amazoskich, ale take w rónych miejscach

na wiecie – w Azji, basenie Morza ródziemnego, Austra-

lii itd. W czsto pełni funkcj łcznika midzy niebem

a ziemi. W symbolice, wierzeniach i religiach wystpuje

nader czsto: dwa splecione we oplatajce kadyceusz,

wity bóg Azteków Quetzalcoatl, w kundalini, który po

przebudzeniu wznosi si do siódmej czakry w okolicach

szyszynki, przynoszc Owiecenie. Zwinity podwójny w

jest ródłem szamaskiej wiedzy i to niezalenie od tego, czy

uzyskanej za porednictwem ayahuaski, czy poprzez inne

techniki docierania do odmiennych stanów wiadomoci, na

przykład rytm bbnów, głodówk, medytacj, deprywacj

zmysłow albo nienie.

zamani w wizjach potra rozpoznawa powizania po-

midzy okrelonymi rolinami leczniczymi i pewnymi

chorobami. Utrzymuj, e wgldy pochodz z ich wo-

wych wizji oraz mitologii wy kosmicznych. Ich relacje

w zadziwiajcy sposób s zgodne z opisami biologicznymi

molekuły DNA. DNA to niemiertelny kod wszelkiego

ycia na tej planecie, zarówno zwierzcego, rolinnego, jak

i ludzkiego. Znajduje si w kadej komórce kadego ciała,

kadej roliny, zwierzcia, grzyba i człowieka. W literaturze

z dziedziny biologii molekularnej podwójn spiral DNA

porównuje si nie tylko do dwóch splecionych wy, ale

równie do liny, pncza, drabiny lub schodów.

I kiedy zdamy sobie spraw z tego, e równie planety

poruszaj si po spiralnych orbitach, dociera do nas funda-

mentalna zmiana w spojrzeniu na nasz pozycj w przestrzeni

kosmicznej. Czy natura poprzezzorganizowanie zjawisk

w skali mikro i w skali makro chce nam wskaza jakie

istotne prawidła co do funkcjonowania Wszechwiata?

Czy nie dostarcza nam niezbitych dowodów, e cokolwiek

zdarzyło si od pocztku Wszechwiata jest na wieki zapisa-

ne, a wgld w t histori mamy dosłownie na wycignicie

rki? Wszak etapy rozwoju zycznego człowieka od jednej

komórki, poprzez wszystkie fazy wielokomórkowe, a do

ukształtowania kompletnej, złoonej i skomplikowanej istoty

ludzkiej jest konsekwentnym odtwarzaniem biologicznego

lmu z historii ewolucji naszego gatunku.

Na Tablicy Szmaragdowej Hermesa Trismegistosa za-

pisano:

• To, co jest na dole jest takie, jak to, co jest na górze; a to,

co jest na górze, jest takie jak to, co jest na dole. Poprzez to

dokonują się wszelkie cuda.

• I tak jak wszystkie rzeczy istnieją w Jednym i pochodzą

P i s m o P r z y j a c i ó ł s z t u k i k r ó l e W s k i e j

46  W I A T M A T E R I A L N Y   W I A T D U C H O W Y

od Jednego, które jest najwyższą Przyczyną, tak wszystkie

rzeczy są zrodzone z tej Jednej Rzeczy przez adaptację.

taroytnimyliciele powicali si kontemplacji

struktur, dwiku i wzorów, bdcych esencj wi-

tej geometrii. Takpoznawali prawa Uniwersum, zasady

matematyki, architektury, medycyny, alchemii. Odkry-

cia naukowców niejednokrotnie wprawiaj ich samych

w zdumienie, skd tzw. prymitywne ludy, wczesne cy-

wilizacje miały tak rozległ wiedz na temat kosmosu,

praw natury, funkcjonowania organizmów ywych na

poziomie komórkowym czy molekularnym. To wła-

nienapój bogów pozwalał imzgłbia wiedz, do jakiej

wci próbuje dorasta nasza nauka.

Z jakiego powodu tak wiele rolin wystpujcych na całej

naszej planecie zawiera zwizki psychoaktywne, które

maj zdolno wywoływania u ludzi wgldów tak głboko

przekształcajcych ich wiadomo, otwierajcych ich

umysły ku najgłbszym misteriom ycia i mierci? Z punk-

tu widzenia darwinowskiej nauki selekcja w przyrodzie

faworyzuje te rozwizania, które s rezultatem zdolnoci

przystosowawczych. Co zatem stanowi przystosowawcz

cech dla rolin, które zdaj si nie pełni adnych innych

funkcji poza dostarczaniem ludziom głbokich wgldów

i ulecze duszy?

Dlaczego w tak wielu dowiadczeniach ludzi spoywajcych

ayahuask podróe odbywaj si w kosmosie i na poziomie

molekularnym, tak jakby zadaniem witych rolin było wy-

jawienie tajemnic wszechwiata zapisywanych, od pocztku

jego istnienia, w zbiorowej wiadomoci ywych istot?

owa koncepcja neurochemiczna zakłada, e wszystkie

istoty nosz w sobie hologram całego Wszechwiata

i poprzez odpowiednie techniki (medytacje, inwokacje

szamaskie itp.) lub rolinne rytuały człowiek jest w stanie

dostroi si do czstotliwoci głbszych poziomów egzysten-

cji kosmosu – inaczej mówic, wiatów nielokalnych. Swoista

pami wiata, w której zapisane s wszystkie informacje,

łcznie z mylami, ideami, emocjami, templariusze okrelili

mianem kosmicznego pola duchowoci, Jung nazwał kolek-

tywn niewiadomoci, prof. Sheldrake polem morcznym,

a w niektórych kulturach nazywana jest Kronik Akaszy.

Energetyczny wzór kadego uczucia, kadej myli zapisany

został w swoistym banku danych, dlatego nie ma znaczenia,

jakie zdarzenie, jakie zwierz albo kto z ludzi dokonał zapisu

– poniewa wszystko jest energi. To cigła komunikacja

pomidzy istotami ywymi a wyszymi wymiarami. Wzór

zapisany w Kronice Akaszy zaley od intensywnoci danego

uczucia.

Naszym zwierciadłem jest wiat wokół nas. Proroctwo jest

tylko przestrog. Kady z nas, kto za spraw przepowiedni

zmienia sposób działania i odbierania otaczajcej go rzeczy-

wistoci, dokonuje zmian w polu duchowoci. Przyszło

jest zatem histori stale projektowan i zmienian pod

wpływem ludzkich myli, ludzkich uczu i działa. Kada

myl powoduje powstanie w kosmicznym polu duchowoci

(Kronice Akaszy) kształtu, który z czasem manifestuje si

w otaczajcej nas rzeczywistoci.

A zatem nie istnieje adna myl, aden gest, adne działanie,

które jest bez znaczenia, nawet z perspektywy indywidualnej

jednostki. To dlatego Matka Teresa przestrzegała:

Zważaj na swoje myśli, gdyż przemieniają się w słowa

Zważaj na swoje słowa, gdyż przemienią się w czyny

Zważaj na swoje czyny, gdyż przemienią się w nawyki

Zważaj na swoje nawyki, gdyż przemieniają się w charakter

Zważaj nas swój charakter, gdyż on będzie twoim losem.

Duchy rolin – organizmów ywych, które pojawiły si na

ziemi miliardy lat wczeniej ni istoty ludzkie – s stranikami

witego ksigozbioru kronik ycia. Dostp do nich umo-

liwiaj tym, którzy s gotowi na głbokie wgldy, wewntrz

siebie, w mikro- i makrokosmos, w czas przeszły i gotowi

do alchemicznej pracy wykuwania zmian w kosmicznym

polu duchowoci. I znów Tablica Szmaragdowa przemawia:

Poprzez poznanie tej rzeczy cała wspaniałość świata stanie

się twoja, a wszelka ciemność od ciebie odstąpi.

zym jest wiatło, do którego dymy? Gonimy za wie-

dz, spieramy si o paradygmaty, argumenty jednych

uczonych przeciwstawiamy argumentom innych. Nasz

racjonalny umysł domaga si faktów majcych potwier-

dzenie w naszym ograniczonym do czterech wymiarów

newtonowskim wiecie. Hipotezy powstaj, czasami bywaj

modne, czasami znikaj w mrokach zapomnienia. Kiedy

prosimy o wiatło, narzucajc si denicj jest Owiecenie

– dotarcie do tej jedynej, najgłbszej wiedzy, tak głboko

ukrytej, e a tajemnej. Zapisanej w przeszłoci, odcinitej

w kosmicznym polu duchowoci.

A kiedy człowiek strudzony, oczekujcy nagrody za swój

wysiłek, dociera do miejsca, w którym wydaje mu si, e

oto… wreszcie… moe dozna Owiecenia… słyszy py-

tanie: Jak wiele istot na tym świecie kochasz naprawdę? Czy

rzeczywiście wiesz, czym jest BEZGNICZNA MIŁOŚĆ?

I wtedy przybywa odpowied: Szukasz Oświecenia? Znaj-

dziesz Światło, kiedy pojmiesz, czym naprawdę jest MIŁOŚĆ.

Powiedziałam M.C.

Deska wygłoszona podczas prac Sz...L... Gaja Aeterna

22 lutego 2014 r.

ródła:

1. Ayahuasca – Święte pnącze duchów, red. R. Metzner, wyd.

Okultura, 2010.

2. DMT molekuła duszy, R. Strassman, Illuminatio, 2012

3. Hermetyzm, R. Bugaj, fragment ksiki opublikowany na

stronie www.gnosis.art.pl

4. Zdążyć przed Apokalipsą, R. Abraham, R. Sheldrake,

T. McKenna, Limbus, 1995

5. Inne strony: www.ayahuasca.pl, www.taraka.pl